احکام تیمّم

‏‏احکام تیمّم‏

‏‏مسأله 1 ـ ‏‏بنابر احتیاط (واجب) تیمّم برای نماز واجب قبل از داخل شدن وقت آن؛‏‎ ‎‏اگرچه بداند که در وقت آن نمی تواند تیمّم نماید ـ با اشکالی که در این صورت هست ـ‏‎ ‎‏صحیح نیست و بنابر احتیاطی که نباید ترک شود کسی که می داند که در وقت نمی تواند‏‎ ‎‏تیمّم کند، باید قبل از وقت برای یکی از چیزهایی که تیمّم برای آن گرفته می شود، تیمّم‏‎ ‎‏نماید و آن را به عنوان مقدمه تا داخل شدن وقت نماز باطل نکند تا آن که بتواند نماز را در‏‎ ‎‏وقت، با طهارت انجام دهد، بلکه وجوب این تیمّم خالی از قوت نیست. ولی تیمّم بعد از‏‎ ‎‏دخول وقت صحیح است اگرچه وقت تنگ نباشد؛ چه امید برطرف شدن عذر را در آخر‏‎ ‎‏وقت داشته باشد و چه نداشته باشد، ولی اگر احتمال برطرف شدن عذر را در آخر وقت‏‎ ‎‏می دهد سزاوار نیست که ترک احتیاط کند، واما اگر می داند که عذر در آخر وقت برطرف‏‎ ‎

‏
‏‎

‎‏می شود باید منتظر بماند. و احتیاط (مستحب) آن است که در هر حال تا تنگ شدن وقت‏‎ ‎‏صبر کند. و نمازی را که با تیمّم صحیح خوانده است بعد از برطرف شدن عذر اعاده‏‎ ‎‏نمی کند، بدون آن که فرقی بین وقت و خارج وقت باشد.‏

‏‏مسأله 2 ـ ‏‏اگر برای نمازی که وقت آن داخل شده است تیمّم نمود و تیمّم باطل نشد و‏‎ ‎‏عذرش تا رسیدن وقت نماز دیگر برطرف نگشت، جایز است در اول وقت آن نماز را به‏‎ ‎‏جا آورد ـ مگر آن که بداند عذرش در آخر وقت برطرف می شود که (در این صورت) باید‏‎ ‎‏تأخیر بیندازد و اگر امید برطرف شدن عذر را دارد ترک احتیاط سزاوار نیست ـ بلکه با‏‎ ‎‏تیمّم برای یکی از کارهای مشروط به طهارت مانند نماز، مثل شخص با طهارت (وضو و‏‎ ‎‏غسل)، مادامی که طهارتش باطل نشده و عذرش باقی است، سایر کارهای مشروط به‏‎ ‎‏طهارت برایش جایز است، بنا بر این می تواند هر آنچه را که مشروط به طهارت است،‏‎ ‎‏مانند مسّ نوشتۀ قرآن مجید و دخول به مساجد و غیر این ها را انجام دهد. و آیا در هر‏‎ ‎‏جایی که وضو یا غسل مطلوب است ـ اگرچه طهارت محسوب نمی شود ـ زمین به جای‏‎ ‎‏آب است تا این که جایز باشد بدل از غسل های مستحب و وضوی تجدیدی و صوری‏‎ ‎‏تیمّم کرده شود؟ در این مسأله تأمل و اشکال است و احتیاط (واجب) آن است که به امید‏‎ ‎‏آن که مطلوب خدا باشد آورده شود.‏

‏‏مسأله 3 ـ ‏‏کسی که حدث اکبر غیر از جنابت از او سر زده باید دو تیمّم نماید: یکی‏‎ ‎‏بدل از غسل و دیگری بدل از وضو و اگر آبی داشت که فقط برای خصوص یکی از آن دو‏‎ ‎‏(غسل، وضو) قابل استفاده است، باید در همان مصرف نموده و بدل از دیگری تیمّم کند.‏‎ ‎‏واما اگر آبی داشته باشد که فقط برای یکی از آن ها کفایت می کند، ولی مصرف آن برای هر‏‎ ‎‏یک از آن ها ممکن است، بنابر احتیاط (واجب) بلکه خالی از وجه نیست، باید در غسل‏‎ ‎‏مصرف نموده و بدل از وضو تیمّم نماید. و در حدث جنابت یک تیمّم کفایت می کند. ‏

‏‏مسأله 4 ـ ‏‏اگر چند سبب مختلف حدث اکبر جمع شود، کفایت یک تیمّم از همۀ آن ها‏‎ ‎‏مورد اشکال است، پس احتیاط (واجب) آن است که برای هر یک از آن ها یک تیمّم نماید،‏‎ ‎‏بنا بر این اگر مثلاً هم غسل جنابت و هم غسل مسِ میّت بر او واجب باشد باید دو تیمّم کند.‏

‏
‏‎

‎‏مسأله 5 ـ ‏‏تیمّم بدل از وضو به وسیلۀ حدث اصغر و اکبر باطل می شود، چنان که تیمّم‏‎ ‎‏بدل از غسل به وسیلۀ موجبات غسل باطل می شود. و آیا تیمّم بدل از غسل به وسیلۀ‏‎ ‎‏مبطلات وضو باطل می شود که به حالت قبل از تیمّم برگردد ـ بنا بر این جنبی که تیمّم کرده‏‎ ‎‏در صورتی که حدث اصغر از او سر زند باید تیمّم را اعاده کند و زن حائض مثلاً اگر حدثی‏‎ ‎‏از او سرزند دو تیمّمش باطل می شود ـ یا آن که چنین نیست، بلکه حدث اصغر فقط‏‎ ‎‏موجب وضو یا تیمّم بدل از وضو است تا آن که آب پیدا کند یا آن که از استعمال آب برای‏‎ ‎‏غسل، متمکن گردد، که در این صورت تیمّمی که بدل از غسل است باطل می شود؟ دو‏‎ ‎‏قول است که اولی مشهورتر است، و دومی اقوی است مخصوصاً در غیر جنب، بنا بر این‏‎ ‎‏اگر جنب بعد از تیمّم، حدثی از او سر زند مانند کسی که بعد از غسل محدث شود، فقط‏‎ ‎‏احتیاج به وضو یا تیمّم بدل از وضو دارد و حائض اگر بعد از (دو) تیممش، محدث شود‏‎ ‎‏مانند آن است که بعد از وضو و غسل حدثی از او سرزده باشد که فقط تیمّم بدل از‏‎ ‎‏وضویش باطل می شود، ولی احتیاط (مستحب) آن است که شخصی که می تواند وضو‏‎ ‎‏بگیرد بین وضو و تیمّم بدل از غسل جمع نماید و کسی که نمی تواند وضو بگیرد، در‏‎ ‎‏صورتی که جنب باشد، یک تیمّم به قصد ما فی الذمّه ـ که مردد است بین این که بدل از‏‎ ‎‏غسل یا وضو باشد ـ بنماید، ولی غیر جنب، احتیاطاً دو تیمّم نماید: یکی بدل از وضو و‏‎ ‎‏دیگری بدل از غسل.‏

‏‏مسأله 6 ـ ‏‏اگر قبل از نماز، آب پیدا شود ـ و شرعاً و عقلاً بتواند از آن استفاده کند ـ یا‏‎ ‎‏عذرش برطرف شود، تیمّمش باطل می شود و نماز با آن صحیح نیست؛ اگرچه مجدداً‏‎ ‎‏فاقد آب شود و یا عذرش برگردد، بنا بر این واجب است مجدداً تیمّم کند. البته اگر زمان‏‎ ‎‏داشتن آب یا برطرف شدن عذر به اندازۀ گرفتن وضو یا غسل نباشد، بعید نیست که تیمّم‏‎ ‎‏باطل نشود؛ هرچند احتیاط (مستحب) آن است که در هر حال مجدداً تیمّم نماید. و‏‎ ‎‏همچنین اگر پیدا شدن آب یا برطرف شدن عذر در ضیق وقت باشد، تیمّمش باطل‏‎ ‎‏نمی شود و برای نمازی که وقتش ضیق شده است به آن اکتفا می کند.‏

‏‏مسأله 7 ـ ‏‏اگر شخص جنب بعد از تیمّم به مقدار وضو آب پیدا کند، تیمّمش باطل‏‎ ‎‏نمی شود و اما غیر جنب ـ کسی که دو تیمّم کرده ـ اگر به مقدار وضو آب پیدا کند،‏‎ ‎

‏
‏‎

‎‏خصوص تیمّم بدل از وضویش باطل می شود. و اگر آبی پیدا کند که فقط برای غسل کافی‏‎ ‎‏است و برای وضو، استعمالش ممکن نباشد باید آن را در غسل مصرف کرده و بدل از‏‎ ‎‏وضو تیمّم نماید. و اگر استعمال آب برای یکی از آن دو ممکن باشد ـ نه برای هر دو ـ‏‎ ‎‏احتیاط (واجب) آن است که در غسل به مصرف برساند و (بنابر احتیاط مستحب) بدل از‏‎ ‎‏وضو تیمّم کند اگرچه باقی ماندن تیمّم بدل از وضو خالی از وجه نیست (بنا بر این مجدداً‏‎ ‎‏به تیمّم بدل از وضو نیازی نیست).‏

‏‏مسأله 8 ـ ‏‏اگر بعد از نماز آب پیدا کند، اعادۀ نماز واجب نیست و نمازش تامّ و صحیح‏‎ ‎‏است. و همچنین است اگر در اثنای نماز بعد از رکوع رکعت اول آب پیدا شود. و اما اگر‏‎ ‎‏قبل از رکوع پیدا شود، باطل شدن تیمّم و نمازش مورد اشکال است و بعید نیست که باطل‏‎ ‎‏نباشد ولی مستحب باشد نماز را قطع کرده و با طهارت با آب، دوباره بخواند و در وسعت‏‎ ‎‏وقت تمام کردن همان نماز و سپس اعادۀ آن، احتیاطی است که ترکش سزاوار نیست.‏

‏‏مسأله 9 ـ ‏‏اگر بعد از فراغ از تیمّم در بعضی از اجزای آن شک کند، اعتنا نکرده و بنا را‏‎ ‎‏بر صحت آن می گذارد. و همچنین است اگر در اثنای آن شک در اجزای آن بنماید و در‏‎ ‎‏این جهت بنابر اقوی فرقی بین تیمّم بدل از وضو یا غسل نیست و احتیاط (مستحب) آن‏‎ ‎‏است که به شک اعتنا کند (و آنچه را که در آن شک دارد دوباره انجام دهد).‏

‏‎ ‎

‏‎

‎