مطلب سوم
هر چیزی که با آب رونده آبیاری شود ولو با حفر کردن نهر و مانند آن، یا ریشه های آن از آب (داخل زمین) استفاده کند و یا به وسیلۀ باران آبیاری شود زکات آن یک دهم است. و چیزی که با علاج (انجام کاری) به وسیلۀ دلو، چرخ آب کشی، شتر، موتور و مانند آن آبیاری شود، زکاتش نصف یک دهم (یک بیستم) است. و اگر با هر دو نوع آبیاری شود حکم، تابع آن است که آبیاری زراعت به آن نسبت داده می شود؛ و اگر هر دو مساوی باشد به طوری که آبیاری آن به هیچ یک نسبت داده نشود، بلکه گفته شود که با هردو آبیاری شده است در نصف آن یک دهم و در نصف دیگر نصف یک دهم (یک بیستم) است. ولیکن در صورتی که بیشتر آن بدون علاج (انجام کاری) آبیاری شده باشد هرچند صدق کند که به هر دو نوع آبیاری شده است، ترک احتیاط به این که یک دهم را پرداخت نماید سزاوار نیست و اگر شک داشته باشد، همان مقدار کمتر واجب است مگر آن که به آبیاری بدون علاج مسبوق باشد و در برطرف شدن آن شک کند، که همان مقدار بیشتر واجب است؛ بلکه بنابر احتیاط در هر صورت همان مقدار بیشتر واجب است.
مسأله 1 ـ باران های معمولی در ایام سال، چیزی را که با چرخ های آبکشی آبیاری می شود از حکم خودش تغییر نمی دهد، مگر آن که به واسطۀ (زیاد بودن) باران از آبیاری با چرخ های آبکشی بی نیاز شود یا آبیاری مشترک بین هر دو گردد.
مسأله 2 ـ اگر کسی بیهوده یا با غرض خاصی آب را با چرخ های آبکشی بر زمین مباح جاری کند، و کس دیگری آن زمین را کشت کرده و ریشه های زراعت از آن آب استفاده کند، بنابر اقوی باید یک دهم را زکات بدهد. و همچنین است اگر خود کشاورز آب را به غرض دیگری غیر کشت کردن بر زمین جاری کند سپس تصمیم بگیرد که کشتی کند که ریشۀ آن از آن آب استفاده کند، بلکه و همچنین است اگر آب را برای یک نوع کشاورزی بر زمین جاری کند سپس آب زیاد آید و بر زمین دیگری جاری گردد و بعد تصمیم بگیرد در آن زمین هم زراعتی کند که ریشۀ آن از همان آب استفاده نماید.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 377