امام در آغاز درس فقه در نجف از طلاب پرسیدند که من فقه را از ناحیه قواعدی مطرح کنم یا روی مبانی مطروحه و روش معمولی؟ طلاب به اتفاق خواستند که امام فقه را قواعدی مطرح کنند. افرادی که در ابتدا به درس ایشان می‌آمدند بیش از هزار نفر بودند، اما به تدریج به سبب سطح بالای درس، گروهی نتوانستند ادامه دهند، ولی حدود 200 الی 300 نفر که لیاقت و کفایت این درس را داشتند، ماندند. من نیز در این
خاطرات سال های نجـفج. 2صفحه 162 درس حضرت امام شرکت می‌کردم. بسیاری از فضلای نجف در این درس حاضر می‌شدند. زمان درس طوری تنظیم شده بود که حدود یک ربع ساعت پس از پایان درس آقای خویی شروع می‌شد، از این رو کسانی که در درس آقای خویی شرکت می‌کردند نیز در درس حضرت امام می‌توانستند حاضر شوند.
درس امام دارای امتیازات فقهی بسیاری بود. ایشان نوعا در مساله خیارات، مبحث بیع، اصول، مبانی و همه مسائلی که مطرح می‌کردند، متعرض احوال بزرگان علما و قدما می‌شدند. این دقت در مسائل و باز کردن کلمات علما و نقادی گفتار ایشان لرزش مهم در فقاهت است. از این رو امام در مباحث فقهی روند تحولاتی را که یک تفکر و مساله طی کرده بود را بررسی می‌کردند و این ارزش مهم کار و شیوه فقاهتی ایشان بود. دومین امتیاز مهم امام، اعتماد به نفس ایشان در نقادی گفتار و دریافتهای علمای بزرگ گذشته بود که ابهتی برای تازه‌واردان داشت. امام معتقد بودند که احترام به اقوال و گفتار قدما به معنی تقلید از ایشان نیست. اگر تقلید باشد روح اجتهاد از بین میرود. روح فقاهت و اجتهاد همیشه باید زنده باشد. این سخن امام به ما نیز جرات میداد که ضمن احترام به کلمات و اقوال بزرگان، گفتار ایشان را نیز مورد بحث قرار دهیم.
امام درس فقه را در مسجد شیخ انصاری در منتهی الیه بازار حویش میفرمودند و در این درس به طلبهها میفرمودند مسائل فقهی را شما در بازار حل کنید. آنجا مساله را طرح و مورد بررسی قرار دهید، نه در مدرسه و پشت درهای بسته و دور از جامعه. زیرا فقه مسائل علمی مربوط به عمل روزمره است. شما ببینید واقعیات و نیازهای جامعه چیست؟ و تا چه اندازه حل این مسائل برای جامعه ضروری است. اما اینکه شما یک مسالهای را خودتان فرض بکنید و بعد هم روی آن حل و فصل بکنید و قواعد شرع را با آن انطباق دهید اما وقتی که از در بیرون رفت مشخص شد با واقعیات منطبق نیست، این یک فقه پشت مدار بسته است، فقهی برای جامعه نیست. فقه اسلام برای اجتماع است. این روش امام یک جهش در شیوه فقه بود و آثار مثبت بسیاری داشت.
خاطرات سال های نجـفج. 2صفحه 163