حجب نقصان

‏‏و اما حجب نقصان؛ یعنی آنچه که از قسمتی از ارث جلوگیری می کند چند امر است:‏

‏‏اول:‏‏ قتل خطایی و شبه عمد است؛ این قتل، قاتل را از ارث بردن از خصوص دیه ـ نه‏‎ ‎‏غیر آن از ترکۀ میت ـ جلوگیری می کند.‏

‏‏دوم:‏‏ بزرگ ترین فرزندان ذکور است؛ که او بقیّۀ ورثه را از ارث بردن از خصوص‏‎ ‎‏«حبوه» جلوگیری می کند. و اگر فرزند ذکور یکی هم باشد سایر ورثه را از ارث بردن از‏‎ ‎‏حبوه جلوگیری می کند.‏

‏‏سوم:‏‏ فرزند است مطلقا؛ چه مرد باشد یا زن، یکی باشد یا متعدد، بدون واسطه باشد یا‏‎ ‎‏با واسطه؛ که وجود فرزند (برای یکی از زوجین) زوج دیگر را از سهم اعلایش ـ یعنی‏‎ ‎‏نصف و ربع ـ جلوگیری می کند.‏

‏
‏‎

‎‏چهارم:‏‏ وارث است مطلقا چه نسبی باشد و چه سببی، مرد باشد یا زن، یکی باشد یا‏‎ ‎‏متعدد، که این وارث یکی از زوجین را از بیشتر از فریضه شان ـ نصف یا ربع یا ثمن ـ‏‎ ‎‏جلوگیری می کند؛ پس با زیادی ترکه از فریضه، زیادی به غیر زوجین رد می شود. البته اگر‏‎ ‎‏وارث منحصر به زوج و امام  ‏‏علیه السلام‏‏باشد زوج، نصف را به عنوان فریضه ارث می برد و‏‎ ‎‏نصف دیگر به او رد می شود، به خلاف آن که منحصر به زوجه و امام  ‏‏علیه السلام‏‏باشد؛ زیرا ربع‏‎ ‎‏آن مال زن و بقیه مال امام  ‏‏علیه السلام‏‏است.‏

‏‏پنجم:‏‏ ناقص بودن ترکه از سهم های مفروض است؛ که این نقص جلوگیری می کند‏‎ ‎‏دختر یگانه و خواهر یگانۀ پدر و مادری یا پدری را از فریضه شان که نصف است؛ و‏‎ ‎‏همچنین دخترهای متعدد و خواهرهای متعددی که از پدر و مادر یا از پدر باشند را از‏‎ ‎‏فریضه شان که دو ثلث است جلوگیری می کند؛ پس اگر میت یک دختر و پدر و مادر و‏‎ ‎‏شوهر یا دخترهای متعدد و پدر و مادر و شوهر داشته باشد، نقص بر دختر یا دخترها وارد‏‎ ‎‏می شود. و همچنین است در بقیۀ فرض ها.‏

‏‏ششم:‏‏ خواهر پدر و مادری یا پدری است؛ که این خواهر، برادر و خواهر مادری را از‏‎ ‎‏رد آنچه که بر فریضه شان زیاد می آید، جلوگیری می کند. و همچنین است خواهرهای‏‎ ‎‏متعدد پدر و مادری یا پدری که این ها برادر یگانۀ مادری یا خواهر یگانۀ مادری را از رد‏‎ ‎‏آنچه که بر فریضه شان زیاد می آید جلوگیری می کنند. و همچنین است یکی از جد و جدّۀ‏‎ ‎‏پدری که برادر و خواهر مادری را از آنچه که بر فریضۀ آن ها زیاد می آید جلوگیری می کند.‏‎ ‎‏هفتم:‏‏ فرزند است؛ اگرچه پایین برود ـ یکی باشد یا متعدد ـ که او پدر و مادر را از‏‎ ‎‏زیادتر از سدس که فرض آن ها است، جلوگیری می کند، و لیکن از زیاده به عنوان رد‏‎ ‎‏جلوگیری نمی کند.‏

‏‏هشتم: ‏‏برادرها و خواهرها ـ نه اولاد آن ها ـ می باشند؛ که این ها مادر را از زیاده بر‏‎ ‎‏سدس به عنوان فرض و رد به شروطی جلوگیری می کنند: اول آن شرایط این است که:‏‎ ‎‏برادر، کمتر از دو نفر یا خواهر کمتر از چهار نفر نباشد و یک برادر و دو خواهر کفایت‏‎ ‎‏می کند. دوم: برادرها در وقت فوت مورّث، به دنیا آمده و زنده باشند؛ پس میت و حمل‏‎ ‎‏حاجب نمی باشند. سوم: برادرها از پدر و مادر یا از پدر، برادر میت باشند؛ پس برادر فقط‏‎ ‎
‏‎

‎‏مادری حاجب نمی باشد. چهارم: پدر میت در وقت فوت او زنده باشد. پنجم: برادرها و‏‎ ‎‏پدر ممنوع از ارث نباشند، به جهت کفر و رقیت و متولّد شدن برادرها از زنا و این که پدر‏‎ ‎‏قاتل مورث باشد، و اگر برادرها که مانع می باشند قاتل مورث باشند دارای اشکال است‏‎ ‎‏پس احتیاط ترک نشود. ششم: بین حاجب و محجوب مغایرت باشد. و عدم مغایرت، در‏‎ ‎‏وطی شبهه تصور می شود.‏

‏‎ ‎

‏‎ ‎

‏‎

‎