و از جملۀ آن ها تغییر جنسیت است
مسأله 1 ـ ظاهر آن است که تغییر جنس مرد به زن به سبب عمل و برعکس آن، حرام نیست. و همچنین این عمل در خنثی حرام نیست تا ملحق به یکی از دو جنس شود. و آیا اگر زن در خود تمایلاتی از سنخ تمایلات مرد یا بعضی از آثار رجولیّت را ببیند یا مرد در خود تمایلات جنس مخالف را یا بعضی از آثار آن را ببیند، تغییر آن واجب است؟ ظاهر آن است که واجب نیست، در صورتی که شخص، حقیقتاً از جنسی باشد ولیکن تغییر جنسیت او به آنچه که مخالف او است، ممکن باشد.
مسأله 2 ـ اگر فرض شود که قبل از عمل بداند که داخل در جنس مخالف است و (در حقیقت) عمل، جنس او را به جنس دیگر، تبدیل نمی کند، بلکه از آنچه که مستور است، کشف می نماید، در وجوب ترتیب آثار جنس واقعی و حرمت آثار جنس ظاهری شبهه ای نیست؛ پس اگر بداند که مرد است، آنچه که بر مردان واجب و حرام است بر او واجب و حرام می باشد و برعکس. و اما وجوب تغییر صورت آن و کشف آنچه که باطن است، واجب نمی باشد مگر این که عمل به تکالیف شرعی، یا بعضی از آن ها بر آن متوقف باشد و احتراز از محرمات الهی ممکن نباشد مگر به آن، پس واجب می شود.
مسأله 3 ـ اگر زنی را تزویج کند پس جنس زن تغییر پیدا کند و مرد شود، از وقت تغییر، تزویج باطل می شود. و اگر قبل از تغییر، به او دخول کرده باشد تمام مهر بر او واجب است. و آیا با عدم دخول، نصف مهر یا تمام آن بر مرد واجب است؟ در آن اشکال است و اشبه تمام مهر است. و همچنین است اگر زنی با مردی ازدواج کند پس مرد جنس خود را تغییر دهد، ازدواج از وقت تغییر باطل است. و در صورت دخول، مهر بر او واجب است. و همچنین است با عدم دخول بنابر اقوی.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 2صفحه 663 مسأله 4 ـ اگر جنس زوجین به جنس مخالف تغییر پیدا کند پس مرد زن شود و برعکس آن، پس اگر تغییر مقارن نباشد حکم همان است که گذشت و اگر تغییر مقارن باشد آیا ازدواج باطل می شود یا هر دو بر نکاحشان باقی می مانند، اگرچه احکام مختلف می شود، پس بر مرد فعلی، نفقه و بر زن، اطاعت واجب است؟ احتیاط تجدید نکاح و ازدواج نکردن زن فعلی است به غیر مردی که زوجه اش بود، مگر به طلاق به اذن هر دو؛ اگرچه بقای نکاحشان بعید نمی باشد.
مسأله 5 ـ اگر جنس زن در زمان عده اش تغییر یابد عده ـ حتی عده وفات ـ ساقط می شود.
مسأله 6 ـ اگر جنس مرد به مخالف تغییر کند، ظاهر آن است که ولایت او بر صغیرهایش ساقط است. و اگر جنس زن تغییر یابد برای او ولایت بر صغار، ثابت نمی شود؛ پس ولایت آن ها برای جدّ پدری است و با فقدان او برای حاکم می باشد.
مسأله 7 ـ اگر جنس هر یک از برادر و خواهر به جنس مخالف تغییر یابد، انتساب آن ها قطع نمی شود بلکه برادر، خواهر و بر عکس می شوند. و همچنین است در تغییر دو برادر یا دو خواهر. و اگر عمو تغییر یابد، عمه می شود و بر عکس. و دایی، خاله می شود و بر عکس و به همین منوال. پس اگر پسر فعلی و دختر فعلی وارث میت باشند، مرد فعلی دو برابر زن فعلی ارث می برد. و همچنین است در سایر طبقات ارث. لیکن اشکال در ارث پدر و مادر و جد و جده، باقی می ماند؛ پس اگر جنس پدر به مخالف تغییر یابد فعلاً نه پدر است و نه مادر. و همچنین است در تغییر جنس مادر، پس مرد فعلی نه مادر است و نه پدر، پس آیا به ملاحظۀ حال تولد یا برای خاطر اقربیّت و اولویت، ارث می برند یا ارث نمی برند؟ در آن تردّد است و اشبه ارث بردن است. و ظاهر آن است که اختلاف آن ها در ارث به لحاظ حال منعقد شدن نطفه است؛ پس برای پدر در حال انعقاد نطفه دو ثلث و برای مادر یک ثلث است و احتیاط (مستحب) مصالحه می باشد.
مسأله 8 ـ اگر جنس مادر تغییر پیدا کند آیا بعد از مرد شدن به حلیله پسرش محرم می شود مانند پدر یا نه؟ بعید نیست، با اشکالی که دارد. و اگر جنس پدر تغییر یابد پس آیا
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 2صفحه 664 در حال زن بودنش محرم پسرش می باشد اگرچه مادرش نمی باشد؟ ظاهراً چنین است. و اگر زوجه پسر تغییر یابد و مرد شود آیا بر مادر شوهر سابقش حرام می باشد؟ بعید نیست که چنین باشد، با اشکالی که دارد.
مسأله 9 ـ آنچه را که در اقربای نسبی ذکر کردیم در اقربای رضاعی نیز می آید، مانند مادر و پدری که رضاعی باشند، و خواهر و برادر و به همین منوال.
مسأله 10 ـ آنچه را که ذکر کردیم در موردی ثابت است که واقعاً جنسی به جنسی تغییر یابد. و اما اگر عمل از واقع پوشیده شده ای کشف نماید و این که کسی که بعد از عمل، مرد شده، از اول امر مرد بوده است، از آن کشف می شود که آنچه که بر مرد صوری و زن صوری مترتب شده بر غیر موضوعش مترتب بوده است پس مسائل دیگری حادث می شود.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 2صفحه 665