مساله 1 ـ اول ماه به پنج چیز ثابت می شود:
اول: آنکه خود انسان ماه را ببیند.
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 167 دوم: عده ای که از گفته آنان یقین پیدا شود بگویند ماه را دیده ایم، و همچنین است هر چیزی که به واسطۀ آن یقین پیدا شود.
سوم: دو مرد عادل بگویند ماه را دیده ایم ولی اگر صفت ماه را بر خلاف یکدیگر بگویند اول ماه ثابت نمی شود، امّا چنانچه اختلاف آنها در بعضی از اوصاف جزیی که ممکن است ناشی از اختلاف تشخیص آن دو بوده باشد، مثل اینکه در ارتفاع و بالا و پایین هلال اختلاف داشته باشند، اشکال ندارد.
چهارم: سی روز از اول ماه شعبان بگذرد که به واسطۀ آن اول ماه رمضان ثابت می شود و سی روز از اول ماه رمضان بگذرد که به واسطه آن، اول ماه شوال ثابت می شود.
پنجم: حاکم شرع حکم کند که اول ماه است.
مساله 2 ـ اگر حاکم شرع حکم کند که اول ماه است، کسی هم که تقلید او را نمی کند، باید به حکم او عمل نماید، ولی کسی که می داند حاکم شرع اشتباه کرده، نمی تواند به حکم او عمل نماید.
مساله 3 ـ اول ماه با پیشگویی منجمین ثابت نمی شود، ولی اگر انسان از گفتۀ آنان یقین پیدا کند، باید به آن عمل نماید.
مساله 4 ـ بلند بودن ماه یا دیر غروب کردن آن، دلیل نمی شود که شب پیش، شب اول ماه بوده است.
مساله 5 ـ روزی را که انسان نمی داند آخر رمضان است یا اول شوال، باید روزه بگیرد، ولی اگر پیش از مغرب بفهمد که اول شوال است باید افطار کند.
مساله 6 ـ اگر اول ماه رمضان برای کسی ثابت نشود و روزه نگیرد، چنانچه دو مرد عادل بگویند که شب پیش ماه را دیده ایم، باید روزۀ آن روز را قضا نماید.
مساله 7 ـ اگر در شهری اول ماه ثابت شود، برای مردم شهر دیگر فایده ندارد، مگر آن دو شهر با هم نزدیک باشند یا انسان بداند که افق آنها یکی است.
مساله 8 ـ اول ماه به تلگراف ثابت نمی شود، مگر دو شهری که از یکی به
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 168 دیگری تلگراف کرده اند، نزدیک یا هم افق باشند و انسان بداند که تلگراف از روی حکم حاکم شرع یا شهادت دو مرد عادل بوده است.
مساله 9 ـ به بینۀ شرعیه ماه ثابت می شود، مگر آنکه هوا صاف باشد و مردم مجتمع برای رویت شوند و اختلاف بین آنها شود، به طوری که احتمال اشتباه دو عادل قوی شود در این صورت مشکل است عمل کردن به قول آنها.
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 169