تنبیه عرفانی

‏‏تنبیه عرفانی‏

‏‏     ‏‏بدان که برای هر یک از موجودات عوالم غیب و شهادت و دنیا و آخرت‏‎ ‎‏مبدأ و معادی است. گرچه مبدأ و مرجع کلّ هویّت الهیّه است، و لکن چون‏‎ ‎‏ذات مقدّس حق جلّ و علا را من حیث هو بی حجاب اسماءْ تجلّی بر‏‎ ‎‏موجودات عالیه یا سافله نیست، و به حسب این مقام که لا مقامی است بی‏‎ ‎‏اسم و رسم و متّصف به اسماء ذاتیّه و صفاتیّه و افعالیّه نیست واحدی از‏‎ ‎‏موجودات را با او تناسبی نیست و ارتباط و اختلاطی نمی باشد ‏‏اَیْنَ التُّرابُ‏‎ ‎‏وَ رَبُّ الاَرْباب‏‎[1]‎‏ ـ چنانچه تفصیل این لطیفه را در ‏‏مصباح الهدایة‏‎[2]‎‎ ‎

‏
‏‎

‎‏مستقصی دادم ـ پس مبدئیّت و مصدریّت ذات مقدّسش در حجب اسمائیّه‏‎ ‎‏است، و اسم در عین حال که عین مسمّی است حجاب او نیز هست؛ پس،‏‎ ‎‏تجلّی در عوالم غیب و شهادت به حسب اسماء و در حجاب آنها است؛ و از‏‎ ‎‏این جهت ذات مقدّس را در جلوۀ اسماء و صفات تجلّیاتی است در حضرت‏‎ ‎‏علمیّه که تعیّنات آنها را اهل معرفت «اعیان ثابته» گویند. و بنابراین، هر‏‎ ‎‏تجلّی اسمی را در حضرت علمی عین ثابتی لازم است؛ و هر اسمی را به‏‎ ‎‏تعیّن علمی، در نشئۀ خارجیّه مظهری است که مبدأ و مرجع آن مظهر همان‏‎ ‎‏اسمی است که مناسب با آن است؛ و رجوع هر یک از موجودات از عالم‏‎ ‎‏کثرت به غیب آن اسمی که مصدر و مبدأ آن است، عبارت از «صراط مستقیم»‏‎ ‎‏آن است؛ پس، از برای هر یک سیر و صراطی است مخصوص و مبدأ و‏‎ ‎‏مرجعی است مقدّر در حضرت علم طوعاً اَوکرهاً. و اختلاف مظاهر صراطها به اختلاف ظاهر و حضرت اسماء است. ‏

‏‏     و باید دانست که «تقویم» انسان در اعلی علّییّن، جمع اسمائی است؛‏‎ ‎‏و به همین جهت تا «اسفل سافلین» مردود شده و «صراط» او از «اسفل‏‎ ‎‏سافلین» شروع و به «اعلا علّیّین» ختم شود. و این صراط آنهایی است که حق‏‎ ‎‏تعالی به آنها انعام فرموده به نعمت مطلقه، که آن نعمت کمال جمع اسمائی‏‎ ‎‏است که بالاترین نعمتهای الهیّه است. و صراطهای دیگر، چه صراط سعداء‏‎ ‎‏و «منعم علیهم» باشد و چه صراطهای اشقیاء باشد، به قدر نقصان از فیض‏‎ ‎‏نعمت مطلقْ داخل در یکی از دو طرف افراط و تفریط خواهد بود. پس صراط‏‎ ‎‏انسان کامل فقط صراط «منعم علیهم» به قول مطلق است. و این صراط‏‎ ‎‏بالاصاله مختص به ذات مقدّس نبیّ ختمی است، و برای دیگر اولیاء و انبیاء‏‎ ‎‏بالتبعیّه ثابت است. و فهم این کلام با آن که نبی اکرم ختم نبیّین است محتاج‏‎ ‎‏به فهم حضرات «اسماء» و «اعیان» است، که کفیل آن رسالۀ ‏‏مصباح الهدایه‏‎ ‎

‏
‏‎

‎‏است. واللّه الهادی الی سبیل الرّشاد. ‏

‏‎ ‎

‏‎

‎