پرداخت دیه توسط عاقله

‏‏پرداخت دیه توسط عاقله‏

‏‏[سؤال 11578]‏‏ ‏ ‏ 6650‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی، نایب الامام، آقای حاج آقا سید روح الله‌‏‎ ‎‏الموسوی الخمینی، ادام الله‌ ظله العالی‏

‏‏در دی‏‏ۀ‏‏ قتل خطایی که عاقله متحمل آن می باشد. آیا عاقله و عصبه بر پسرعموهای‏‎ ‎‏پدر قاتل و فرزندان آن ها صدق می کند یا خیر؟ و دیه بین هم‏‏ۀ‏‏ افراد عاقله بالسویه‏‎ ‎‏تقسیم می گردد یا نه؟ والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، مراد از عصبه کسی است که از طرف پدر و مادر یا از طرف‏‎ ‎‏پدر با قاتل خویشی داشته باشد، مانند برادران و فرزندان آنان و عموها و‏‎ ‎‏فرزندان آنان و پدر و اجداد پدری، و همچنین فرزندان قاتل هم جزو‏‎ ‎‏عصبه محسوبند؛ و در صورت وجود طبقات مترتّبه در ارث، باید به‏‎ ‎‏ترتیب طبقات ارث عمل شود و در بین یک طبقه، بین افراد بالسویه تقسیم‏‎ ‎‏می شود. ‏

‏‏[سؤال 11579]‏‏ ‏ ‏ 6651‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی نایب الامام، جناب آقای حاج آقا روح الله‌‏‎ ‎‏موسوی خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏1. شخصی در خیابان به وسیل‏‏ۀ‏‏ موتور سیکلت، خطایی و تصادفی به دیگری‏‎ ‎‏برخورد کرده است و آن شخص به علت مزبور فوت کرده و قاتل و خویشان او به‏‎ ‎‏علت عدم امکان مالی، قدرت دادن دیه و خون بها را ندارند و شخص قاتل عائله مند و‏‎ ‎‏فقیر و حتی به شام شب محتاج است و اهل فرار و گریز هم نیست و تسلیم است.‏
‏‎

‎‏تکلیف او چیست؟ باید زندان برود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در قتل خطا دیه ثابت است و دیه بر عاقله است و قاتل‏‎ ‎‏خطایی مورد تعقیب و مطالبه قرار نمی گیرد.‏

‏‏2. یکی از چیزهایی که می فرمایید می تواند دیۀ قتل باشد، ده هزار درهم است. بفرمایید: به پول امروز‏‎ ‎‏چند تومان است؟‏

‏‏بسمه تعالی، ده هزار درهم معادل است با پنج هزار و دویست و پنجاه مثقالِ بیست و چهار‏‎ ‎‏نخودی نقرۀ مسکوک به سکۀ رواج معامله، و قیمت عادلۀ روز آن را باید در بازار تعیین نمایند.‏

‏‏[سؤال 11580]‏‏ ‏ ‏ 6652‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی مدّ ظله العالی‏

‏‏در یک دیار هر وقت که عروسی باشد مردم آن دیار جمع می شوند یک چیزی را‏‎ ‎‏نشان می گذارند هدف گلوله تفنگ قرار می دهند، هر کسی این نشانه را با تفنگ بزند ده‏‎ ‎‏تومان جایزه می گیرد، ولی یک دفعه تفنگ کج می شود به آدم می خورد این آدم کشته‏‎ ‎‏می شود، وارث این کشته صاحب تفنگ را قاتل می گیرد این را ده سال در زندان‏‎ ‎‏می اندازد بر وارث جایز است؟ شما امر بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، قتل خطئی است و دیه آن بر عاقله است و حق زندان کردن‏‎ ‎‏قاتل را ندارد.‏

‏‏[سؤال 11581]‏‏ ‏ ‏ 6653‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی رهبر کبیر انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏ایران دام مجده العالی، با عرض سلام احتراماً، خواهشمند است مسأله ای را که ذیلاً‏‎ ‎‏بیان می گردد پاسخ فرمایید:‏

‏‏شخصی به اتهام قتل خطئی دستگیر و در محضر دادگاه، مورد از جمله موارد لوث‏‎ ‎‏تشخیص داده شده است. اولیاء دم حاضر به انجام قسامه نشده اند و انجام قسامه را به‏
‏‎

‎‏متهم محول کرده اند، متهم نیز از انجام قسامه امتناع کرده است، در فرض مذکور دیه بر‏‎ ‎‏عاقله است یا بر جانی؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مزبور ثبوت دیه بر عاقله بعید به نظر می رسد.‏

‏‏[سؤال 11582]‏‏ ‏ ‏ 6654‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، رهبر کبیر انقلاب اسلامی‏‎ ‎‏ایران، دام مجده العالی، با عرض سلام احتراماً؛ مقتضی است مسائلی را که ذیلاً‏‎ ‎‏معروض می گردد پاسخ فرمایید: ‏

‏‏1. هرگاه با جرح خطئی محض با عناوین مختلف (حارصه، دامیه، متلاحمه،‏‎ ‎‏سمحاق، موضحه، هاشمه، منقله، مأمومه، دامغه) در سر و صورت و یا دیگر اعضای‏‎ ‎‏بدن، با علم قاضی ثابت شود، آیا دیه بر عاقله است یا بر جانی؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، در موضحه، هاشمه، منقله، مأمومه، دامغه در مواردی که در‏‎ ‎‏صورت ثبوت با بیّنه، دیه بر عاقله است، اگر در آن موارد با علم قاضی‏‎ ‎‏ثابت شود، دیه بر عاقله خواهد بود. ‏

‏‏2. شخصی که فاقد گواهینامه است، در هنگام رانندگی غیر مجاز، مرتکب قتل می گردد و در این قتل،‏‎ ‎‏نه قصد کشتن کسی را داشته و نه نسبت به عمل ارتکابی، قاصد بوده است آیا این قتل خطئی محض‏‎ ‎‏است یا شبه عمد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در فرض مزبور تفریط در رانندگی نموده، حکم شبه عمد مترتّب است وگرنه‏‎ ‎‏حکم خطای محض را دارد و صرف نداشتن گواهینامه، موجب صدق عمد یا شبه عمد نیست.‏

‏‏3. پای انسان و همین طور دست انسان، هر یک، از دو استخوان به نام های درشت نی و‏‎ ‎‏نازک نی ـ زند‏‎ ‎‏اعلی و زند اسفل ـ تشکیل شده است. هرگاه در یک محل، هر دو استخوان مذکور بشکند، آیا این‏‎ ‎‏شکستگی یکی محسوب می شود یا دو شکستگی؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مزبور، یک شکستگی محسوب است، مگر آن که به تدریج و جدا جدا‏‎ ‎‏بشکند که ظاهراً دو شکستگی محسوب است و در هر دو صورت، احتیاط به مصالحه شود.‏

‏‏4. هرگاه در پا و یا دست انسان از دو محل جداگانه استخوان بشکند، آیا شکستگی یکی به حساب‏
‏‎

‎‏می آید یا به تعداد هر شکستگی در محل های جداگانه، شکستگی دیگری محسوب می شود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شکستگی در عضد و ساعد دست یا ران و ساق پا پیدا شود، هر یک جداگانه‏‎ ‎‏حساب می شود، ولی اگر در هر یک از عضد و ساعد و ران و ساق از دو جا بشکند، بیش از یک‏‎ ‎‏دیۀ مقدر ثابت نیست و در زاید بر آن، نوبت به حکومت می رسد؛ در این مسأله نیز باید‏‎ ‎‏احتیاط به مصالحه شود. ‏

‏‏5. حسب فتوای حضرت عالی دیۀ هاشمیۀ سر و صورت، ده شتر به عنوان دیه تعیین گردیده، آیا‏‎ ‎‏می شود از باب این که نسبت دیۀ پا و یا دست به دیۀ کامله نصف دیۀ دست در شکستگی استخوان‏‎ ‎‏جانی به پرداخت پنج شتر محکوم گردد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، عضوی که دارای دیۀ مخصوص مقدّر است، در شکستگی استخوان آن عضو یک‏‎ ‎‏پنجم دیه آن عضو است و اگر شکستگی بدون عیب التیام پیدا کند، دیۀ آن چهار بیست و پنجم‏‎ ‎‏دیۀ آن عضو است.‏

‏‏[سؤال 11583]‏‏ ‏ ‏ 6655‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏پسر بچۀ چهارده الی پانزده ساله به وسیله پرتاب قوۀ رادیو چشم پسر بچۀ چهار‏‎ ‎‏ساله را معیوب نموده است، البته شهود ادعا می کنند که عمد بوده و هدف گیری شده‏‎ ‎‏است، نظر خود را مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، دیه دارد و اگر ضارب به حد بلوغ نرسیده، دیۀ آن بر عاقله‏‎ ‎‏است.‏

‏‏[سؤال 11584]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6602‏

‏‏2. بچه ای بچه ای را هل می دهد از روی بام به زمین یا از زمین میان چاه یا میان‏‎ ‎‏حوض یا میان دریا و یا از سر درخت یا از سنگ بلند بیندازد و بچه بمیرد آیا ولیّ بچه‏‎ ‎‏ضامن است یا نه؟ شما بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، ولی ضامن نیست و دیه مقتول بر عاقله است و تفصیل عاقله‏‎ ‎‏در رساله ذکر شده است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11585]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4837‏

‏‏2. زنی حامله به جنین هفت ماهه بوده، در اثر تصادف با ماشین خودش بلافاصله‏‎ ‎‏و جنینش پس از دو ساعت تلف شده اند. ورث‏‏ۀ‏‏ آن زن شوهرش و فرزند صغیر هشت‏‎ ‎‏ساله و چهار ساله (غیر از جنین فوت شده) می باشد. آیا بر رانند‏‏ۀ‏‏ قاتل به قتل خطئی‏‎ ‎‏دو دیه است یا فقط دی‏‏ۀ‏‏ زن بر عهده او است؟ تکلیف دی‏‏ۀ‏‏ جنین که پسر بودن و دختر‏‎ ‎‏بودن او معلوم نیست، چه می شود؟ و در هر حال مقدار این دیه از لحاظ پول کشور‏‎ ‎‏چقدر است؟ و جواز مطالبه چنین دینی مانند سایر دیون در صورتی است که قاتل‏‎ ‎‏زاید از مستثنیات دین چیزی داشته باشد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید اضافه بر دیۀ زن، دیۀ جنین هم داده شود. و اگر پسر بودن‏‎ ‎‏و دختر بودن جنین مشتبه است، باید نصف مجموع دیۀ پسر و دختر را‏‎ ‎‏بدهند. و تعیین قیمت آن با عرف بازار است. و از جهت مستثنیات دین،‏‎ ‎‏حکم سایر دیون را دارد و دیه قتل خطایی بر عاقله است.‏

‏‏[سؤال 11586]‏‏ ‏ ‏ 6656‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ چهارم شوال 1402 ق‏

‏‏حضور انور رهبر کبیر انقلاب اسلامی، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏دام  ظله العالی‏

‏‏پسربچه با سن تقریباً هشت ساله با پرتاب سنگ، یک چشم پسربچ‏‏ۀ‏‏ تقریباً هفت‏‎ ‎‏ساله را مجروح کرده است و بعد از مراجعات به پیش اطبای متخصّص چشم و تحمّل‏‎ ‎‏زحمات و خسارات، نظری‏‏ۀ‏‏ قطعی داده شده است که چشم بچه به طور کلّی ضایع‏‎ ‎‏شده و بینایی خود را از دست داده است. استدعا دارم حکم شرعی مسأله را به طور‏‎ ‎‏روشن بیان فرمایید که دی‏‏ۀ‏‏ این چشم به عهد‏‏ۀ‏‏ کیست؟ و اگر فرضاً به عهد‏‏ۀ‏‏ پسربچ‏‏ۀ‏‎ ‎‏ضارب بوده باشد، با چه شرایطی و چه قراردادی باید تأمین بشود؟‏

‏‏بسمه تعالی، دیه بر عاقلۀ طفل ضارب است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11587]‏‏ ‏ ‏ 6657‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 14 / 4 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر، حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی، پس از سلام و‏‎ ‎‏درود به آن رهبر عزیز و گرامی، تقاضای پاسخ به سؤال زیر را دارم: ‏

‏‏شخصی است در جهاد سازندگی مشغول کار است و خطری هم او را تهدید‏‎ ‎‏نمی کند، ولی اسلحه ای کمری برای خود تهیه کرده و در یکی از روزها به محض ورود‏‎ ‎‏به منزل، اسلحه را کف اتاق می گذارد و پسربچ‏‏ۀ‏‏ پنج ساله اش اسلحه را برمی دارد و در‏‎ ‎‏غیاب پدر، به سوی خواهر ده ساله اش شلیک می کند و او را می کشد. تکلیف این‏‎ ‎‏شخص از نظر شرع اسلام چیست؟ مقتضی است پاسخ این سؤال را کتباً بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، قتل مزبور دیه دارد که بر عاقله طفل قاتل است، و پدر اگر در‏‎ ‎‏نهادن سلاح در دسترس طفل مقصّر نبوده، مجازات ندارد. ‏

‏‎ ‎

‏‎

‎