مسائل مستحدثه
سفته
فروش سفته و چک
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1369

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1392

زبان اثر : فارسی

فروش سفته و چک

فروش سفته و چک

[سؤال 11608]‏ ‏ ‏ 6670‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ دهم محرم الحرام 1400 ق‏

‏محضر مقدس مرجع عالی قدر جهان اسلام، رهبر عظیم الشأن انقلاب اسلامی،‏‎ ‎‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏با عرض سلام و ادای تحیّات و ادعی‏‏ۀ‏‏ خالصانه، استدعا دارد امر و مقرر فرمایید.‏‎ ‎‏رأی مبارک و فتوای شریف آن حضرت را در مسأله ذیل مرقوم فرمایند.‏

‏این جانب در رشت‏‏ۀ‏‏ معاملات پشم و خامه، به حق العمل کاری اشتغال دارم و از‏‎ ‎‏فروش جنس به عنوان حق العمل، تومانی چهار شاهی عایدم می شود. طبق معمول‏‎ ‎‏معاملات بازار، جنس را به مدت چهار ماه می فروشم، با توجه به این که صاحب جنس‏‎ ‎‏از مدت آگاهی و اطلاع دارد و بعد از انجام معامله، بعضی از خریداران مدت مزبور را‏‎ ‎‏«اِسکُنت» می نمایند و پول جنس را نقداً می پردازند و بعض دیگر از خریداران سفته‏‎ ‎‏می دهند. ضمناً چون صاحب جنس پول جنس را به علت احتیاج نقداً مطالبه می نماید،‏‎ ‎‏این جانب تا آن جا که امکان داشته باشد، سفته های جنس را در بازار به اشخاص‏‎ ‎‏می فروشم. حال در صورتی که قسمتی از سفته ها فروش نرود، آیا بر حسب اختیار و‏‎ ‎‏وکالتی که صاحب جنس به این جانب ـ حق العمل کار ـ داده است و با رضایت وی،‏‎ ‎‏طبق معمول بازار، از طرف صاحب ذمه اگر سفته ها را به خودم بفروشم، چه صورت‏‎ ‎‏دارد؟ با توجه به این که اگر‏‎ ‎‏هر یک از سفته های مزبور سوخت شود، طبق قرارداد،‏‎ ‎‏سوخت به عهد‏‏ۀ‏‏ حق العمل کار می باشد. ‏

‏قبلاً از عنایات مبذول‏‏ۀ‏‏ آن مرجع عالی قدر در بیان فتوای شریف که مورد ابتلای‏‎ ‎‏عده ای در بازار می باشد ابراز امتنان دارم.‏

بسمه تعالی، فروش سفته به کمتر، به خود بدهکار مانع ندارد؛ و به غیر او ربا و حرام است.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 180

[سؤال 11609]‏ ‏ ‏ 6671‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏دفتر امام خمینی، رهبر عزیز و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، سلام علیکم، با‏‎ ‎‏تقدیم احترام، بدین وسیله حلال یا حرام بودن معامل‏‏ۀ‏‏ زیر را برای این حقیر مشخص‏‎ ‎‏کنید.‏

‏اگر شخصی مقداری سفته یا چک بانکی به مبلغ مثلاً بیست هزار تومان داشته‏‎ ‎‏باشد و راضی باشد که آن ها را به کاسب یا تاجری بدهد که پس از بیست ماه، هر ماه‏‎ ‎‏هزار تومان به وی بپردازد، ولی در آغاز معامله، از طرف شخص کاسب مبلغ هجده‏‎ ‎‏هزار تومان به صورت نقد دریافت دارد، این اختلاف دو مبلغ فوق (دو هزار تومان)‏‎ ‎‏برای شخص کاسب، حلال یا حرام می باشد؟‏

بسمه تعالی، ربا است و فروش سفته یا چک به شخص ثالث باطل و حرام است.

[سؤال 11610]‏ ‏ ‏ 6672‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏در احکام قرض، در توضیح المسائل حضرت آیت الله‌ گلپایگانی (مسأله 2297):‏‎ ‎‏اگر در مقابل طلبی که کسی دارد، سفته یا براتی داشته باشد و بخواهد طلب خود را‏‎ ‎‏پیش از وعد‏‏ۀ‏‏ آن به کمتر از آن بفروشد، اشکال ندارد. سؤال می شود: امام در این باره‏‎ ‎‏چه می فرماید؟ توضیح این مسأله را مرقوم فرمایید، مورد احتیاج است.‏

بسمه تعالی، اگر سفته یا برات را به خود بدهکار بفروشد به کمتر مانع ندارد. ولی فروش آن به غیر مدیون به کمتر، ربا و حرام است.

[سؤال 11611]‏ ‏ ‏ 6673‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 3 / 9 / 1358‏

‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، متمنی است،‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 181

‏پاسخ دو سؤال را ذیل ورقه مرقوم فرمایید.‏

‏1. اگر شخصی چک یا سفتۀ حقیقی مدت دار ـ که در مقابل جنس فروخته شده‏‎ ‎‏می باشد ـ طلب آن شخص را خریداری و بابت مدت آن، مقداری کسر نموده و وجه‏‎ ‎‏آن را بپردازد؛ از نظر شرع مقدس اسلام چه صورتی دارد؟‏

بسمه تعالی، چنانچه چک یا سفته را خود طلبکار بردارد و مقداری کسر نماید، اشکال ندارد. ولی اگر شخص ثالث بردارد جایز نیست.

[سؤال 11612]

‏2. فروش چک یا سفته مدت دار که انسان برای حفظ آبروی خود مجبور باشد به‏‎ ‎‏غیر بفروشد و کسر نماید، چه صورت دارد؟‏

بسمه تعالی، فروش سفته به شخص ثالث به کمتر؛ ربا و حرام است.

[سؤال 11613]‏ ‏ ‏ 6674‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 1 / 1362‏

‏در مجلۀ پاسدار اسلام، شمارۀ 10 در جواب این سؤال که: «هرگاه کسی چک‏‎ ‎‏موعدی را به مبلغی کمتر از مبلغ قید شده در چک بخرد، چه حکمی دارد؟ و همچنین‏‎ ‎‏فروش سفتۀ موعدی به مبلغ کمتر جایز است یا خیر؟» جواب فرموده اید: «فروش‏‎ ‎‏چک یا سفته به شخص ثالث به مبلغ کمتر، ربا و حرام است» و حال آن که در توضیح‏‎ ‎‏المسائل مسألۀ 2839 و 2842 طور دیگر عنوان شده، توضیح مطلب چگونه است؟‏

بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به کمتر به شخص ثالث، ربا و حرام است.

[سؤال 11614]‏ ‏ ‏ 6675‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 24 / 1 / 1362‏

‏دفتر مبارک حضرت امام خمینی، مدّ ظله، سلام علیکم، احتراماً به عرض‏‎ ‎‏می رساند:‏


استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 182

‏کسبه اعتباری در بانک دارند؛ بنابر این است که سفت‏‏ۀ‏‏ شخص ثالثی را به بانک‏‎ ‎‏سپرده، پولی دریافت می دارند که بانک مبلغی بابت کارمزد و بهره از اصل سفته کسر‏‎ ‎‏نموده، پول می پردازد. اگر گیرند‏‏ۀ‏‏ وجه، مبلغی را که بانک بابت کارمزد یا بهره‏‎ ‎‏برمی دارد، با توجه به این که نظام را اسلامی می داند، آن مبلغ را به بانک ببخشد و‏‎ ‎‏مصالحه کند، آیا جایز است؟ خواهشمند است حکم شرعی را بیان فرمایید.‏

بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به کمتر از مبلغ آن، ربا و باطل است و گیرندۀ پول از بانک بیش از آنچه را گرفته ضامن نیست.

[سؤال 11615]‏ ‏ ‏ 6676‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 4 / 12 / 1361‏

‏پس از عرض سلام به حضور آن پدر عزیزم امام خمینی، مدّ ظله العالی، امیدوارم‏‎ ‎‏که حال مبارک خوب باشد و از این که این پسر کوچک شما چند لحظه ای از وقت شما‏‎ ‎‏را می گیرد عذر می خواهد.‏

‏در رساله احکام شما در مسأله 2840 بخش معاملات راجع به سفته این طور‏‎ ‎‏نوشته شده است: «خرید و فروش سفته و چک تضمینی به کم یا زیاد اشکال ندارد».‏‎ ‎‏چند سؤال زیر برای من مطرح است:‏

‏1. آیا این مسأله شامل چک های بانکی کنونی که هم اکنون در دست مردم است‏‎ ‎‏می باشد یا نه؟‏

بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به شخص ثالث به کمتر، ربا و حرام است.

[سؤال 11616]

‏2. آیا می شود چک های بانکی برای مدت دو ماه آینده یا بیشتر را به قیمت کمتر‏‎ ‎‏نقداً خرید یا نه؟‏

بسمه تعالی، حکم آن معلوم شد.


استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 183

[سؤال 11617]

‏3. آیا می شود به طرفی که می خواهد چک حقوقی آینده را بفروشد، بگوییم: «فلان‏‎ ‎‏مقدار بنویس تا من آن را به این مقدار پول حاضر بخرم».‏

بسمه تعالی، در حکم دو مسأله قبل است.

‏4. آیا می شود پول نو را به قیمت بیشتر پول کهنه خرید؟‏

بسمه تعالی، اگر ربا و فرار از ربا نباشد، مانع ندارد.

[سؤال 11618]‏ ‏ ‏ 6677‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ ‏

‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏هرگاه کسی چکِ موعدی بخرد به کمتر از مبلغ در چک، مثلاً شخصی طلب دارد‏‎ ‎‏از شخص دیگری به مدت پنج ماه، یک صد هزار ریال، سومی می خرد از دارند‏‏ۀ‏‏ چک‏‎ ‎‏به مبلغ نود هزار ریال نقد که به اصطلاح تجار گاهی «اسکنت» گفته می شود؛ جایز‏‎ ‎‏است و ربا نیست؟ بیان فرمایید. و همچنین سفت‏‏ۀ‏‏ موعدی؟ ‏

بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به شخص ثالث به کمتر، ربا و حرام است.

[سؤال 11619]‏ ‏ ‏ 6678‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏استفتا از محضر مبارک رهبر عالی قدر حضرت امام خمینی، سلام الله‌ علیه:‏

‏شخصی برای تهیه پول از زید سفته ای به امضای او به مبلغ یک صد هزار تومان‏‎ ‎‏می گیرد که دو ماه دیگر وصول شود. دادن این سفته ها عرفاً دلالت دارد بر این که‏‎ ‎‏صاحب سفته به این شخص این مبلغ را مدیون است. این شخص سفته های زید را‏‎ ‎‏خودش نیز امضا می کند و به صراف به 90 هزار تومان نقد می فروشد و وجه آن را‏‎ ‎‏دریافت می کند و خرج می نماید. اینک دو سؤال مطرح است:‏


استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 184

‏1. اگر این سفته ها صوری باشد، یعنی زید به شخص دینی واقعاً نداشته و فقط به‏‎ ‎‏منظور تهیه پول از صراف این سفته را داده، این معامله چه صورت دارد؟ آیا حقیقت‏‎ ‎‏آن یک قرض ربوی است یا فروش اوراق بهادار؟‏

‏2. بر فرض این که زید صاحب سفته واقعاً مدیون به شخص بوده و سفته ها را در‏‎ ‎‏برابر دین خود داده باشد؛ آیا شخص می تواند صد هزار تومان ما فی الذمه زید را به‏‎ ‎‏صراف، به نود هزار تومان نقد بفروشد و سفته ها را به صراف به عنوان سند معامله‏‎ ‎‏تسلیم کند یا این معامله شرعی نیست و حقیقت آن یک قرض ربوی است و معامله‏‎ ‎‏اوراق بهادار به این صورت باطل است؟‏

‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

بسمه تعالی، در هر دو صورت محکوم به حکم ربا است.

[سؤال 11620]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 4946

‏3. زید از عمرو طلب دارد و عمرو در مقابل طلب زید، چک می دهد که شش ماه‏‎ ‎‏دیگر نقد شود. اگر زید چک را نزد خود عمرو یا غیر او تنزیل کند، مثلاً چک ده‏‎ ‎‏تومانی را که شش ماه مدت دارد به عمرو یا غیر عمرو بدهد و نقد هشت تومان بگیرد،‏‎ ‎‏جایز است یا خیر؟‏

بسمه تعالی، اگر کسی طلبی از غیر دارد که موعد آن نرسیده می تواند از یک مقدار آن گذشت کند و بقیه را وصول نماید و این تنزیل است که اگر حیله برای فرار از ربا نباشد مانع ندارد، و اما در فروش سفته به کمتر، که پول از کسی می گیرد و به او سفته می دهد که در موعد به او بیشتر داده شود، ربا و حرام است و مربوط به تنزیل نیست. 

[سؤال 11621]‏ ‏ ‏ 6679‏

‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏هرگاه کسی، چک موعدی را به مبلغی کمتر از مبلغ قید شده در چک بخرد، چه‏

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 185

‏حکمی دارد؟ و همچنین فروش سفتۀ موعدی به مبلغ کمتر جایز است یا خیر؟‏

بسمه تعالی، فروش چک یا سفته به شخص ثالث به مبلغ کمتر ربا و حرام است.

[سؤال 11622]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 3657

‏2. کسی سفته ای به برادرش می دهد امضا کند و به اقساط یک سال به شخص ثالثی‏‎ ‎‏می فروشد به کمتر، البته برادرها با هم شریک هستند؛ برای خریدار و فروشنده چه‏‎ ‎‏صورت دارد؟‏

بسمه تعالی، جایز نیست.

[سؤال 11623]‏ ‏ ‏  ‏---->‏ ‏ 3657

‏5. کسی سفته دوستانه می دهد امضا کنند و به شخص ثالثی می فروشد، بفرمایید‏‎ ‎‏چه صورت دارد؟‏

بسمه تعالی، فروش چک و سفته به شخص ثالث به کمتر، ربا و حرام است.

‎ ‎

استفتائات امام خمینی (س)ج. 10صفحه 186