احکام تقلید
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1391

زبان اثر : فارسی

احکام تقلید

2

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

بِسمِ الله الرَّحمنِ الرَّحیم

‏اَلحَمدُ لله رَبِّ العالَمینَ، وَ الصَّلاةُ وَ السَّلامُ عَلی خَیرِ خَلقِهِ مُحَمَّدٍ‏

‏وَ آلِهِ الطّاهِرینَ، وَ لَعنَةُ الله عَلی اَعدائِهِم اَجمَعینَ اِلی یَوم الدّینِ‏

‏ ‏

احکام تقلید

‏ ‏

مساله 1ـ ‏عقیدۀ مسلمان به اصول دین باید از روی دلیل باشد، ولی در احکام‏‎ ‎‏غیر ضروری دین باید یا مجتهد باشد که بتواند احکام را از روی دلیل به دست آورد،‏‎ ‎‏یا از مجتهد تقلید کند یعنی به دستور او رفتار نماید، یا از راه احتیاط طوری به وظیفۀ‏‎ ‎‏خود عمل نماید که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است، مثلاً اگر عده ای از‏‎ ‎‏مجتهدین عملی را حرام می دانند و عده دیگر می گویند حرام نیست آن عمل را انجام‏‎ ‎‏ندهد، و اگر عملی را بعضی واجب و بعضی مستحب می دانند آن را به جا آورد، پس‏‎ ‎‏کسانی که مجتهد نیستند و نمی توانند به احتیاط عمل کنند واجب است از مجتهد‏‎ ‎‏تقلید نمایند.‏

مساله 2ـ ‏تقلید در احکام، عمل کردن به دستور مجتهد است، و از مجتهدی باید‏‎ ‎‏تقلید کرد که مرد و بالغ و عاقل و شیعه دوازده امامی و حلال زاده و زنده و عادل‏‎ ‎‏باشد. و نیز بنابر احتیاط واجب باید از مجتهدی تقلید کرد که حریص به دنیا نباشد و‏

‏از مجتهدین دیگر اعلم باشد، یعنی در فهمیدن حکم خدا از تمام مجتهدین زمان‏‎ ‎‏خود استادتر باشد.‏

مساله 3ـ ‏مجتهد و اعلم را از سه راه می توان شناخت:‏

‏اول: آن که خود انسان یقین کند، مثل آن که از اهل علم باشد و بتواند مجتهد و‏‎ ‎‏اعلم را بشناسد.‏

‏دوم: آن که دو نفر عالم عادل که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند‏‎ ‎‏مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند، به شرط آن که دو نفر عالم عادل‏‎ ‎‏دیگر با گفتۀ آنان مخالفت ننمایند.‏

‏سوم: آن که عده ای از اهل علم که می توانند مجتهد و اعلم را تشخیص دهند، و‏‎ ‎‏از گفتۀ آنان اطمینان پیدا می شود مجتهد بودن یا اعلم بودن کسی را تصدیق کنند.‏

مساله 4ـ ‏اگر شناختن اعلم مشکل باشد به احتیاط واجب، باید از کسی تقلید‏‎ ‎‏کند که گمان به اعلم بودن او دارد، بلکه اگر احتمال ضعیفی هم بدهد که کسی اعلم‏‎ ‎‏است و بداند دیگری از او اعلم نیست به احتیاط واجب باید از او تقلید نماید و اگر‏‎ ‎‏چند نفر در نظر او اعلم از دیگران و با یکدیگر مساوی باشند باید از یکی از آنان‏‎ ‎‏تقلید کند.‏

مساله 5ـ‏ به دست آوردن فتوی، یعنی دستور مجتهد چهار راه دارد:‏

‏اول: شنیدن از خود مجتهد. دوم: شنیدن از دو نفر عادل که فتوای مجتهد را نقل‏‎ ‎‏کنند. سوم: شنیدن از کسی که مورد اطمینان و راستگوست. چهارم: دیدن در رسالۀ‏‎ ‎‏مجتهد در صورتی که انسان به درستی آن رساله، اطمینان داشته باشد.‏

مساله 6ـ‏ تا انسان یقین نکند که فتوای مجتهد عوض شده است می تواند به‏‎ ‎‏آنچه در رساله نوشته شده عمل نماید، و اگر احتمال دهد که فتوای او عوض شده‏‎ ‎‏جستجو لازم نیست.‏

مساله 7ـ‏ اگر مجتهد اعلم در مساله ای فتوی دهد، مقلد آن مجتهد، یعنی کسی‏‎ ‎‏که از او تقلید می کند نمی تواند در آن مساله به فتوای مجتهد دیگر عمل کند، ولی اگر‏‎ ‎‏فتوی ندهد و بفرماید احتیاط آن است که فلان طور عمل شود، مثلاً بفرماید احتیاط‏‎ ‎‏آن است که در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه تسبیحات اربعه یعنی ‏(سُبحانَ الله

وَ الحَمدُلله وَ لا اِلهَ اِلاّ الله وَ الله اَکبَرُ)‏ بگویند، مقلد باید یا به این احتیاط که احتیاط‏‎ ‎‏واجبش می گویند عمل کند و سه مرتبه بگوید، یا بنابر احتیاط واجب به فتوای‏‎ ‎‏مجتهدی که علم او از مجتهد اعلم کمتر و از مجتهدهای دیگر بیشتر است عمل‏‎ ‎‏نماید، پس اگر او یک مرتبه گفتن را کافی بداند می تواند یک مرتبه بگوید و همچنین‏‎ ‎‏است اگر مجتهد اعلم بفرماید مساله محل تامل یا محل اشکال است.‏

مساله 8ـ‏ اگر مجتهد اعلم بعد از آن که در مساله فتوی داده احتیاط کند ـ مثلاً‏‎ ‎‏بفرماید ظرف نجس را که یک مرتبه در آب کر بشویند پاک می شود، اگر چه احتیاط‏‎ ‎‏آن است که سه مرتبه بشویند ـ مقلد او نمی تواند در آن مساله به فتوای مجتهد دیگر‏‎ ‎‏رفتار کند، بلکه باید یا به فتوی عمل کند، یا به احتیاط بعد از فتوی که آن را احتیاط‏‎ ‎‏مستحب می گویند عمل نماید، مگر آن که فتوای آن مجتهد نزدیکتر به احتیاط باشد.‏

مساله 9ـ‏ تقلید میّت ابتداءً جایز نیست، ولی بقاء بر تقلید میّت اشکال ندارد و‏‎ ‎‏باید بقاء بر تقلید میّت به فتوای مجتهد زنده باشد و کسی که در بعضی از مسائل به‏‎ ‎‏فتوای مجتهدی عمل کرده، بعد از مردن آن مجتهد می تواند در همه مسائل از او‏‎ ‎‏تقلید کند.‏

مساله 10ـ‏ اگر در مساله ای به فتوای مجتهدی عمل کند، و بعد از مردن او در‏‎ ‎‏همان مساله به فتوای مجتهد زنده رفتار نماید، دوباره نمی تواند آن را مطابق فتوای‏‎ ‎‏مجتهدی که از دنیا رفته است انجام دهد. ولی اگر مجتهد زنده در مساله ای فتوی‏‎ ‎‏ندهد و احتیاط نماید و مقلد مدتی به آن احتیاط عمل کند، دوباره می تواند به فتوای‏‎ ‎‏مجتهدی که از دنیا رفته عمل نماید. مثلاً اگر مجتهدی گفتن یک مرتبه ‏(سُبحانَ الله وَ‎ ‎الحَمدُ لله وَ لا اِلهَ اِلاَّ الله وَ الله اَکبَرُ)‏ را در رکعت سوم و چهارم نماز کافی بداند و‏‎ ‎‏مقلد مدتی به این دستور عمل نماید و یک مرتبه بگوید، چنانچه آن مجتهد از دنیا‏‎ ‎‏برود و مجتهد زنده احتیاط واجب را در سه مرتبه گفتن بداند و مقلد مدتی به این‏‎ ‎‏احتیاط عمل کند و سه مرتبه بگوید دوباره می تواند به فتوای مجتهدی که از دنیا رفته‏‎ ‎‏برگردد و یک مرتبه بگوید.‏

مساله 11ـ‏ مسائلی را که انسان غالباً به آنها احتیاج دارد واجب است یاد بگیرد.‏

مساله 12ـ‏ اگر برای انسان مساله ای پیش آید که حکم آن را نمی داند می تواند‏

‏صبر کند تا فتوای مجتهد اعلم را به دست آورد، یا اگر احتیاط ممکن است به احتیاط‏‎ ‎‏عمل نماید بلکه اگر احتیاط ممکن نباشد چنانچه از انجام عمل، محذوری لازم نیاید،‏‎ ‎‏می تواند عمل را به جا آورد. پس اگر معلوم شد که مخالف واقع یا گفتار مجتهد بوده‏‎ ‎‏دوباره باید انجام دهد.‏

مساله 13ـ‏ اگر کسی فتوای مجتهدی را به دیگری بگوید، چنانچه فتوای آن‏‎ ‎‏مجتهد عوض شود لازم نیست به او خبر دهد که فتوی عوض شده ولی اگر بعد از‏‎ ‎‏گفتن فتوی بفهمد اشتباه کرده در صورتی که ممکن باشد باید اشتباه را برطرف کند.‏

مساله 14ـ‏ اگر مکلف مدتی اعمال خود را بدون تقلید انجام دهد در صورتی‏‎ ‎‏اعمال او صحیح است که بفهمد به وظیفۀ واقعی خود رفتار کرده است، یا عمل او با‏‎ ‎‏فتوای مجتهدی که وظیفه اش تقلید از او بوده، یا با فتوای مجتهدی که فعلاً باید از او‏‎ ‎‏تقلید کند مطابق باشد.‏

‎ ‎