احکام نماز
احکام نماز (نماز جماعت)
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1391

زبان اثر : فارسی

احکام نماز (نماز جماعت)

مساله 1399ـ‏ مستحب است نمازهای واجب خصوصاً نمازهای یومیه را به‏‎ ‎‏جماعت بخوانند و در نماز صبح و مغرب و عشا، خصوصاً برای همسایۀ مسجد و‏‎ ‎‏کسی که صدای اذان مسجد را می شنود بیشتر سفارش شده است.‏

مساله 1400ـ‏ در روایتی وارد شده است که اگر یک نفر به امام جماعت اقتدا‏‎ ‎‏کند، هر رکعت از نماز آنان ثواب صد و پنجاه نماز دارد و اگر دو نفر اقتدا کنند هر‏‎ ‎‏رکعتی ثواب ششصد نماز دارد و هر چه بیشتر شوند، ثواب نمازشان بیشتر می شود‏‎ ‎‏تا به ده نفر برسند و عدۀ آنان که از ده گذشت، اگر تمام آسمانها کاغذ و دریاها مرکب‏‎ ‎‏و درختها قلم و جن و انس و ملائکه نویسنده شوند، نمی توانند ثواب یک رکعت آن‏‎ ‎‏را بنویسند.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 218

مساله 1401ـ‏ حاضر نشدن به نماز جماعت از روی بی اعتنایی جایز نیست و‏‎ ‎‏سزاوار نیست که انسان بدون عذر نماز جماعت را ترک کند.‏

مساله 1402ـ‏ مستحب است انسان صبر کند که نماز را به جماعت بخواند و‏‎ ‎‏نماز جماعت از نماز اول وقت که فرادی یعنی تنها خوانده شود بهتر است. و نیز نماز‏‎ ‎‏جماعتی را که مختصر بخوانند از نماز فرادی که آن را طول بدهند بهتر می باشد.‏

مساله 1403ـ‏ وقتی که جماعت برپا می شود، مستحب است کسی که نمازش را‏‎ ‎‏فرادی خوانده دوباره با جماعت بخواند. و اگر بعد بفهمد که نماز اولش باطل بوده،‏‎ ‎‏نماز دوم او کافی است.‏

مساله 1404ـ‏ اگر امام یا ماموم بخواهد نمازی را که به جماعت خوانده دوباره با‏‎ ‎‏جماعت بخواند در صورتی که جماعت دوم و اشخاص آن غیر از اول باشد اشکال‏‎ ‎‏ندارد.‏

مساله 1405ـ‏ کسی که در نماز وسواس دارد و فقط در صورتی که نماز را با‏‎ ‎‏جماعت بخواند از وسواس راحت می شود، باید نماز را با جماعت بخواند.‏

مساله 1406ـ‏ اگر پدر یا مادر به فرزند خود امر کند که نماز را به جماعت‏‎ ‎‏بخواند، چون اطاعت پدر و مادر واجب است بنابر احتیاط واجب باید نماز را به‏‎ ‎‏جماعت بخواند و قصد استحباب نماید.‏

مساله 1407ـ‏ احتیاط واجب آن است که نماز عید فطر و قربان را در زمان غیبت‏‎ ‎‏امام ‏‏علیه السلام‏‏ با جماعت نخوانند ولی به قصد رجاء مانع ندارد، و نمازهای مستحبی را هم‏‎ ‎‏نمی شود به جماعت خواند، مگر نماز استسقاء که برای آمدن باران می خوانند.‏

مساله 1408ـ‏ موقعی که امام جماعت نماز یومیه می خواند، هر کدام از نمازهای‏‎ ‎‏یومیه را می شود به او اقتدا کرد ولی اگر نماز یومیه اش را احتیاطاً دوباره می خواند‏‎ ‎‏فقط در صورتی که ماموم احتیاطش با امام یکی باشد می تواند به او اقتدا کند.‏

مساله 1409ـ‏ اگر امام جماعت قضای نماز یومیۀ خود را می خواند می شود به او‏‎ ‎‏اقتدا کرد، ولی اگر نمازش را احتیاطاً قضا می کند، یا قضای احتیاطی نماز کس دیگر‏‎ ‎‏را می خواند، اگرچه برای آن پول نگرفته باشد، اقتدای به او اشکال دارد ولی اگر‏‎ ‎‏انسان بداند که از آن کس که برای او قضا می خواند نماز فوت شده که در این صورت‏‎ ‎‏اقتدای به او اشکال ندارد.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 219

مساله 1410ـ‏ اگر انسان نداند نمازی را که امام می خواند نماز واجب یومیه‏‎ ‎‏است یا نماز مستحب نمی تواند به او اقتدا کند.‏

مساله 1411ـ‏ اگر امام در محراب باشد و کسی پشت سر او اقتدا نکرده باشد‏‎ ‎‏کسانی که دو طرف محراب ایستاده اند و بواسطۀ دیوار محراب امام را نمی بینند‏‎ ‎‏نمی توانند اقتدا کنند، بلکه اگر کسی هم پشت سر امام اقتدا کرده باشد، اقتدا کردن‏‎ ‎‏کسانی که دو طرف او ایستاده اند و بواسطۀ دیوار محراب امام را نمی بینند اشکال‏‎ ‎‏دارد، بلکه باطل است.‏

مساله 1412ـ‏ اگر به واسطۀ درازی صف اول، کسانی که دو طرف صف‏‎ ‎‏ایستاده اند امام را نبینند می توانند اقتدا کنند. ونیز اگر بواسطۀ درازی یکی از صفهای‏‎ ‎‏دیگر کسانی که دو طرف آن ایستاده اند، صف جلوی خود را نبینند می توانند اقتدا‏‎ ‎‏نمایند.‏

مساله 1413ـ‏ اگر صفهای جماعت تا درب مسجد برسد، کسی که مقابل درب‏‎ ‎‏پشت صف ایستاده نمازش صحیح است و نیز نماز کسانی که پشت سر او اقتدا‏‎ ‎‏می کنند صحیح می باشد، ولی نماز کسانی که دو طرف او ایستاده اند و صف جلو را‏‎ ‎‏نمی بینند اشکال دارد، بلکه باطل است.‏

مساله 1414ـ‏ کسی که پشت ستون ایستاده، اگر از طرف راست یا چپ بواسطۀ‏‎ ‎‏ماموم دیگر به امام متصل نباشد، نمی تواند اقتدا کند بلکه اگر از دو طرف هم متصل‏‎ ‎‏باشد ولی از صف جلو حتی یک نفر را هم نبیند جماعت او صحیح نیست.‏

مساله 1415ـ‏ جای ایستادن امام باید از جای ماموم بلندتر نباشد ولی اگر مکان‏‎ ‎‏امام مقدار خیلی کمی بلندتر باشد اشکال ندارد، و نیز اگر زمین سراشیب باشد و امام‏‎ ‎‏در طرفی که بلندتر است بایستد در صورتی که سراشیبی آن زیاد نباشد و طوری‏‎ ‎‏باشد که به آن، زمین مسطح بگویند مانعی ندارد.‏

مساله 1416ـ‏ اگر جای ماموم بلندتر از جای امام باشد در صورتی که بلندی به‏‎ ‎‏مقدار متعارف زمان قدیم باشد مثل آن که امام در صحن مسجد و ماموم در پشت بام‏‎ ‎‏بایستد اشکال ندارد ولی اگر مثل ساختمانهای چند طبقه این زمان باشد، جماعت‏‎ ‎‏اشکال دارد.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 220

مساله 1417ـ‏ اگر بین کسانی که در یک صف ایستاده اند بچۀ ممیز یعنی بچه ای‏‎ ‎‏که خوب و بد را می فهمد فاصله شود، چنانچه ندانند نماز او باطل است می توانند‏‎ ‎‏اقتدا کنند.‏

مساله 1418ـ‏ بعد از تکبیر امام اگر صف جلو آمادۀ نماز و تکبیر گفتن آنان‏‎ ‎‏نزدیک باشد کسی که در صف بعد ایستاده، می تواند تکبیر بگوید ولی احتیاط‏‎ ‎‏مستحب آن است که صبر کند تا تکبیر صف جلو تمام شود.‏

مساله 1419ـ‏ اگر بداند نماز یک صف از صفهای جلو باطل است، در صفهای‏‎ ‎‏بعد نمی تواند اقتدا کند، ولی اگر نداند نماز آنان صحیح است یا نه، می تواند اقتدا‏‎ ‎‏نماید.‏

مساله 1420ـ‏ هرگاه بداند نماز امام باطل است مثلاً بداند امام وضو ندارد،‏‎ ‎‏اگرچه خود امام ملتفت نباشد، نمی تواند به او اقتدا کند.‏

مساله 1421ـ‏ اگر ماموم بعد از نماز بفهمد که امام عادل نبوده یا کافر بوده، یا به‏‎ ‎‏جهتی نمازش باطل بوده، مثلاً بی وضو نماز خوانده، نمازش صحیح است.‏

مساله 1422ـ‏ اگر در بین نماز شک کند که اقتدا کرده یا نه، چنانچه در حالی‏‎ ‎‏باشد که وظیفۀ ماموم است مثلاً به حمد و سورۀ امام گوش می دهد باید نماز را به‏‎ ‎‏جماعت تمام کند و اگر مشغول کاری باشد که هم وظیفۀ امام و هم وظیفۀ ماموم است‏‎ ‎‏مثلاً در رکوع یا سجده باشد، باید نماز را به نیت فرادی تمام نماید.‏

مساله 1423ـ‏ انسان در بین نماز جماعت می تواند نیت فرادی کند.‏

مساله 1424ـ‏ اگر ماموم بواسطۀ عذری بعد از حمد و سورۀ امام نیت فرادی کند‏‎ ‎‏لازم نیست حمد و سوره را بخواند، ولی اگر پیش از تمام شدن حمد و سوره نیت‏‎ ‎‏فرادی نماید، باید مقداری را که امام نخوانده بخواند.‏

مساله 1425ـ‏ اگر در بین نماز جماعت نیت فرادی نماید، بنابر احتیاط واجب‏‎ ‎‏نباید دوباره نیت جماعت کند. ولی اگر مردد شود که نیت فرادی کند یا نه و بعد‏‎ ‎‏تصمیم بگیرد نماز را با جماعت تمام کند، نمازش صحیح است.‏

مساله 1426ـ‏ اگر شک کند که نیت فرادی کرده یا نه، باید بنا بگذارد که نیت‏‎ ‎‏فرادی نکرده است.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 221

مساله 1427ـ‏ اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به رکوع امام برسد،‏‎ ‎‏اگرچه ذکر امام تمام شده باشد، نمازش بطور جماعت صحیح است و یک رکعت‏‎ ‎‏حساب می شود. اما اگر به مقدار رکوع خم شود و به رکوع امام نرسد نمازش بطور‏‎ ‎‏فرادی صحیح می باشد و باید آن را تمام نماید.‏

مساله 1428ـ‏ اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و به مقدار رکوع خم‏‎ ‎‏شود و شک کند که به رکوع امام رسیده یا نه، نمازش صحیح است و فرادی می شود.‏

مساله 1429ـ‏ اگر موقعی که امام در رکوع است اقتدا کند و پیش از آن که به‏‎ ‎‏اندازۀ رکوع خم شود، امام سر از رکوع بردارد، می تواند نیت فرادی کند یا صبر کند تا‏‎ ‎‏امام برای رکعت بعد برخیزد و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند. ولی اگر‏‎ ‎‏برخاستن امام به قدری طول بکشد که نگویند این شخص نماز جماعت می خواند،‏‎ ‎‏باید نیت فرادی نماید.‏

مساله 1430ـ‏ اگر اول نماز یا بین حمد و سوره اقتدا کند و پیش از آنکه به رکوع‏‎ ‎‏رود، امام سر از رکوع بردارد نماز او بطور جماعت صحیح است و باید رکوع کند و‏‎ ‎‏خود را به امام برساند.‏

مساله 1431ـ‏ اگر موقعی برسد که امام مشغول خواندن تشهد آخر نماز است‏‎ ‎‏چنانچه بخواهد به ثواب جماعت برسد، باید بعد از نیت و گفتن تکبیرة الاحرام‏‎ ‎‏بنشیند و تشهد را با امام بخواند ولی سلام را نگوید و صبر کند تا امام سلام نماز را‏‎ ‎‏بدهد، بعد بایستد و بدون آنکه دوباره نیت کند و تکبیر بگوید، حمد و سوره را‏‎ ‎‏بخواند و آن را رکعت اول نماز خود حساب کند.‏

مساله 1432ـ‏ ماموم نباید جلوتر از امام بایستد و اگر مساوی او هم بایستد‏‎ ‎‏اشکال دارد و به احتیاط واجب باید کمی عقب تر از امام بایستد، اگرچه قد او بلندتر‏‎ ‎‏از امام باشد که در رکوع و سجود سرش جلوتر از امام باشد.‏

مساله 1433ـ‏ در نماز جماعت باید بین ماموم و امام پرده و مانند آن که پشت آن‏‎ ‎‏دیده نمی شود فاصله نباشد و همچنین است بین انسان و ماموم دیگری که انسان‏‎ ‎‏بواسطۀ او به امام متصل شده است، ولی اگر امام مرد و ماموم زن باشد چنانچه بین‏‎ ‎‏آن زن و امام یا بین آن زن و ماموم دیگری که مرد است و زن بواسطۀ او به امام متصل‏‎ ‎‏شده است پرده و مانند آن باشد اشکال ندارد.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 222

مساله 1434ـ‏ اگر بعد از شروع به نماز بین ماموم و امام، یا بین ماموم و کسی که‏‎ ‎‏ماموم بواسطۀ او متصل به امام است، پرده یا چیز دیگری که پشت آن را نمی توان دید‏‎ ‎‏فاصله شود، نمازش فرادی می شود و صحیح است.‏

مساله 1435ـ‏ اگر بین جای سجده ماموم و جای ایستادن امام بقدر گشادی بین‏‎ ‎‏دو قدم فاصله باشد اشکال ندارد، و نیز اگر بین انسان بواسطۀ مامومی که جلوی او‏‎ ‎‏ایستاده و انسان به وسیله او به امام متصل است به همین مقدار فاصله باشد نمازش‏‎ ‎‏اشکال ندارد، و احتیاط مستحب آن است که جای سجدۀ ماموم با جای کسی که‏‎ ‎‏جلوی او ایستاده، هیچ فاصله نداشته باشد.‏

مساله 1436ـ‏ اگر ماموم بواسطۀ کسی که طرف راست یا چپ او اقتدا کرده به‏‎ ‎‏امام متصل باشد و از جلو به امام متصل نباشد، چنانچه به اندازه گشادی بین دو قدم‏‎ ‎‏هم فاصله داشته باشند نمازش صحیح است.‏

مساله 1437ـ‏ اگر در نماز، بین ماموم و امام یا بین ماموم و کسی که ماموم‏‎ ‎‏بواسطۀ او به امام متصل است بیشتر از یک قدم بزرگ فاصله پیدا شود نمازش فرادی‏‎ ‎‏می شود و صحیح است.‏

مساله 1438ـ‏ اگر نماز همه کسانی که در صف جلو هستند تمام شود یا همه‏‎ ‎‏نیت فرادی نمایند، اگر فاصله به اندازه یک قدم بزرگ نباشد نماز صف بعد بطور‏‎ ‎‏جماعت صحیح و اگر بیشتر از این مقدار باشد فرادی می شود و صحیح است.‏

مساله 1439ـ‏ اگر در رکعت دوم اقتدا کند، قنوت و تشهد را با امام می خواند و‏‎ ‎‏احتیاط آن است که موقع خواندن تشهد انگشتان دست و سینۀ پا را به زمین بگذارد و‏‎ ‎‏زانوها را بلند کند، و باید بعد از تشهد با امام برخیزد و حمد و سوره را بخواند، واگر‏‎ ‎‏برای سوره وقت ندارد، حمد را تمام کند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند،‏‎ ‎‏یا نیت فرادی کند و نمازش صحیح است، ولی اگر در سجده به امام برسد، بهتر است‏‎ ‎‏که احتیاطاً نماز را دوباره بخواند.‏

مساله 1440ـ‏ اگر موقعی که امام در رکعت دوم نماز چهار رکعتی است اقتدا‏‎ ‎‏کند، باید در رکعت دوم نمازش که رکعت سوم امام است بعد از دو سجده بنشیند و‏‎ ‎‏تشهد را به مقدار واجب بخواند و برخیزد، و چنانچه برای گفتن سه مرتبه تسبیحات‏

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 223

‏وقت ندارد، یک مرتبه بگوید و در رکوع یا سجده، خود را به امام برساند.‏

مساله 1441ـ‏ اگر امام در رکعت سوم یا چهارم باشد و ماموم بداند که اگر اقتدا‏‎ ‎‏کند و حمد را بخواند به رکوع امام نمی رسد، بنابر احتیاط واجب باید صبر کند تا امام‏‎ ‎‏به رکوع رود، بعد اقتدا نماید.‏

مساله 1442ـ‏ اگر در رکعت سوم یا چهارم امام اقتدا کند، باید حمد و سوره را‏‎ ‎‏بخواند و اگر برای سوره وقت ندارد، باید حمد را تمام کند و در رکوع یا سجده خود‏‎ ‎‏را به امام برساند، ولی اگر در سجده به امام برسد، بهتر است که احتیاطاً نماز را‏‎ ‎‏دوباره بخواند.‏

مساله 1443ـ‏ کسی که می داند اگر سوره را بخواند در رکوع به امام نمی رسد،‏‎ ‎‏باید سوره را نخواند ولی اگر خواند نمازش صحیح است.‏

مساله 1444ـ‏ کسی که اطمینان دارد که اگر سوره را شروع کند یا تمام نماید به‏‎ ‎‏رکوع امام می رسد، احتیاط واجب آن است که سوره را شروع کند یا اگر شروع کرده‏‎ ‎‏تمام نماید.‏

مساله 1145ـ‏ کسی که یقین دارد، اگر سوره را بخواند به رکوع امام می رسد،‏‎ ‎‏چنانچه سوره را بخواند و به رکوع نرسد نمازش صحیح است.‏

مساله 1446ـ‏ اگر امام ایستاده باشد و ماموم نداند که در کدام رکعت است‏‎ ‎‏می تواند اقتدا کند، ولی باید حمد و سوره را به قصد قربت بخواند و اگر چه بعد‏‎ ‎‏بفهمد که امام در رکعت اول یا دوم بوده، نمازش صحیح است.‏

مساله 1447ـ‏ اگر به خیال این که امام در رکعت اوّل یا دوم است حمد و سوره‏‎ ‎‏نخواند و بعد از رکوع بفهمد که در رکعت سوم یا چهارم بوده نمازش صحیح است.‏‎ ‎‏ولی اگر پیش از رکوع بفهمد، باید حمد و سوره را بخواند و اگر وقت ندارد، فقط‏‎ ‎‏حمد را بخواند و در رکوع یا سجده خود را به امام برساند.‏

مساله 1148ـ‏ اگر به خیال این که امام در رکعت سوم یا چهارم است حمد و‏‎ ‎‏سوره بخواند و پیش از رکوع یا بعد از آن بفهمد که در رکعت اول یا دوم بوده، نمازش‏‎ ‎‏صحیح است.‏

مساله 1449ـ‏ اگر موقعی که مشغول نماز مستحبی است جماعت برپا شود،‏

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 224

‏چنانچه اطمینان ندارد که اگر نماز را تمام کند به جماعت برسد، مستحب است نماز‏‎ ‎‏را رها کند و مشغول نماز جماعت شود. بلکه اگر اطمینان نداشته باشد که به رکعت‏‎ ‎‏اول برسد مستحب است به همین دستور رفتار نماید.‏

مساله 1450ـ‏ اگر موقعی که مشغول نماز سه رکعتی یا چهار رکعتی است‏‎ ‎‏جماعت برپا شود، چنانچه به رکوع رکعت سوم نرفته و اطمینان ندارد که اگر نماز را‏‎ ‎‏تمام کند به جماعت برسد، مستحب است به نیت نماز مستحبی نماز را دو رکعتی‏‎ ‎‏تمام کند و خود را به جماعت برساند.‏

مساله 1451ـ‏ اگر نماز امام تمام شود و ماموم مشغول تشهد یا سلام اول باشد،‏‎ ‎‏لازم نیست نیت فرادی کند.‏

مساله 1452ـ‏ کسی که یک رکعت از امام عقب مانده وقتی امام تشهد رکعت‏‎ ‎‏آخر را می خواند، می تواند برخیزد و نماز را تمام کند و یا انگشتان دست، و سینۀ پا را‏‎ ‎‏به زمین بگذارد و زانوها را بلند نگهدارد و صبر کند تا امام سلام نماز را بگوید و بعد‏‎ ‎‏برخیزد.‏

‏ ‏

شرایط امام جماعت

‏ ‏

مساله 1453ـ‏ امام جماعت باید بالغ و عاقل و شیعۀ دوازده امامی و عادل و‏‎ ‎‏حلال زاده باشد و نماز را بطور صحیح بخواند و نیز اگر ماموم مرد است امام او هم‏‎ ‎‏باید مرد باشد و اقتدا کردن بچه ممیز که خوب و بد را می فهمد به بچه ممیز دیگر‏‎ ‎‏جایز نیست و احتیاط واجب آن است که امام زن نیز مرد باشد.‏

مساله 1454ـ‏ امامی را که عادل می دانسته، اگر شک کند به عدالت خود باقی‏‎ ‎‏است یا نه، می تواند به او اقتدا نماید.‏

مساله 1455ـ‏ کسی که ایستاده نماز می خواند، نمی تواند به کسی که نشسته یا‏‎ ‎‏خوابیده نماز می خواند اقتدا کند. و کسی که نشسته نماز می خواند نمی تواند به کسی‏‎ ‎‏که خوابیده نماز می خواند اقتدا نماید.‏

مساله 1456ـ‏ کسی که نشسته نماز می خواند، می تواند به کسی که نشسته نماز‏‎ ‎‏می خواند اقتدا کند و همچنین کسی که خوابیده است می تواند به کسی که نشسته‏

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 225

‏نماز می خواند اقتدا کند ولی کسی که نشسته نماز می خواند نمی تواند به کسی که‏‎ ‎‏خوابیده نماز می خواند، اقتدا نماید.‏

مساله 1457ـ‏ اگر امام جماعت بواسطۀ عذری با تیمم یا با وضوی جبیره ای نماز‏‎ ‎‏بخواند، می شود به او اقتدا کرد ولی اگر بواسطۀ عذری با لباس نجس نماز می خواند‏‎ ‎‏بنابر احتیاط واجب نباید به او اقتدا کرد.‏

مساله 1458ـ‏ اگر امام مرضی دارد که نمی تواند از بیرون آمدن بول و غائط‏‎ ‎‏خودداری کند بنابر احتیاط واجب، نمی شود به او اقتدا کرد.‏

مساله 1459ـ‏ بنابر احتیاط واجب کسی که مرض خوره یا پیسی دارد، نباید امام‏‎ ‎‏جماعت شود.‏

‏ ‏

احکام جماعت

‏ ‏

مساله 1460ـ‏ موقعی که ماموم نیت می کند، باید امام را معین نماید. ولی دانستن‏‎ ‎‏اسم او لازم نیست، مثلاً اگر نیت کند اقتدا می کنم به امام حاضر، نمازش صحیح‏‎ ‎‏است.‏

مساله 1461ـ‏ ماموم باید غیر از حمد و سوره همه چیز نماز را خودش بخواند،‏‎ ‎‏ولی اگر رکعت اول یا دوم او و رکعت سوم یا چهارم امام باشد، باید حمد و سوره را‏‎ ‎‏بخواند.‏

مساله 1462ـ‏ اگر ماموم در رکعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشا صدای‏‎ ‎‏حمد و سورۀ امام را بشنود، اگر چه کلمات را تشخیص ندهد، باید حمد و سوره را‏‎ ‎‏نخواند و اگر صدای امام را نشنود، مستحب است حمد و سوره بخواند ولی باید‏‎ ‎‏آهسته بخواند و چنانچه سهواً بلند بخواند اشکال ندارد.‏

مساله 1463ـ‏ اگر ماموم بعضی از کلمات حمد و سورۀ امام را بشنود، احتیاط‏‎ ‎‏واجب آن است که حمد و سوره را نخواند.‏

مساله 1464ـ‏ اگر ماموم سهواً حمد و سوره بخواند، یا خیال کند صدایی را که‏‎ ‎‏می شنود صدای امام نیست و حمد و سوره بخواند و بعد بفهمد صدای امام بوده،‏‎ ‎‏نمازش صحیح است.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 226

مساله 1465ـ‏ اگر شک کند که صدای امام را می شنود یا نه، یا صدایی بشنود و‏‎ ‎‏نداند صدای امام است یا صدای کس دیگر، می تواند حمد و سوره بخواند.‏

مساله 1466ـ‏ ماموم باید در رکعت اول و دوم نمازظهر و عصر حمد و سوره‏‎ ‎‏نخواند و مستحب است به جای آن ذکر بگوید.‏

مساله 1467ـ‏ ماموم نباید تکبیرة الاحرام را پیش از امام بگوید بلکه احتیاط‏‎ ‎‏واجب آن است که تا تکبیر امام تمام نشده تکبیر نگوید.‏

مساله 1468ـ‏ اگر ماموم پیش از امام عمداً هم سلام دهد نمازش صحیح است.‏

مساله 1469ـ‏ اگر ماموم غیر از تکبیرة الاحرام و سلام چیزهای دیگر نماز را‏‎ ‎‏پیش از امام بگوید اشکال ندارد. ولی اگر آنها را بشنود، یا بداند امام چه وقت‏‎ ‎‏می گوید، احتیاط مستحب آن است که پیش از امام نگوید.‏

مساله 1470ـ‏ ماموم باید غیر از آنچه در نماز خوانده می شود، کارهای دیگر‏‎ ‎‏آن، مانند رکوع و سجود را با امام یا کمی بعد از امام به جا آورد. و اگر عمداً پیش از‏‎ ‎‏امام یا مدتی بعد از امام انجام دهد، معصیت کرده ولی نمازش صحیح است امّا اگر‏‎ ‎‏در دو رکن پشت سرهم از امام جلو یا عقب بیفتد بنابر احتیاط واجب باید نماز را تمام‏‎ ‎‏کند و دوباره بخواند اگرچه بعید نیست نمازش صحیح باشد و فرادی شود.‏

مساله 1471ـ‏ اگر سهواً پیش از امام سر از رکوع بردارد، چنانچه امام در رکوع‏‎ ‎‏باشد، باید به رکوع برگردد و با امام سر بردارد و در این صورت زیاد شدن رکوع که‏‎ ‎‏رکن است نماز را باطل نمی کند ولی اگر به رکوع برگردد و پیش از آنکه به رکوع‏‎ ‎‏برسد، امام سر بردارد نمازش باطل است.‏

مساله 1472ـ‏ اگر اشتباهاً سر بردارد و ببیند امام در سجده است باید به سجده‏‎ ‎‏برگردد و چنانچه در هر دو سجده این اتفاق بیفتد برای زیاد شدن دو سجده که رکن‏‎ ‎‏است نماز باطل نمی شود.‏

مساله 1473ـ‏ کسی که اشتباهاً پیش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به‏‎ ‎‏سجده برگردد، و هنوز به سجده نرسیده امام سر بردارد، نمازش صحیح است ولی‏‎ ‎‏اگر در هر دو سجده این اتفاق بیفتد، نماز باطل است.‏

مساله 1474ـ‏ اگر اشتباهاً سر از رکوع یا سجده بردارد و سهواً یا به خیال این که‏‎ ‎‏به امام نمی رسد، به رکوع یا سجده نرود، نمازش صحیح است.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 227

مساله 1475ـ‏ اگر سر از سجده بردارد و ببیند امام در سجده است چنانچه به‏‎ ‎‏خیال اینکه سجدۀ اول امام است، به قصد این که با امام سجده کند به سجده رود و‏‎ ‎‏بفهمد سجدۀ دوم امام بوده، باید بنابر احتیاط نماز را تمام کند و از سر بخواند. و اگر‏‎ ‎‏به خیال اینکه سجدۀ دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجدۀ اول امام بوده،‏‎ ‎‏احتیاط آن است که نماز را فرادی تمام نماید اگر چه می تواند متابعت امام را بکند و‏‎ ‎‏به سجده رود و نماز را تمام کند.‏

مساله 1476ـ‏ اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر سر‏‎ ‎‏بردارد به مقداری از قراءت امام می رسد، چنانچه سر بردارد و با امام به رکوع رود‏‎ ‎‏نمازش صحیح است.‏

مساله 1477ـ‏ اگر سهواً پیش از امام به رکوع رود و طوری باشد که اگر برگردد به‏‎ ‎‏چیزی از قراءت امام نمی رسد، واجب است سربردارد و با امام نماز را تمام کند و‏‎ ‎‏نمازش صحیح است اگرچه احوط استحبابی در این صورت اعاده نماز است، و اگر‏‎ ‎‏سر برندارد تا امام برسد نمازش صحیح است.‏

مساله 1478ـ‏ اگر پیش از امام به سجده رود، واجب است که سربردارد و با امام‏‎ ‎‏به سجده رود و نمازش صحیح است اگرچه احتیاط استحبابی در این صورت اعاده‏‎ ‎‏نماز است. و اگر برنداشت نمازش صحیح است.‏

مساله 1479ـ‏ اگر امام در رکعتی که قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، یا در‏‎ ‎‏رکعتی که تشهد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهد شود ماموم نباید قنوت و تشهد‏‎ ‎‏را بخواند ولی نمی تواند پیش از امام به رکوع رود، یا پیش از ایستادن امام بایستد بلکه‏‎ ‎‏باید صبر کند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقیه نماز را با او بخواند.‏

‏ ‏

چیزهایی که در نماز جماعت مستحب است

‏ ‏

مساله 1480ـ‏ اگر ماموم یک مرد باشد، مستحب است طرف راست امام بایستد‏‎ ‎‏و اگر یک زن باشد، مستحب است در طرف راست امام طوری بایستد که جای‏‎ ‎‏سجده اش مساوی زانو یا قدم امام باشد و اگر یک مرد و یک زن یا یک مرد و چند زن‏‎ ‎‏باشند مستحب است مرد طرف راست امام و باقی پشت سر امام بایستند و اگر چند‏

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 228

‏مرد یا چند زن باشند مستحب است پشت سر امام بایستند و اگر چند مرد و چند زن‏‎ ‎‏باشند مستحب است مردها عقب امام و زنها پشت مردها بایستند.‏

مساله 1481ـ‏ اگر امام و ماموم هر دو زن باشند احتیاط آن است که امام کمی‏‎ ‎‏جلوتر بایستد.‏

مساله 1482ـ‏ مستحب است امام در وسط صف بایستد و اهل علم و کمال و‏‎ ‎‏تقوی در صف اول بایستند.‏

مساله 1483ـ‏ مستحب است صفهای جماعت منظم باشد و بین کسانی که در‏‎ ‎‏یک صف ایستاده اند فاصله نباشد و شانۀ آنان ردیف یکدیگر باشد.‏

مساله 1484ـ‏ مستحب است بعد از گفتن ‏قَد قَامَتِ الصَّلاةُ ‏مامومین برخیزند.‏

مساله 1485ـ‏ مستحب است امام جماعت حال مامومی را که از دیگران‏‎ ‎‏ضعیف تر است رعایت کند و عجله نکند تا افراد ضعیف به او برسند و نیز مستحب‏‎ ‎‏است قنوت و رکوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همۀ کسانی که به او اقتدا‏‎ ‎‏کرده اند مایلند.‏

مساله 1486ـ‏ مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذکرهایی که بلند‏‎ ‎‏می خواند صدای خود را به قدری بلند کند که دیگران بشنوند، ولی باید بیش از اندازه‏‎ ‎‏صدا را بلند نکند.‏

مساله 1487ـ‏ اگر امام در رکوع بفهمد کسی تازه رسیده و می خواهد اقتدا کند‏‎ ‎‏مستحب است رکوع را دو برابر همیشه طول بدهد و بعد برخیزد، اگرچه بفهمد کس‏‎ ‎‏دیگری هم برای اقتدا وارد شده است.‏

‏ ‏

چیزهایی که در نماز جماعت مکروه است

‏ ‏

مساله 1488ـ‏ اگر در صفهای جماعت جا باشد، مکروه است انسان تنها بایستد.‏

مساله 1489ـ‏ مکروه است ماموم ذکرهای نماز را طوری بگوید که امام بشنود.‏

مساله 1490ـ‏ مسافری که نماز ظهر و عصر و عشا را دو رکعت می خواند مکروه‏‎ ‎‏است در این نمازها به کسی که مسافر نیست اقتدا کند و کسی که مسافر نیست مکروه‏‎ ‎‏است در این نمازها به مسافر اقتدا نماید.‏

‎ ‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 229