احکام غَصب
نسخه چاپی | ارسال به دوستان
برو به صفحه: برو

نوع ماده: کتاب فارسی

پدیدآورنده : خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، 1279-1368

محل نشر : تهران

ناشر: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)

زمان (شمسی) : 1391

زبان اثر : فارسی

احکام غَصب

‏غصب آن است که انسان از روی ظلم، بر مال یا حق کسی مسلط شود و این‏‎ ‎‏یکی از گناهان بزرگ است، که اگر کسی انجام دهد، در قیامت به عذاب سخت گرفتار‏‎ ‎‏می شود. از حضرت پیغمبر اکرم ‏‏صلی الله علیه و آله وسلم‏‏ روایت شده است که هر کس یک وجب زمین‏‎ ‎‏از دیگری غصب کند در قیامت آن زمین را از هفت طبقۀ آن مثل طوق به گردن او‏‎ ‎‏می اندازند.‏

مساله 2545ـ‏ اگر انسان نگذارد مردم از مسجد و مدرسه و پل و جاهای دیگری‏‎ ‎‏که برای عموم ساخته شده استفاده کنند، حق آنان را غصب نموده، و همچنین است‏‎ ‎‏بنابر احتمال موافق با احتیاط، اگر جایی را در مسجد که قبلاً دیگری به آن پیشی‏‎ ‎‏گرفته است تصرف کند.‏

مساله 2546ـ‏ چیزی را که انسان پیش طلبکار گرو می گذارد، باید پیش او بماند‏‎ ‎‏که اگر طلب او را ندهد طلب خود را از آن به دست آورد، پس اگر پیش از آن که طلب‏‎ ‎‏او را بدهد آن چیز را از او بگیرد، حق او را غصب کرده است.‏

مساله 2547ـ‏ مالی را که نزد کسی گروگذاشته اند، اگردیگری غصب کند صاحب‏‎ ‎‏مال و طلبکار می توانند چیزی را که غصب کرده از او مطالبه نمایند و چنانچه آن چیز‏‎ ‎‏را از او بگیرند، باز هم در گرو است، و اگر آن چیز از بین برود و عوض آن را بگیرند،‏‎ ‎‏آن عوض هم مثل خود آن چیز گرو می باشد.‏

مساله 2548ـ‏ اگر انسان چیزی را غصب کند، باید به صاحبش برگرداند، و اگر‏‎ ‎‏آن چیز از بین برود باید عوض آن را به او بدهد.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 403

مساله 2549ـ‏ اگر از چیزی که غصب کرده منفعتی به دست آید مثلاً از‏‎ ‎‏گوسفندی که غصب کرده، بره ای پیدا شود، مال صاحب مال است و نیز کسی که مثلاً‏‎ ‎‏خانه ای را غصب کرده، اگرچه در آن ننشیند باید اجارۀ آن را بدهد.‏

مساله 2550ـ‏ اگر از بچه یا دیوانه چیزی را غصب کند، باید آن را به ولیّ او‏‎ ‎‏بدهد و اگر از بین رفته، باید عوض آن را بدهد.‏

مساله 2551ـ‏ هرگاه دو نفر با هم چیزی را غصب کنند، اگرچه هر یک به تنهایی‏‎ ‎‏می توانسته اند آن را غصب نمایند، هر کدام آنان به نسبت استیلایی که پیدا کرده‏‎ ‎‏ضامن آن است.‏

مساله 2552ـ‏ اگر چیزی را که غصب کرده با چیز دیگری مخلوط کند مثلاً‏‎ ‎‏گندمی را که غصب کرده با جو مخلوط نماید، چنانچه جدا کردن آنها ممکن است‏‎ ‎‏اگرچه زحمت داشته باشد، باید جدا کند و به صاحبش برگرداند.‏

مساله 2553ـ‏ اگر ظرف طلا و نقره یا چیز دیگری را که نگاه داشتنش جایز‏‎ ‎‏است غصب کند و خراب نماید باید آن را با مزد ساختنش به صاحب آن بدهد و در‏‎ ‎‏صورتی که مزد ساختن کمتر از تفاوت ساخته و نساخته باشد تفاوت قیمت را هم‏‎ ‎‏باید بدهد، و چنانچه برای این که مزد ندهد، بگوید آن را مثل اولش می سازم مالک‏‎ ‎‏مجبور نیست قبول نماید و نیز مالک نمی تواند او را مجبور کند که آن را مثل اولش‏‎ ‎‏بسازد.‏

مساله 2554ـ‏ اگر چیزی را که غصب کرده بطوری تغییر دهد که از اولش بهتر‏‎ ‎‏شود مثلاً طلایی را که غصب کرده گوشواره بسازد، چنانچه صاحب مال بگوید مال‏‎ ‎‏را به همین صورت بده، باید به او بدهد و نمی تواند برای زحمتی که کشیده مزد‏‎ ‎‏بگیرد بلکه بدون اجازه مالک حق ندارد آن را به صورت اولش درآورد. و اگر بدون‏‎ ‎‏اجازه او آن چیز را مثل اولش کند، باید مزد ساختن آن را هم به صاحبش بدهد و در‏‎ ‎‏صورتی که مزد ساختن کمتر از تفاوت ساخته و نساخته باشد تفاوت قیمت را هم‏‎ ‎‏باید بدهد.‏

مساله 2555ـ‏ اگر چیزی را که غصب کرده بطوری تغییر دهد که از اولش بهتر‏‎ ‎‏شود، و صاحب مال بگوید باید آن را به صورت اول درآوری واجب است آن را به‏

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 404

‏صورت اولش درآورد، و چنانچه قیمت آن بواسطۀ تغییر دادن از اولش کمتر شود،‏‎ ‎‏باید تفاوت آن را به صاحبش بدهد، پس طلایی را که غصب کرده اگر گوشواره بسازد‏‎ ‎‏و صاحب آن بگوید باید به صورت اولش درآوری، در صورتی که بعد از آب کردن‏‎ ‎‏قیمت آن از پیش از گوشواره ساختن کمتر شود، باید تفاوت آن را بدهد.‏

مساله 2556ـ‏ اگر درزمینی که غصب کرده زراعت کند، یادرخت بنشاند، زراعت‏‎ ‎‏و درخت و میوه آن مال خود او است و چنانچه صاحب زمین راضی نباشد که زراعت‏‎ ‎‏و درخت در زمین بماند، کسی که غصب کرده باید فوراً زراعت یا درخت خود را اگر‏‎ ‎‏چه ضرر نماید از زمین بکند، و نیز باید اجارۀ زمین را در مدتی که زراعت و درخت‏‎ ‎‏در آن بوده به صاحب زمین بدهد و خرابیهایی را که در زمین پیدا شده، درست کند‏‎ ‎‏مثلاً جای درختها را پُر نماید. و اگر بواسطۀ اینها قیمت زمین از اولش کمتر شود، باید‏‎ ‎‏تفاوت آن را هم بدهد و نمی تواند صاحب زمین را مجبور کند که زمین را به او‏‎ ‎‏بفروشد، یا اجاره دهد. و نیز صاحب زمین نمی تواند او را مجبور کند که درخت یا‏‎ ‎‏زراعت را به او بفروشد.‏

مساله 2557ـ‏ اگر صاحب زمین راضی شود که زراعت و درخت در زمین او‏‎ ‎‏بماند، کسی که آن را غصب کرده، لازم نیست درخت و زراعت را بکند ولی باید‏‎ ‎‏اجارۀ آن زمین را از وقتی که غصب کرده تا وقتی که صاحب زمین راضی شده بدهد.‏

مساله 2558ـ‏ اگر چیزی را که غصب کرده از بین برود، در صورتی که مثل گاو و‏‎ ‎‏گوسفند باشد که قیمت اجزای آن با هم فرق دارد مثلاً گوشت آن یک قیمت و پوست‏‎ ‎‏آن قیمت دیگر دارد، باید قیمت آن را بدهد و چنانچه قیمت بازار آن فرق کرده باشد،‏‎ ‎‏باید قیمت روزی را که تلف کرده بدهد.‏

مساله 2559ـ‏ اگر چیزی را که غصب کرده و از بین رفته مانند گندم و جو باشد‏‎ ‎‏که قیمت اجزایش با هم فرق ندارد، باید مثل همان چیزی را که غصب کرده بدهد،‏‎ ‎‏ولی چیزی را که می دهد باید خصوصیاتش مثل چیزی باشد که آن را غصب کرده و‏‎ ‎‏از بین رفته است.‏

مساله 2560ـ‏ اگر چیزی را که مثل گوسفند قیمت اجزای آن با هم فرق دارد‏‎ ‎‏غصب نماید و از بین برود، چنانچه قیمت بازار آن فرق نکرده باشد ولی در مدتی که‏‎ ‎‏پیش او بوده مثلاً چاق شده باشد، باید قیمت چاقی را که از بین رفته بدهد.‏


کتابرساله توضیح المسائلصفحه 405

مساله 2561ـ‏ اگر چیزی را که غصب کرده دیگری از او غصب نماید و از بین‏‎ ‎‏برود، صاحب مال می تواند عوض آن را از هر کدام آنان بگیرد و اگر از اولی بگیرد،‏‎ ‎‏می تواند اولی از دومی مطالبه کند، ولی اگر دومی به اولی برگردانده و پیش او تلف‏‎ ‎‏شده نمی تواند از او مطالبه کند.‏

مساله 2562ـ‏ اگر چیزی را که می فروشند یکی از شرطهای معامله در آن نباشد‏‎ ‎‏مثلاً چیزی را که باید با وزن خرید و فروش کنند، بدون وزن معامله نمایند، معامله‏‎ ‎‏باطل است، و چنانچه فروشنده و خریدار با قطع نظر از معامله، راضی باشند که در‏‎ ‎‏مال یکدیگر تصرف کنند اشکال ندارد وگرنه چیزی را که از یکدیگر گرفته اند مثل‏‎ ‎‏مال غصبی است و باید آن را به هم برگردانند. و در صورتی که مال هر یک در دست‏‎ ‎‏دیگری تلف شود، چه بداند معامله باطل است چه نداند، باید عوض آن را بدهد.‏

مساله 2563ـ‏ هرگاه مالی را از فروشنده بگیرد که آن را ببیند یا مدتی نزد خود‏‎ ‎‏نگهدارد تا اگر پسندید بخرد، در صورتی که آن مال تلف شود، باید عوض آن را به‏‎ ‎‏صاحبش بدهد.‏

‎ ‎

کتابرساله توضیح المسائلصفحه 406