پیدایش و بالندگی در مسیری روشن
بسمه تعالی
ضرورت تشکیل مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) ـ مسئولیتها و اهداف
چهرۀ جهانی انقلاب اسلامی و نقش شخصیت، آرا و اندیشهها و آثار حضرت امام خمینی(س) در پیدایش و تداوم انقلاب، نیاز نسلهای آیندۀ و تابعین به (آثار بزرگ پرچمدار نهضت جهانی اسلامی با نشر و اشاعۀ صحیح و کامل آثار و اندیشههای معظم‌له و جلوگیری از تحریف تاریخ انقلاب اسلامی از جمله ضرورتهایی بودند که موجب شد تا جناب حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی طی نامۀ مفصلی از حضرت امام درخواست نمایند نظر مبارکشان را نسبت به چگونگی بررسی، تنظیم و نشر اسناد و آثار خود، اعلام فرموده و مرکزی را جهت نظارت و تعیین صحت و سقم آنچه که به نام امام در داخل و خارج کشور منتشر می‌شود، تعیین نمایند:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
پدر عزیز و مراد بزرگوارم، پس از عرض سلام:
1ـ یکی از مسائل بسیار مهم که بعد از جنابعالی (خدا آن روز را نیاورد) موجب موضعگیریهای مختلف فرزندان انقلاب و افراد گوناگون و محققین و احیاناً اختلاف آنها می‌گردد برداشتهای گوناگون سیاسی و غیرسیاسی آنان از یک متن است و از این بسیار گسترده‌تر، از اختلاف بین متون منتشر شده حضرتعالی با آنچه به عنوان اسناد سیاسی و غیره از صدا و فیلم و متنهای دستنویس جنابعالی که منتشر نشده و در اختیار ماست سرچشمه می‌گیرد، شما بهتر از هرکس می‌دانید که به علل گوناگون گاهی خود شخصاً و گاهی اینجانب و یا مسئولین و حتی بعض افراد معمولی پیشنهاد حذف یک قسمت و یا قسمتهایی از سخنرانیها، یا حذف و تغییر و اضافه جمله و یا جملاتی بسیار در اعلامیهها خدمتتان عرض شده است که حضرتعالی گاهی قبول نمی‌فرمایید و گاهی هم پس از دقت دستور حذف و یا تغییر و اضافه را بدان صورت که مایل باشید صادر می‌فرمایید که انجام می‌گیرد؛ حال اگر روزی تصمیم بر این گردد که حتماً می‌گردد متن سخنرانیها و یا اعلامیهها و چیزهایی از این قبیل که با صدا و خط حضرتعالی است منتشر گردد، مسلماً متن دستخط و یا متن اصلی صدا و فیلم به عنوان سند خدشه‌ناپذیر اصل قرار می‌گیرد و آنچه از زیاد و کم بدان صورتی که گذشت ولو بسیار هم مهم باشد یا کنار گذاشته می‌شود و یا تحت‌الشعاع خط و یا متن اصلی سخنرانی قرار می‌گیرد و این از مسائلی است که باید جدی برای آن فکری کرد.
2ـ یکی دیگر از مسائلی که خوب است حضرتعالی برای آن فکری کنید این است که آنچه از حضرتعالی منتشر شده است در جراید و صدا و سیما و حتی در بولتنها به یک صورت نیست گاهی دیده شده در روزنامه‌ای و یا مجله‌ای به علل مختلف چه سیاسی و چه غیرسیاسی و یا سهوا جمله و یا جملاتی از لابلای اعلامیهها و یا سخنرانیها در روزنامه‌ای آورده شده و در روزنامه دیگر نیامده است. آیا کدام را باید اصل قرار داد، آن متنی که این جمله را دارد و یا متنی که فاقد آن جمله است؟ بدیهی است این تردید در جایی است که دسترسی به صدا و خط حضرتعالی نیست و این هم بسیار است چرا که خیلی وقتها است که صحبتهای جنابعالی را من و یا یکی دیگر از دوستان می‌نویسیم و بعد از تصویب شما به مطبوعات و غیره می‌دهیم چه کسی باید تشخیص دهد آن جمله از حضرتعالی است یا نه؟ روشن است که گاهی تغییر و یا حذف و یا اضافه کلمه‌ای به طور کلی معنای جمله را تغییر می‌دهد.
3ـ مسئله دیگر این است که تکلیف نامهها و نوشتهها و پیامها و فیلم و نوارها و
اشعارتان که به طور کلی منتشر نشده است و در بایگانی دفتر موجود است را هم روشن بفرمایید.
4ـ پروندههای حضرتعالی در ساواک است (که الان در اختیار وزارت اطلاعات می‌باشد) و یک نسخه از آن را اینجانب در اختیار دارد. لازم است به اطلاع حضرتعالی برسانم که تنها پروندههای جنابعالی در سازمان امنیت شاه در تهران 48 جلد است که تقریباً هر جلد حدود 500 صفحه می‌باشد که انتشار آن بدون شک پرده از مسائل بسیاری برمی‌دارد و طبیعی است که یکی از گرانقدرترین اسناد انقلاب اسلامی است.
5ـ کتابها و نوشتههائی که صرفاً علمی و یا اخلاقی است از ارزشمندترین کتبی است که می‌تواند زیربنای انقلاب فقهی، اخلاقی، فلسفی، عرفانی و اصولی باشد.
6ـ بهره‌برداری و تحقیق و تحلیل و نیز انتشار اسناد و نامهها و بولتنهایی که قبل و بعد از انقلاب به عنوان حضرتعالی و یا دفتر ارسال گردیده و هم‌اکنون نیز در اختیار دفتر می‌باشد.
دو سه نمونه از مواردی را که باعث نوشتن این نامه شد به عنوان ضمیمه و استشهاد تقدیم می‌گردد.
نمونه اول:
ملاحظه می‌فرمایید اولاً بین دستخط منتشر شده توسط بعضی از مجلهها و دستخط منتشر شده در روزنامهها اختلاف است؛ یعنی کلمه (همین طور) در بعضی از مجلات خط خورده است چرا که شاید تصور شده است کلمه (همین طور) که در دستخط دو مرتبه آمده است یکی از آنها زائد باشد حال چه کسی خط زده است خدا می‌داند؛ ولی روشن است که غرضی در کار نبوده است. ثانیاً، با اینکه متن دستخط چاپ شده است ولی در حروفچینی بعضی از کلمات جای خود را به کلمات مترادف داده است، اکنون برای مثال متن حروفچینی شده یکی از روزنامهها را با متن دستخط چاپ شده در روزنامهها آورده‌ام تا مقایسه شود:
متن دستخط جنابعالی
1ـ (بسمه تعالی دارد)
2ـ به این قبیل
3ـ لکن
4ـ کاری را انجام
5ـ نظر نکنند
6ـ تاریخ شمسی ندارد
7ـ تاریخ قمری ندارد
متن حروفچینی شده یکی از روزنامهها
1ـ (بسمه تعالی ندارد)
2ـ به اینگونه
3ـ لیکن
4ـ کاری انجام
5ـ نگاه نکنند
6ـ تاریخ شمسی دارد
7ـ تاریخ قمری دارد
اگر کلمه (همین طور) که خط خورده است را هم به اینها اضافه کنیم اختلاف به هشت مورد می‌رسد ضمناً در دستخط شریف کلمه (نامه) تکرار شده که علی‌الظاهر کلمه (فیلمها) جمع است خواسته‌اید نامه را هم جمع ببندید به جای (ها) که به نامه اضافه شود خود نامه هم تکرار شده است، و‌الله اعلم.
متن پاسخ امام امت به این شرح است:
نظر نمودن به این گونه فیلمها و نمایشنامهها هیچ یک اشکال شرعی ندارد و بسیاری از آنها آموزنده است و پخش آنها نیز اشکالی ندارد و همین طور فیلمهای ورزشی و همین طور آهنگها اکثراً بی‌اشکال است گاهی خلاف به طور نادر دیده می‌شود که باید بیشتر مواظبت کرد، لیکن دو نکته باید مراعات شود: اول آنکه کسانی که گریم می‌کنند باید محرم باشند و اجنبی حرام است چنین کاری انجام دهد، دوم آن که بینندگان از روی شهوت نگاه نکنند.
روح‌الله الموسوی الخمینی
30 / 9 / 66
29 ربیع الثانی 1408
نمونه دوم:
پیام حج سال گذشته حضرتعالی که به حق منشور انقلاب نام گرفت به صورتهای گوناگون چاپ و تکثیر شد در این پیام در صفحه اول دستخط مبارک آمده است: «خطاب به مصلحت‌اندیشان و سازشکاران و متأسفان برای شهادت...) با اینکه دستخط مبارک در صفحه مقابل حروفچینی کلیشه شده است به جای کلمه (متأسفان) «منافقان» چاپ شده است. پدر بزرگوار، این اشتباه را اداره سرجنگلداری یکی از شهرهای جنگزده نکرده است که بگوییم این اداره ـ آن هم در شهر جنگزده ـ چه که پیام را چاپ کند تا با بودن دستخط شما در صفحه مقابل آن، کلمه منافقان جای متأسفان بیاید، این اشتباه را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که کاری غیر از همین چیزها ندارد، کرده است و نیز وزارت ارشاد در چاپ اول هم این اشتباه را نکرده است که در چاپهای دیگر تصحیح
کرده باشد، وزارت ارشاد می‌گوید این پیام را تنها به زبان فارسی چهار مرتبه و هر بار یکصد هزار نسخه چاپ کرده و بیست هزار به زبان کردی و عربی چاپ شده است که مسئولین عزیز آن وزارتخانه زحمت یکبار مطابقت را هم به خود نداده‌اند که معلوم گردد جمله: (منافقان برای شهادت جوانان) چه معنایی دارد؟ بگذریم از غلطهای زیاد دیگری که در این چهارصد هزار نسخه وجود دارد.
عین دستخط مبارک و حروفچینی منتشر شده مقابل دستخط را ملاحظه فرمایید:
... در این کتاب جاوید می‌بینیم که فرموده «قل ان کان آبائکم و ابنائکم و اخوانکم و ازواجکم و عشیرتکم و اموال اقتر فتموها و تجارة تخشون کسادها و مساکن ترضونها احب الیکم من‌الله و رسوله و جهاد فی سبیله فتربصوا حتی یأتی الله بآمره و‌الله لا یهدی القوم الفاسقین». خطاب به مصلحت‌اندیشان و سازشکاران و منافقان برای شهادت جوانان و از دست رفتن مالها و جانها و خسارتهای دیگر وارد شده و جالب آنکه...
نمونه سوم:
این نمونه را باز از همان پیام حج آورده‌ام، ملاحظه بفرمایید چند خط از این پیام در چاپ اول نیامده است که به ظن نزدیک به یقین تکرار دو کلمه: (شکر بی‌پایان) به فاصله جهار خط از هم، در پیام، مذکور گردیده است که در قرائت پیام برای رسانههای گروهی (شکر بی‌پایان) اول با (شکر بی‌پایان) دوم اشتباه شده و ادامه پیام از (شکر بی‌پایان) دوم قرائت گردید و جالب است که بعضی از نهادها با اینکه خط حضرتعالی در اختیارشان بوده است بودن توجه به این مسأله هم متن خط حضرتعالی را که شامل سه خط اضافه است و هم متن حروفچینی شده‌ای که فاقد آن سه خط است با هم و در مقابل یکدیگر به چاپ رسانده‌اند و زحمت یک بار مقابله را به خود نداده‌اند، و در همین چند خط نیز یک یا دو کلمه زیاد و کم شده است، از جمله کلمه: (چند) که در دستخط حضرتعالی نیست و در متن چاپ شده و در تمام چاپها از ارشاد گرفته تا کمیته و سپاه و روزنامهها آمده است، بعضی از صفحات از این اضافه و کاستیها دارد که دیگر نیاورده‌ام، و من از این جهت به این پیام بیشتر تکیه کردم که این پیام بعد از صدور بارها مورد توجه محافل فرهنگی و سیاسی ایران قرار گرفته و روزنامهها و رادیو و تلویزیون و مجلس و دولت دائما به آن استناد می‌نمایند، و بارها از طریق رادیو و تلویزیون
پخش گردیده است.
... ستمشاهی و برگرداندن مستشاران غارتگر و بر باد رفتن حرث و نسل ملت و بر سر کشور و ملت ایران آن آید که بر سر کشور عراق و ملت مظلوم آن در دنیا چند سال آمد. و حمد و شکر بی‌پایان بر ذات مقدس ربوبیت که با تربیتهای معنوی خود ملت ایران را از غرقاب فساد و ستمشاهی نجاب بخشید و راه و رسم زیستن مستقل در پناه بیرق شکوهمند اسلام را به آنان آموخت و امروز در جهان کشوری نیست جز ایران که از دخالت ابرقدرتها پیراسته باشد و سرنوشت خویش را خود بر اساس اسلام عزیز تعیین کند و دست به سینه اغیار زند و خداوند بر ما منت نهاد که در سایه این ملت زندگی می‌کنیم و شکر بی‌پایان بر عنایات حق جل و علا که در آستانه عزیمت حجاج محترم ایرانی به سوی معبد عشق و مرقد معشوق و هجرت به سوی خدای تعالی و رسول معظمش ـ صلی‌الله علیه و آله و سلم ـ ندای اسلام بر اقصی بلاد جهان طنین افکنده و بیرق معنوی اسلام در اقطار عالم به اهتزاز در آمده و چشمهای جهانیان به سوی کشور ولی‌الله اعظم ـ ارواحنا لمقدمه الفداء ـ دوخته شده و به رغم بدخواهان و منحرفان که کوس رسواییشان...
در پاسخ، حضرت امام ـ سلام‌الله علیه ـ طی حکمی خطاب به فرزند گرامی‌شان جناب حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی، در تاریخ 17 شهریور 1367 هجری شمسی مطابق با 26 محرم‌الحرام 1409 هجری قمری مسئولیت تنظیم و تدوین و انتشار کلیه آثار خود را به ایشان واگذار کردند:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
فرزند عزیزم احمد ـ حفظ‌الله تعالی و ایده ـ
از آنجا که شما را بحمدالله تعالی در مسائل سیاسی و اجتماعی صاحبنظر می‌دانم و در تمامی فراز و نشیبها در کنار من بوده‌ای و هستی و با صداقت و کیاست امور سیاسی و اجتماعی اینجانب را متصدی هستی، لهذا شما را برای تنظیم و تدوین کلیه مسائل مربوط به خود که بسا در رسانههای گروهی اختلافات و اشتباهاتی رخ داده است انتخاب می‌نمایم و از خداوند متعال که حاضر و ناظر است توفیقات شما را خواستارم. امید است با صرف وقت و دقت نظر این امر را به پایانی برسانی.
والسلام علیکم
روح‌الله الموسوی الخمینی
پنج‌شنبه 17 شهریور 67 / 26 محرم الحرام
1409
به موجب این حکم «مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)» تشکیل و فعالیتهای خود را آغاز کرد. واقعۀ جانگداز رحلت امام المجاهدین و نیاز بیش از پیش پیروان اسلام ناب محمدی به دریافت رهنمودها و آثار معظم‌له، سبب شد تا اهداف و برنامههای مؤسسه در سطحی فراگیر و با شتابی افزونتر مطمح نظر قرار گیرد؛ در همین مسیر قانون نحوه حفظ و نگهداری آثار حضرت امام(س) در تاریخ 14 / آبان / 1368 هـ.ش. به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و با تأیید شورای نگهبان جهت اجرا ابلاغ گردید:
(1) قانون نحوه حفظ آثار و یاد حضرت امام خمینی ـ رضوان‌الله تعالی علیه ـ
ماده 1ـ چاپ و انتشار زندگینامه و آثار و گفتار حضرت امام خمینی ـ رضوان‌الله تعالی علیه ـ از سوی اشخاص حقیقی و حقوقی و شرکتها و مؤسسات دولتی و غیردولتی بدون تأیید صحت مطالب، توسط مؤسسۀ آثار امام خمینی که بنا به دستور آن حضرت زیر نظر حجت‌الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی اداره می‌گردد، ممنوع است. اشخاص و مؤسسات مذکور موظفند قبلاً به مصادر تأیید شده توسط مؤسسه استناد نموده یا تأییدیۀ لازم را از این مرکز دریافت و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه نمایند.
ماده 2ـ وزارتخانههای آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظفند از زندگینامه، وصیتنامه و پیامهای مهم حضرت امام خمینی ـ قدس سره الشریف - بویژه منشور اول و دوم انقلاب را به نحوی مناسب در کتب درسی در مقاطع تحصیلی ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و دانشگاهی قرار دهند.
ماده 3ـ وزارتخانههای فرهنگ و ارشاد اسلامی و امور خارجه، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران سازمان
تبلیغات اسلامی و دفتر تبلیغات حوزۀ علمیۀ قم موظفند با همکاری و هماهنگی مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار حضرت امام ـ قدس سره ـ، برنامههای جامع و گسترده‌ای را در جهت تبلیغ و ترویج و نشر آثار و اندیشهها و زندگینامه حضرت امام خمینی(س) در داخل و خارج از کشور با استفاده از کلیه امکانات فرهنگی و هنری و امکانات تجسمی و رسانههای همگانی تهیه و به اجرا درآورند.
تبصره ـ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است از طریق ذیل به نشر و بسط تعالیم امام خمینی ـ سلام‌الله علیه - از قبیل:
1ـ پخش سخنرانیهای حضرت امام.
2ـ قرائت پیامهای حضرت امام بخصوص در مناسبتهای ذی‌ربط.
3ـ تدریس کتب علمی ایشان در برنامههای آموزشی، مبادرت ورزد.
ماده 4ـ وزارتخانههای فرهنگ و ارشاد اسلامی و کشور موظفند با همکاری و هماهنگی مؤسسۀ مزبور طرحهای جامعی در زمینۀ نامگذاری مراکز و میادین و خیابانهای مهم کشور به نام امام خمینی و تهیه تابلوها و آثار هنری و تجسمی در زمینۀ آرمانها و اهداف امام و نصب آنها در مجامع عمومی و میادین بزرگ تهیه و پس از تصویب هیأت دولت به اجرا درآوردند.
ماده 5ـ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است منحصراً تصویر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی را بر یک روی کلیه اسکناسهای جمهوری اسلامی ایران و سکههای بهار آزادی به گونه‌ای مناسب، طراحی و چاپ و منقوش نماید.
ماده 6ـ تمثال مبارک حضرت امام خمینی ـ رضوان‌الله تعالی علیه ـ باید در کلیۀ وزارتخانهها، سازمانها، ادارات و نهادها و مراکز و مجامع رسمی داخل و خارج ایران و مصاحبههای مسئولان کشور در محل مناسب و قابل رؤیت نصب گردد، و همچنین تمثال مبارک امام در ابتدای کلیه کتب درسی آموزش و پرورش «دبستان، راهنمایی، دبیرستانی، مراکز تربیت معلم» و نیز کتب منتشره دانشگاهی که از سوی مراکز نشر دانشگاهی انتشار می‌یابد، به چاپ برسد.
ماده 7ـ به منظور تجلیل از مقام شامخ رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی ـ قدس سره الشریف ـ روز چهاردهم خرداد هر سال سالروز رحلت آن قائد عظیم‌الشأن به عنوان عزای عمومی اعلام و تعطیل رسمی خواهد بود.
ماده 8ـ کلیه وزارتخانهها و سازمانها و مؤسسات و شرکتهای دولتی موظفند همکاری لازم را در جهت حفظ و تنظیم و نشر آثار امام و طراحی و ساخت حرم و مجموعه‌های پیوسته به آن، یا مؤسسه مذکور و حرم حضرت امام خمینی به عمل آورند،
اعتبارات مورد نیاز از محل بودجه این دو مرکز تأمین خواهد شد و در صورت ضرورت در بودجه سالانه کشور پیش‌بینی خواهد شد.
تبصره ـ دستگاههای فوق‌الذکر می‌توانند در صورت درخواست مسئولان حرم امام خمینی و مؤسسۀ مذکور کارکنان خود را به این دو مرکز مأمور نمایند.
قانون فوق مشتمل بر هشت ماده و دو تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ چهاردهم آبان ماه یکهزار و سیصد و شصت و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 14 / 8 / 1368 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ مهدی کروبی
2ـ قانون الحاق موادی به قانون نحوه حفظ آثار و یاد حضرت امام خمینی ـ رضوان الله تعالی علیه ـ
ماده 1ـ هر کس در آثار مکتوب یا غیر مکتوب حضرت امام مرتکب هرگونه دخل و تصرف متقلبانه‌ای اعم از جعل و یا تزویر و تحریف شود و یا آثار متقلبانۀ مزبور را با علم به تقلبی بودن آن عمداً چاپ یا نشر نماید، در محاکم صالحه با توجه به دفعات جرم و با رعایت مراتب تعزیر به شش ماه تا سه سال حبس یا 35 تا 74 ضربه شلاق و پنجاه هزار یا پانصد هزار ریال جزای نقدی و یا به هر دو مجازات محکوم می‌شود.
تبصره ـ آثار متقلبانه معدوم و نشریه یا روزنامه به حکم دادگاه برای بار اول از یک روز تا پنج روز و برای بار دوم از پنج روز تا پانزده روز توقیف و در مراحل بعدی به حکم دادگاه توقیف می‌شود.
ماده 2ـ هرکس عمداً به انهدام یا تخریب اسناد و نسخ اصلی و یا منحصر به فرد مکتوب حضرت امام و یا آثار غیرمکتوب از قبیل آثار سمعی و بصری اقدام کند، علاوه بر جبران خسارت وارده به چهار ماه تا دو سال حبس یا از ده تا سی ضربه شرق و بیست هزار تا دویست هزار ریال جزای نقدی و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد مگر مکتوباتی که جنبه شخصی داشته باشد.
ماده 4ـ رسیدگی به جرایم موضوع این قانون در دادسراها و دادگاههای انقلاب اسلامی خارج از نوبت انجام می‌گردد. مرجع قضایی ذی‌ربط می‌تواند در خصوص تقلبی بودن مورد و مغایرت آن با آثار اصلی از مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی استعلام نماید.
ماده 5ـ سفارتخانههای جمهوری اسلامی ایران موظفند حسب مورد در مورد جعل و یا تحریف و یا تخریب آثار حضرت امام در خارج از کشور که از سوی افراد حقیقی و حقوقی صورت می‌گیرد اقدام قانونی لازم در جهت پیگیری و اصلاح موضوع و پیشگیری از تکرار آن انجام داده و در هر موردی مؤسسه مذکور را از موضوع مطلع نمایند.
تبصره ـ خانههای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران موظفند موارد فوق را جهت اقدام مقتضی به سفارتخانهها و مؤسسه مذکور اعلام دارند.
قانون فوق مشتمل بر پنج ماده و دو تبصره در جلسه علنی روز دوشنبه مورخ بیست و ششم شهریور مه یکهزار و سیصد و شصت و نه مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 3 / 7 / 1369 به تأیید شورای نگهبان رسیده است.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ مهدی کروبی
بر این اساس مؤسسه برای انجام رسالتی قانونی و شرعی خود اقدام به طراحی و ایجاد تشکیلات متناسب خود، حول اهداف ذیل کرده است:
1ـ جمع‌آوری و طبقه‌بندی کلیه اسناد و آثار حضرت امام و تمامی آثاری که دربارۀ شخصیت، زندگانی، مبارزات و اندیشههای آن حضرت به وسیله نویسندگان، شعرا، هنرمندان، محققان و اندیشمندان در داخل و خارج از کشور ارائه شده است.
2ـ حفاظت و نگهداری مستمر از اسناد منتسب به حضرت امام با استفاده از شیوههای مناسب به عنوان بخشی از اسناد نهضت امام خمینی و انقلاب اسلامی برای استفادۀ نسلهای آینده.
3ـ تحقیق و پژوهش آثار و زندگینامۀ حضرت امام به منظور تدوین تاریخ انقلاب اسلامی.
4ـ انتشار مجموعه آثار به صورتهای مختلف در داخل و ترجمه آن به زبانهای زندۀ دنیا برای خارج از کشور و اشاعه و ترویج اندیشههای والای امام با استعانت از تجربیات و نقطه‌نظرات صاحبنظران و شیفتگان امام در سطح جهان اسلام.
5ـ نظارت دقیق و پیگیرانه بر آثاری که به نام و یاد حضرت امام تدوین و تولید می‌شود.
جلوگیری از تحریف سخنان و آثار مکتوب منتسب به امام، پاسخگویی به مراجعین درباره آثار امام به عنوان مرجع رسمی جمع‌آوری و نگهداری اسناد این آثار.
با توجه به نیازها و ضرورتهای موجود، برای تحقق اهداف و برنامههای مؤسسه، بخشهای مختلفی تشکیل گردید که در زمینه به تناسب اهداف فوق سرفصلهای ذیل را عملی سازند:
فصل اول: جمع‌آوری اسناد و آثار
الف ـ گردآوری اسناد و آثار حضرت امام شامل:
ـ کلیۀ نوارهای صوتی و تصویری سخنرانیها، مصاحبهها، دیدارها و برخی از دروس حضرت امام مانند تفسیر سوره حمد و سایر برنامههایی که ضبط گردیده و موجود است.
ـ نسخ خطی تألیفات حضرت امام در موضوعات مختلف نظیر: «کشف الاسرار»،
«مصباح الهدایه»، «معراج السالکین (سرالصلوه)»، «آداب الصلوه». «شرح اربعین حدیث»، «شرح دعای سحر»، «تحریر الوسیله»، «توضیح المسائل»، «تعلیقات بر شرح فصوص الحکم»، «تعلیقات بر مصباح الانس»، «حاشیه بر عروة‌الوثقی»، «کتاب البیع «حاشیه بر عروة‌الوثقی»، «کتاب البیع»، «حاشیه بر اسفار»، «جهاد اکبر»، «ولایت فقیه»، «رسالههای اصولی (قاعده لاضرر، ید، تجاوز و فراغ، اصاله الصحه، قرعه، تعادل و تراجیح، اجتهاد و تقلید)» و سایر کتابها و رسالههای عرفانی، فلسفی، فقهی و اصولی امام و همچنین تعدادی از رسالهها و کتب علمای بزرگ که به خط مبارک امام استنساخ شده است ـ تقریرات دروس فقه، اصول، فلسفه و عرفان حضرت امام توسط شاگردان ایشان.
ـ متن و نسخه اصلی پیامها، تلگرافها، نامهها، احکام، پاسخ استفتائات، اجازات شرعی، یادداشتهای شخصی امام.
ـ اشعار عرفانی و اجتماعی که حضرت امام در قالبهای گوناگون شعری، از قبیل غزلیات، قصیدهها، ترجیح‌بندها، رباعی و... سروده‌اند.
ـ کتابخانۀ شخصی امام که در طول دوران عمر پر برکت خود مورد بهره‌برداری قرار گرفته است و در حواشی برخی از کتب مطالبی مرقوم فرموده‌اند و همچنین سایر وسایل شخصی مورد استفادۀ امام که سادگی هر یک خود سندی گویا و خدشه‌ناپذیر بر
عظمت روح مقتدرترین مرد تاریخ معاصر می‌باشد. متأسفانه به علت هجوم مأمورین رژیم شاه معدوم در چندین مرحله قبل از انقلاب به منزل امام و دستگیری و تبعید ایشان و تضییقاتی که دولتهای ترکیه و عراق در ایام تبعید برای امام ایجاد کرده بودند، برخی از تألیفات و آثار حضرت امام مفقود گردیده و همچنین تعدادی دستخطها و آثار امام مانند نامهها و احکام و اجازات شرعی و نسخه خطی کتابهای علمی در اختیار افراد مختلف بوده است که با تلاش مؤسسه بخش عمده‌ای از آنها جمع‌آوری شده و با توجه به اسناد و آثار موجود در دفتر و بیت حضرت امام، هم‌اکنون مجموعه بسیار نفیسی از مکتوبات و نوار و فیلم و سایر آثار امام در مؤسسه گردآوری شده است.
ب ـ جمع‌آوری تمامی آثاری که پیرامون زندگی، مبارزات و اندیشههای حضرت امام در داخل و خارج کشور توسط نویسندگان و هنرمندان تدوین و تولید گردیده، شامل موارد ذیل است:
ـ کتابها و مقالات روزنامهها و مجلات داخلی و خارجی.
ـ اشعاری که در داخل و خارج کشور سروده شده است.
ـ فیلم، عکس، اسلاید، طرح، نقاشی، خوشنویسی و سایر آثار هنری که پیرامون موضوع مذکور تولید شده و یا خواهد شد و تهیه آرشیو جامع آثار هنری مربوط به حضرت امام.
ـ اطلاعات کامل مربوط به فعالیتها، سمینارها، کنفرانسها و مراسم در داخل و خارج کشور.
ـ نامهها و اسنادی که از سوی مسئولان و شخصیتهای سیاسی و مذهبی و ارگانها و وزارتخانههای داخل کشور برای حضرت امام و دفتر ارسال گردیده است.
ـ نامهها و مکتوبات رؤسای جمهور، مسئولان دولتها و شخصیتهای سیاسی و مذهبی خارج کشور.
ـ نامهها و مراسلات اقشار مختلف مردم که در موضوعات مختلف از داخل و خارج کشور قبل و بعد از انقلاب برای دفتر امام فرستاده شده است؛ که تاکنون بالغ بر 760 هزار نامه بر اساس پنجاه موضوع تفکیک و به ترتیب تاریخ بایگانی شده است.
ـ جمع‌آوری خاطرات:
به منظور گردآوری خاطرات مربوط به مقاطع مختلف زندگانی امام، مؤسسه اقدام به تهیه طرحی جامع و تشکیل بخشی مستقل تحت این عنوان نموده است که به موجب آن، مراحل مختلف زندگانی امام از دوران کودکی تا عروج ملکوتی آن عزیز تفکیک گردیده و در هر مقطع به حسب موضوعات مختلف، پرسشهای متعددی تنظیم شده است که منابع خاطره، متناسب با موقعیت و نحوۀ ارتباط خود با امام و موضوع مورد بحث در یک مصاحبه به سؤالات پاسخ می‌دهند؛
علاوه بر این، واحد خاطرات مؤسسه با تنظیم دفتر جمع‌آوری خاطرات از شخصیتها و آزادگان عزیز در آینده، آرشیوی متشکل از حدود 3 هزار جلد در این زمینه گردآوری خواهد کرد.
مهمترین فعالیتهای انجام شده از سوی واحد خاطرات در سال 69 بدین شرح است:
ـ تنظیم فیش ثبت خاطرات به منظور بهره‌گیری از منابعی که به صورت پراکنده موجود است.
ـ تهیه و تدوین فهرست موضوعی عنوانهای و خاطرات حضرت امام(س).
ـ بررسی بیش از هفتاد عنوان روزنامه و مجله مربوط به دوران قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، شصت جلد کتاب به منظور استخراج خاطرات مندرج و تعیین فرازهایی از حیات پـربار حضرت امام، برای تدوین تقویم ویژه نهضت امام خمینی(س).
ـ بهره‌گیری از منابع و خاطرات موجود در واحد خاطرات بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی، واحد خاطرات رزمندگان اسلام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و برخی دیگر از مراکز دارای اسناد و مدارک مربوط به انقلاب اسلامی.
ـ بررسی و اعلام کتبی اشکالات موجود در زندگینامههای مندرج در کتب و نشریات به مؤلفان و تدوین فرازهایی از زندگینامه حضرت امام برای کتب درسی دانش آموزان.
فصل دوم: حفظ و نگهداری دائمی اسناد و آثار
پس از جمع‌آوری موادی که در فصل اول بیان گردید، برای هر سند و آثار، شناسنامۀ جامع تهیه و پروندۀ جداگانه‌ای تشکیل می‌گردد و نسخههای تکثیر شده، جهت موضوع‌بندی محتوای آثار، به بخشهای ذی‌ربط ارجاع می‌شود. اطلاعات شناسایی مربوط به هر یک از اسناد و آثار در کامپیوتر مؤسسه ثبت می‌شود تا مراجعه به آنها، از طریق تاریخ، موضوع، مخاطب و نوع سند و محل بایگانی آن به سهولت امکانپذیر گردد.
در جهت حفاظت از نسخ اصلی اسناد و آثار، دو برنامۀ کوتاه مدت و بلند مدت پیش‌بینی شده است که برنامههای حفاظتی در مرحله اول، اجمالاً عبارتند از:
ـ تکثیر اسناد و آثار در نسخ متعدد و بازیابی و مرمت اسناد و آثار قدیمی.
ـ تبدیل نوارهای تصویری با استفاده از کینسکوپ و تهیه نگاتیو فیلمها جهت افزایش طول عمر فیلمها.
ـ تهیه میکروفیلم از کلیه آثار مکتوب حضرت امام در چندین نسخه.
ـ درج اطلاعات مربوط به هر سند و اثر در کامپیوتر.
ـ نگهداری موقت نسخ متعدد اسناد و آثار در محلها و محفظههای مناسب جداگانه با استفاده از شیوهها و امکانات جدید بایگانی.
ـ حفاظت مستمر فیزیکی و اطلاعاتی
جهت حفظ اسناد و آثار در مقابل حوادث طبیعی و قهری.
در مرحله دوم، مؤسسه اقدام به تشکیل موزۀ دائمی اسناد و آثار امام، در مجموعه علمی و فرهنگی جنب حرم مطهر امام، خواهد نمود که در حال حاضر طراحی جنبههای مختلف احداث موزه و برنامه‌ریزی جهت حراست مستمر اسناد و آثار در مقابل حوادثی همچون زلزله، تخریب و انفجار، سرقت و آتش‌سوزی، استهلاک و خوردگی طبیعی و سایر عوامل مخرب در دست مطالعه می‌باشد.
فصل سوم: تحقیق و پژوهش، ترجمه، تنظیم و آماده‌سازی آثار، جهت نشر
در رابطه با آماده‌سازی مجموعۀ اسنادی و آثار امام و بهترین آثار تدوین و تولید شدۀ پیرامون شخصیت آن حضرت جهت انتشار و استفاده عموم، فعالیتهای مختلفی در واحدهای مؤسسه انجام می‌شود که بخشی از آن بدین قرار می‌باشد:
تطبیق و مقابله متون:
ارائۀ آثار امام به صورت کامل و بدون هیچ‌گونه اختلاف با منابع و نسخ اصلی از جمله وظایف مهم مؤسسه می‌باشد که به همین منظور بخش مستقلی در مؤسسه تشکیل گردیده و با استفاده از لابراتوار و امکانات ویژه، امر تطبیق دستخطها، نوار و
فیلم بیانات امام و مقابله متون منتشر شده با منابع و نسخههای اصلی که در اختیار مؤسسه می‌باشد، در چندین مرحلۀ جداگانه انجام و مغایرتهای احتمالی به صورت دقیق و با ذکر جزئیات، استخراج و در پروندۀ هر سند و اثر درج می‌گردد.
تاکنون تطبیق و استخراج جزئی‌ترین موارد اختلاف متون منتشر شده از بیانات امام با منابع و نوارهای اصلی و همچنین تطبیق کتابهای منتشر شده با نسخههای خطی امام پایان یافته است. ان‌شاء‌الله پس از تطبیق سایر آثار حضرت امام مانند پیامها، نامهها، احکام و اجازات، امید می‌رود مجموعه آثار معظم‌له در آینده‌ای نه چندان دور از سوی مؤسسه منتشر شود.
فیش‌برداری، نمایه‌سازی و موضوع‌بندی آثار:
از جمله برنامههای مؤسسه، ارائۀ مجموعۀ آثار امام به صورت موضوعی می‌باشد، موضوع‌بندی آثار در سه مرحله انجام می‌شود:
مرحلۀ اول: یک فهرست موضوعی تهیه شده که مشمول بر هفت طبقه اصلی، دویست عنوان و پیش از یکهزار موضوع فرعی می‌باشد و تمامی آثار موضوع‌بندی گردیده است.
مرحلۀ دوم: موضوعات استخراج شده در مرحلۀ قبل، در اختیار شش گروه تخصصی که هر گروه، خود متشکل از رشتههای تخصصی متجانس می‌باشد، قرار می‌گیرد تا بر اساس فهرست تخصصی و تفصیلی هر گروه، عنوان هر پاراگراف انتخاب و مطالب استخراج شده با دید تخصصی تنظیم و طبقه‌بندی شوند.
گروههای تخصصی عبارتند از:
1ـ معارف اسلامی (علوم قرآنی و حدیث، فقه، اصول، فلسفه، عرفان).
2ـ عرفان تربیتی و روانشناسی (تعلیم و تربیت، اخلاق، روانشناسی).
3ـ اجتماعی و فرهنگی (علوم اجتماعی، فرهنگی و هنری).
4ـ سیاسی (علوم سیاسی، حقوق، تاریخ).
5ـ اقتصاد و مدیریت.
6ـ دفاعی و نظامی.
مرحلۀ سوم: مرحلۀ تلفیق و ترکیب موضوعات استخراج شده، توسط گروههای تخصصی می‌باشد که متناسب با عناوین عام و کلی ـ که در نهایت تحت این عنوانها، آثار امام در مجلدات مختلف منتشر خواهد شد ـ طبقه‌بندی و تنظیم می‌گردد؛ به عنوان مثال روحانیت و حوزههای علمیه از دیدگاه امام، عنوان مجموعه‌ای است که طی آن تمامی رهنمودها و بیانات و نوشتههای امام در این باره، در ذیل موضوعات مختلفی که توسط گروههای تخصصی استخراج و تنظیم گردیده، بر اساس سیر منطقی مطالب، طبقه‌بندی شده و منتشر خواهد شد.
تدوین فهارس و پاورقیها و توضیحات:
از حضرت امام ـ قدس سره ـ در مقاطع زمانی و به تناسب وقایع و حوادث مختلف قبل و بعد از انقلاب آثار گفتاری، تصویری و نوشتاری گرانقدر فراوانی بر جای مانده است که هر یک راهگشای انقلابیون مسلمان در تداوم انقلاب جهانی اسلام خواهد بود. تبیین شرایط خاصی که منجر به ایراد سخنرانی، انجام مصاحبه و یا تدوین پیام و نوشته‌ای گردیده است و ذکر مشخصات هر اثر و توضیح در مورد اعلام، امثال، اشارات، کنایات، وقایع و حوادث و استخراج فهارس مختلف شامل: فهرست اجمالی و تفصیلی محتوای هر اثر، آیات، روایات، واژگان، اصطلاحات و تعابیر، ترکیبات ادبی، اعلام، اشعار، اقوال و ذکر منابع، هر یک به منظور استفادۀ همیشگی شیفتگان امام بویژه نسلهای آینده که در جریان مستقیم حوادث نبوده‌اند، ضرورت تام دارد، بدین لحاظ مؤسسه درصدد است تا به همراه هر اثری که از امام منتشر می‌کند فهارس و توضیحات کافی و لازم مربوط به مطالب آن را نیز منتشر کند تا فضای مناسب جهت فهم منظور و مراد امام ایجاد شود.
ترجمۀ آثار:
به منظور ترجمه صحیح و کامل تمام متون و آثار امام به زبانهای مختلف جهانی، واحد ترجمۀ مؤسسه نخست طرح جامع مراحل مختلف ترجمه آثار را در مجموعه‌ای متجاوز از 3 هزار صفحه تدوین نموده است و هم اکنون مأموریتها و فعالیتهای ذیل را بر اساس طرح جامع دنبال می‌کند:
مأموریتها
الف ـ طرح‌ریزی، برنامه‌ریزی و سازماندهی بخشها و ارکان مختلف و ایجاد یک نظام علمی و سیستماتیک جهت ترجمه بین‌المللی آثار امام به زبانهای مختلف.
ب ـ دستهبندی و تفکیک متون مختلف از یکدیگر و تشکیل پروژههای ترجمه‌ای لازم پس از شناخت و جذب مترجمان شایسته در داخل و خارج کشور.
ج ـ گذراندن متن ترجمه‌ای از مراحل مختلف تصحیح و بازبینی و حصول اطمینان از مطابقت کامل متن ترجمه‌ای با متن فارسی از نظر مفهوم، سبک و انشای مطلب.
د ـ مطالعۀ واژگان به کار رفته در متون امام عزیز و تحقیق در کاربرد واژگان به کار رفته در کتب و متون ترجمه‌ای و انتخاب صحیح‌ترین و کاملترین واژگان و تشکیل و تنظیم فرهنگ واژگان امام در زبانهای عمدۀ دنیا.
هـ ـ مطالعه و تحقیق در کلیه کتب، مجلهها و روزنامهها و جمع‌آوری کلیه پیامها، سخنرانیها و دیگر متون ترجمه شده، جهت تشکیل آرشیو بین‌المللی آثار ترجمه شدۀ امام.
و ـ جمع‌آوری عنوانها و موضوعها و محتوای کتب و مقالههای چاپ و منتشر
شده در سطح جهان پیرامون زندگی، آثار، افکار و مواضع امام و تنظیم و انتشار جهانی فهرست کتابشناسی و مقاله‌شناسی امام.
ز ـ ارائۀ سرویسهای متعدد و متنوع به محققان ایران و جهان در زمینۀ آثار و افکار حضرت امام به زبانهای مختلف.
ترجمه آثار امام خمینی(س) به زبانهای زندۀ دنیا:
1- طبقه‌بندی آثار امام(س) از نظر ترجمه:
گنجینۀ پربار و غنی آثار حضرت امام(س). از دیدگاه ترجمه‌ای، به سه بخش عمده تقسیم می‌گردد: متون کلاسیک و کتب تخصصی که در عرصۀ الهیات و علوم حوزه‌ای تدوین شده‌اند، متون مربوط به مبارزات امام(س) در طول نهضت اسلامی که شامل بیانات، سخنرانیها، تلگرافها، نامهها، احکام و فتاوی ایشان می‌باشد و دسته سوم، مجموعۀ مکتوبات عرفانی، غزلیات، رباعیان و دیگر متون ذوقی و عارفانۀ آن رهبر همیشه جاودان است. در ترجمۀ آثار آن بزرگوار اولویت با متون دسته دوم است که عملاً خط فکری و مشی سیاسی ایشان را نشان می‌دهد و بشدت مورد نیاز مبارزان و مجاهدان مسلمان و محرومان و مستضعفان عالم در مبارزات ضد استکباری و تظاهرات ظلم‌ستیزانه‌شان می‌باشد. ضمناً در این مرحله از کار، در جهت نشان دادن روح لطیف، قریحه سرشار
و وجود سراپا عرفان آن حضرت، مجموعه مکتوبات عرفانی و کتب اشعار ایشان نیز در دستور کار ترجمه، آن هم به صورت ترجمۀ شعر به شعر (و نه ترجمۀ شعر) قرار گرفته است. البته در خصوص ترجمه کتب تخصصی و متون کلاسیک حضرت امام نیز تحقیقات پیش ترجمه‌ای آغاز و تاکنون چند کتاب نیز مرحله ترجمه را پشت سر گذاشته و مراحل بازبینی و تصحیح را می‌گذرانند.
2ـ روش ترجمه و آثار امام:
بحث در زمینه اسلوب و سبک انتخاب و روش ترجمه آثار امام خمینی(س)، بحثی مهم و مبسوط است که در ویژه‌نامه‌ای مختص امور ترجمه‌ای آثار امام به موقع مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. لیکن در مطالعات و برنامه‌ریزیهای اولیه که قبل از رحلت جانگداز آن عارف کامل آغاز گردیده بود و به دلیل اهمیت موضوع و کم‌سابقگی کار، بیش از یک سال و نیم وقت صرف طراحی طرح جامع ترجمه آثار گردید، کار بدین‌ترتیب دنبال می‌شود که:
الف: تحقیقات پیش ترجمه‌ای: ابتدا بر روی متون تصحیح و مقابله شده ـ در واحد تصحیح و مقابله ـ کار تحقیقاتی مفصلی انجام می‌گیرد. کلیه واژه‌های معارف الهی و ضرب‌المثلها و اصطلاحات متون ادب فارسی و فولکلور و فرهنگ مردمی استخراج می‌گردد، معادلهای آنان، در جهت دستیابی به عالیترین سطح انتقال مفاهیم، یافته و در پاره موارد ساخته و وضع می‌گردند، اشارات و کنایات به کار رفته در متون به بهره‌گیری از اطلاعات مطلعین و تحقیق در متون نهضت و خاطرات بستگان، نزدیکان و یاران امام(س) و در عمدۀ موارد با استفاده از روش تطبیق متون حضرت امام با یکدیگر بازشناسی و مشخص می‌گردند، حوادث، وقایع و اتفاقات در ارتباط با متون، با بهره‌گیری از گروههای تحقیق در مسائل سیاسی، اجتماعی و تاریخی توضیح‌یابی می‌شوند، مشی مورد نیاز مترجم در انتخاب بهترین اسلوب با توجه به مخاطبان گوناگون، فرهنگهای مختلف و دیگر تفاوتها معین و مدون می‌گردد و... در پایان این مرحله مجموعه‌ای حاصل ماهها کار تحقیقاتی ـ که در آن تکلیف مترجم کاملاً روشن شده است ـ تهیه و جهت ترجمه تحویل مترجمان می‌گردد.
لازم به توضیح است که عدم توجه به تحقیقات پیش ترجمه‌ای و تصور آنکه بدون توجه به فرهنگ مخاطب، مشکلات واژگانی، سبک و اسلوب ترجمه‌ای و... دهها مطلب حساس دیگر می‌توان به سادگی متنی را از زبانی به زبانی بُرد، باعث گردیده تا اکثر قریب به اتفاق متون ترجمه‌ای آثار امام(س) که در خارج و یا در داخل ترجمه شده‌اند، قابلیت لازم برای نشر اندیشه امام(س) را نداشته و نتوانند عطش انقلابی مسلمانان و مستضعفان عالم را فرو نشانند.
ب ـ ترجمه: پس از آمادگی متون کمک ترجمه‌ای، متن در اختیار مترجمانی با ویژگیهای خاص قرار می‌گیرد که توانایی در فهم دقیق مطلب از عمده‌ترین مشخصههای کار در این مرحله است.
ج ـ بازبینی تطبیقی (بازبینی اول): با توجه به ضرورت اجتهادی و یا استنادی متون حضرت امام(س) و با توجه به سطح عظیمی از تحریف آگاهانه و غیرعمدی که در آثار ترجمه‌ای امام(س) در جهان مشاهده می‌گردد لازم است علی رغم تمام وسواسی که در مرحلۀ ترجمه صورت گرفته، مترجم دیگری تمام متن را یک بار دیگر کلمه به کلمه، سطر به سطر و مفهوم به مفهوم متن فارسی را با متن ترجمه‌ای تطبیق نماید و اشکالات احتمالی را در جلسه‌ای با حضور مترجم، بازبین تطبیقی و مسئول فنی واحد ترجمه رفع نماید.
د ـ بازبینی محتوایی: از آنجا که اصل مهم در محله ترجمه، آشنایی مترجم با معارف مورد بحث امام و درک واژگان مذهبی و اصطلاحات متون و ادب فارسی است و پیدا کردن مترجمی که در دو زبان به طور کامل بومی باشد تقریباً محال (یا حداقل در دسترس نیست) متن ممکن است با اشتباهاتی در زبان مقصد (زبانی که متن فارسی به آن ترجمه می‌شود) همراه باشد. در اینجا چون خیال مؤسسه از برداشت صحیح مترجم از متن فارسی راحت است، لازم است متن به مترجمی بومی در زبان مقصد واگذار شود تا تمام اصول و قواعد دستور زبان و نکات ریز گرامری و در یک کلام محتوای متن ترجمه‌ای تطبیقی مورد بازبینی قرار گیرد.
هـ ـ بازبینی ادبی: همان‌گونه که هر متنی از ارسال به مطبعه، می‌بایستی مورد ویرایشی دقیق قرار گیرد متون ترجمه‌ای نیز از این قاعده مستثنا نبوده و آثار ترجمه‌ای حضرت امام در این مرحله مورد ویرایش ادبی و به قول معروف ویرایش فنی و سنگین قرار می‌گیرند.
وـ بازبینی نهایی: در این مرحله متن ترجمه‌ای توسط آخرین مترجم که دارای توان بالای بازبینی و ادیتوری است، مورد بازبینی نهایی قرار می‌گیرد و کار آمادۀ حروفچینی می‌شود.
زـ نمونه‌خوانیها: علی رغم کار سنگین انجام شده در فوق، متون حروفچینی شده به دفعات، که حداقل آن سه بار است، مورد نمونه‌خوانی قرار می‌گیرد تا درصد اشتباهات املایی و غیره به حداقل ممکن کاهش یابد.
ح ـ تنظیم و پاورقیها، فهرستها و دیگر ملزومات متن: نگاهی اجمالی به محدود کتب آثار امام به زبانهای خارجی حاکی از آن است که متأسفانه علی‌رغم نیاز شدید مخاطبان آثار امام در جهان به توضیحات و پاورقیهای تسهیل کننده، انتقال دقیق مطلب از زبانی به زبان دیگر و فهرستهای مورد نیاز جهت استفادههای گوناگون محققان و
خوانندگان عادی، کوچکترین فهرست، تعلیقیه و پاورقی منظور نگردیده و به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت که اینگونه ترجمهها کمک زیادی به نشر آثار و افکار امام خمینی در جهان نماید. به هر حال در آخرین مرحله امور ترجمه‌ای، کار سنگین تنظیم متون با پاورقیها، تعلیقات و تنظیم فهرستها که ناگزیر می‌بایستی توسط اساتید فن و با دقت تمام و باز مبتنی بر چندین مرحله بازبینی و نمونه‌خوانی انجام گیرد، صورت می‌پذیرد.
ط ـ امور هنری، لیتوگرافی و چاپ: این امور نیز در ارتباط با آثار جهانی حضرت امام خمینی(س) می‌بایستی متناسب با فرهنگ ملی و مذهبی و استانداردهای جهانی و نیازهای ویژه مناطق جغرافیایی مختلف جهان صورت گیرد که به اندازه خود وقت‌گیر و نیازمند دقت، حوصله و دلسوزی خاص است.
البته این سیر گستردۀ کار و به کارگیری این همه دقت و وسواس، که لازمه تنظیم، ترجمه و نشر آثار امام خمینی(س) است، هرگز بدان معنا نیست که این کار بزرگ دهها سال به طول خواهد انجامید، بلکه در صورت حل مشکلات فنی و امکاناتی موجود بر سر راه ترجمۀ آثار آن بزرگوار، این امکان وجود دارد که در طول یک دورۀ معقول پنجساله بتوان کلیۀ آثار آن امام بزرگ را به چند زبان زندۀ دنیا ترجمه نمود، ترجمه‌ای دقیق و شایسته آن وجود مقدس و به دور از هرگونه تعجیل ویرانگر و به دست دادن محصولات حجمی و کم‌مصرف.
3ـ مشکلات و پیچیده‌گیهای موجود بر سر راه ترجمۀ آثار امام:
به حول قوۀ الهی و با استمداد از انفاس قدسیۀ آن عارف و اصل و آن انسان کامل، امروزه پس از گذشت دو سال از تأسیس واحد ترجمه و شش ماه از آغاز ترجمه آثار (چه طرح‌ریزی و برنامه‌نویسی این کار بزرگ حدود یک سال و نیم به طول انجامید) در حال حاضر مشکلی که حل آن در محدودۀ توان و قابلیت جوانان مخلص و دلسوز و اندیشمندان میهن اسلامی نباشد و ادامه کار با مشکل و احتمال توقف مواجه باشد، وجود ندارد، و برعکس در بخش انتهایی این گزارش به ملت مسلمان و عاشقان امام عزیز متذکر اقدامات و فعالیتهایی خواهیم شد که انجام آن در این مدت کوتاه غرورآفرین است. اما به هر حال بر سر راه ترجمۀ آثار حضرت امام(س) پیچیده گیهایی به شرح زیر وجود دارد که مؤسسه، علی‌رغم اشتیاق عمومی به ترجمه فی الفور آثار امام به زبانهای مختلف، نمی‌تواند و نباید از کنار آنان بی‌تفاوت عبور نماید، چه مؤسسه به عنوان یک نهاد فرهنگی خود را شرعاً مکلف و قانوناً موظف می‌داند مجموعه‌ای، که در هر زبان از صد جلد کتاب قصور نیز متجاوز است، متناسب با شأن امام و استانداردهای جهانی
این کار کم‌سابقه به مسلمانان و مستضعفان عالم و مراکز مطالعاتی و مؤسسات تحقیقاتی جهان عرضه دارد. بنابراین مؤسسه بایستی طرحها و برنامههای خود را در مسیری پیش ببرد که نه فقط از کنار مسائل و تنگناهای علمی، فنی و امکاناتی زیر بی‌تفاوت عبور نکند، بلکه جهت حل معضل و بهره‌گیری از نتایج و عواقب آن نیز طرح و برنامه داشته باشد.
الف ـ معضل واژگان: برای انتقال مفاهیمی از یک زبان به زبان دیگر، می‌بایستی در زبان مقصد واژگانی وجود داشته باشد که مردم با آن واژه آشنا و آن واژه بار معنایی و مفهومی مورد نظر را دارا باشد. متون امام خمینی متونی سیاسی ـ الهی است در عرصۀ اسلام، آن هم نه اسلام امریکایی (یا اسلام شاهنشاهی) بلکه اسلام ناب محمدی. در عرصۀ اسلام، امام(س) دارای تفکرات شیعی هستند، آن هم نه شیعۀ ساکن و ساکت و به دور از مسائل زندگی انسان، بلکه تشیعی پویا، دینامیک، محرک و انقلابی که آمیزه‌ای از سیاست اسلامی و دیانت اسلام است. از این رو وقتی که قرار باشد افکار چنین امامی نشر یابد، ما نه فقط نیازمند داشتن معادل واژگان اسلامی مورد نیاز در هر زبانی که قصد ترجمه بدان را داریم، هستیم، بلکه نیازمند واژگان شیعی با کاربرد معنایی و مفهومی انقلاب‌ساز و حرکت‌آفرین مورد نظر امام، می‌باشیم. در فرهنگ سیاسی ـ الهی امام، مفاهیم واژگان اسلامی غیر از مفاهیم کلاسیک و سنتی و ساکنی است که تا پیش از نهضت آن بزرگوار مطرح بوده و پادشاهان و حکام جور کوچکترین آسیبی از آنان نمی‌دیده‌اند. بنابراین، انتقال مفاهیم مورد نظر امام در هر زمان مستلزم در اختیار داشتن واژگانی است در آن زبان با همان بار معنایی و همان انتظارات مفهومی، در حالی که چنین کالایی در عرصۀ فرهنگی جهان امروز وجود و حضور ندارد و بخشی از عظمت انقلاب فرهنگی امام خمینی(س) در عرصه اسلام و جهان تشیع، همانا بیرون راندن مفاهیم کهنه و بی‌مصرف از الفاظ و کالبدهایی است که بحق از بدو تولد اسلام و ایجاد آن الفاظ برای یک چنین مفاهیم انسان‌ساز، حرکت‌آفرین و انقلابی وضع شده‌اند. امروز در بستر واژگان اسلامی که منتقل کننده مفاهیم از زبانی به زبان دیگر هستند، ما با یک سری واژگان اسلامی سرو کار داریم، که تعلقی به فرهنگ شیعه و ارتباطی به تفکر پویا و انقلابی امام ندارند، برعکس این واژگان، به دلیل صدها و هزاران جلد کتابی که همه ساله شبکۀ نیرومند و ثروتمند وهابیت، تحت حمایت تبلیغاتی جهانخواران، به نام اسلام و مفاهیم اسلامی منتشر می‌گردد، مربوط به اهل سنت، آن هم ساخته و پرداختۀ جریانی است که می‌رود تا مفاهیم متعالی، عارفانه، حکیمانه و از همه مهمتر ظلم‌ستیزانه اسلام را به مفاهیمی
مطلوب شبکۀ تبلیغات امپریالیستی ـ صهیونیستی و اگر نگوییم حافظ منافع آنان، حداقل تضمین کنندۀ ثبات وضع موجود، تبدیل کند. به بیان دیگر، اکنون در عرصۀ واژگان اسلامی، این شبکه تبلیغات وهابیت (که از جهاتی همان شبکه تبلیغاتی مسموم جهانی و به تعبیر حضرت امام(س) «نگاه ظلم») است که در زبانهای مهم، برای مقاصد سیاسی ـ اقتصادی ابرقدرتها ریل‌گذاری نموده و با ایجاد و وضع تلمباری از واژه‌های مطبوعاتی و مفاهیم ژورنالیستی شرایطی فراهم آورده که برای انجام هرگونه کار ترجمه‌ای یا از آن واژگان بی‌خطر و بی‌ارتباط به مفهوم واقعی مورد نظر اسلام، قرآن و شارع مقدس استفاده شود و یا عین همان لفظ با حروف زبان مقصد نوشته شود، بدون کوچکترین توضیح، تعبیر و برداشتی. حال چگونه مخاطب انگلیسی زبان حضرت امام(س) می‌خواهد از لفظ ESMAT مفهوم عمیق عصمت و از لفظ VELAYAT حب علی(ع) و عظمت ولایت حقۀ حضرت امیر(ع) را بفهمد مطلبی است که ما در ترجمۀ آثار حضرت امام و نشر اندیشه آن بزرگ انقلابی دوران نگران آن هستیم و معتقدیم تا فرهنگ امام واژه به واژه در زبان مخاطب معادل‌یابی نشود و در صورت نبودن معادل، توضیحی مطابق مفهوم انقلابی مورد نظر امام و فرهنگ پویای تشیع داده نشود، فعلاً امکان نشر آثار و افکار امام نیست. و صد البته این کار به دهها سال مطالعه و تحقیق نیاز ندارد. متون امام از نظر کمیت محدود و از نظر تعداد واژگان معلوم و توضیح‌یابی مطابق با فرهنگ تشیع و تفکر امام ممکن و کاری شدنی و در حال حاضر مشغول انجام آن هستیم. مؤسسه چنین برنامه‌ریزی نموده است که همزمان و در جریان ترجمۀ آثار آن بزرگوار واژگان اسلامی به کار رفته را جمع‌آوری و در پایان به صورت فرهنگ واژگان امام(س) همراه با توضیحات آن واژگان، در زبانهای مهم دنیا، منتشر سازد اما حداقل در عرصۀ آثار امام ضرورتی به استفاده از واژگان اسلام آمریکایی، شاهنشاهی، وهابی و امثال آن نبوده و این گام کوچکی باشد برای جامعه فکری مملکت تا این قدم اساسی را در کل عرصه اسلام ناب محمدی و فرهنگ پویای تشیع بردارند. و معضل بزرگ نشر اسلام در جهان که امروزه یکی از بزرگترین مشکلات انقلاب اسلامی در زمینۀ فعالیتهای فکری، فرهنگی و تبلیغاتی است، بتدریج از میان برداشته شود، چنانچه مؤسسه در تدوین این مجموعۀ فرهنگها موفق شود، از آن پس هر مترجم مسلمان و غیرمسلمانی که بخواهد در جهت نشر افکار انقلابی امام خمینی(س) کار فرهنگی کند، شکی نخواهد داشت که افکار آن بزرگوار نه بافتههای صهیونیستها، وهابیها و یا یافتههای شخصی خود را ترجمه نموده و این گامی مهم و اساسی است و
اندیشمندان جامعه ما بایستی دین خود را نسبت به قرآن کریم، نهج‌الفصاحه، نهج‌البلاغه، مجموعۀ دعایی که با متدهای عادی و بدون توجه به واژگان دارندۀ مفاهیم شیعی، ترجمه شده ادا نمایند به همین علت ما از این فرصت مطلوب استفاده نموده و دست کمک به سوی همه مترجمان، ادیتوران، زبان‌دانان، زبان‌شناسان و دیگر اندیشمندان و متخصصان امور واژگانی دراز نموده و از آنان دعوت می‌کنیم در این راه خیر، ارزشمند و فرهنگی واحد ترجمۀ مؤسسه را یاری دهند و در مورد فهرست واژگانی که در جهت نظرخواهی در انتهای کتب منتشره زبانهای خارجی مؤسسه چاپ شده است با ما همفکری نمایند.
ب ـ معضل استانداردسازی ـ وقتی قرار باشد چند کتاب محدود از یک نویسنده به زبانی ترجمه شود، مترجم، ادیتور و ناشر نگرانی چندانی برای رعایت اصول استاندارد و یکنواختی ندارد؛ لیکن وقتی به ترجمۀ گنجینۀ عظیم آثار امام خمینی(س) می‌رسیم، وضع کلاً عوض می‌شود. مجموعه آثار قلمی و کلامی امام بزرگوار از پنجاه جلد کتاب معمولی و نیمه قطور متجاوز است که به همراه توضیحات، تعلیقات، پاورقیها و شناسنامهها ـ زنده کنند جو و شرایط تاریخی و سیاسی، اجتماعی زمان ایراد یک سخنرانی یا صدور یک پیام ـ و فهرستهای راهنما سر به حداقل صد جلد کتاب 250 تا 300 صفحه‌ای می‌زند که کاربرد لغات، اصطلاحات، واژهها و دیگر الفاظ پرمصرف و تکراری ضروری می‌بایستی در سرتاسر این دایرةالمعارف عظیم در هر زبان یکنواخت و استاندارد گردد. این استانداردسازی طولی نوعی یکنواختی عرضی نیز طلب می‌کند که در ارتباط با کلیه زبانهای ترجمه‌ای می‌باید در نظر قرار گیرد. توضیحاً این امکان وجود ندارد که بتوان در هر زبان تنها از یک مترجم برای ترجمۀ کل آثار امام استفاده کرد و امیدوار بود که آن مترجم سبک و اسلوب یکنواخت و یکدستی را تا پایان کار رعایت خواهد نمود و تفاوت بین متون مختلف در سخنرانی، پیام، نامه، تلگراف، اطلاعیه، کتاب و غیره را درک خواهد کرد. از آنجا که استفاده از یک مترجم نه ممکن است و نه به دلیل ضرورت بازبینیهای فنی، کاری درست است، بنابراین در ترجمه مجموعه آثار امام به یک زبان، ناگزیر به استفاده از مترجمان، و ادیتوران مختلف می‌باشیم و عدم پیش‌بینی یک مکانیزم علمی هماهنگ و یکنواخت کننده باعث خواهد شد که در پایان کار، خواننده آثار امام در خارج کشور، در هر کتاب یا هر متن با امامی با گویشهای مختلف و زیر و بمهای نامطلوب و دیگر عوارض گفتاری و تدوین ناموزون مواجه گردد، که به هیچ عنوان مطلوب مؤسسه و سزاوار آثار امام نیست. البته این یکنواختی طولی می‌بایستی با یک استانداردسازی
عرضی نیز تلفیق گردد، به این معنی که بین امام گوینده و نویسنده در متون یک زبان با امام متون زبانهای دیگر نیز بایستی یکنواختی و هماهنگی کامل وجود داشته باشد و فرهنگ کلامی و قلمی آن حضرت نه فقط در مجموعه آثار یک زبان که در کل مجموعه آثار زبانهای مختلف هماهنگ و یکدست باشد. مسلماً صرفنظر از نوع مکانیسم یکنواختی، هر مکانیسمی مورد استفاده قرار گیرد مستلزم آن است که آثار ابتدا ترجمه و بازبینی شوند و سپس به انتشار آنان اقدام گردد، چه اگر قرار باشد پس از ترجمه هر مجموعه (فی‌المثل بخش کمی از سخنرانیها) و قبل از خاتمه ترجمه کل متون مربوط (کل سخنرانیها) اقدام به انتشار آن نماییم، بخش مهمی از هماهنگی و یکنواختی مورد نیاز را از دست خواهیم داد.
از این جهت پس از تقسیم آثار ترجمه‌ای امام به سه بخش عمده در بند یک، هر سه بخش را نیز به مجموعههایی تقسیم نموده، که آن مجموعهها یکجا ترجمه و همزمان منتشر خواهند شد. عاشقان امام نیز نیک می‌دانند که بخشی از تأخیرات در چاپ و انتشار آثار آن بزرگوار معلول عللی فنی و محتوایی است که بر ما خواهند بخشید.
ج ـ معضل مخاطبان: موجودیت، سطح فکر، سن، مسائل فرهنگی، تفاوتهای جغرافیایی، مطالبی است که در ترجمه آثار امام(س) نقش مهمی را ایفا می‌کنند. تاکنون در بخش بسیار محدودی از آثار امام که قبل
از تأسیس مؤسسه در خارج یا در داخل ترجمه شده است، مقوله مخاطب مطلقاً مد نظر قرار نگرفته و برای مترجم و ناشر مهم نبوده که فلان سخنرانی امام برای چه کسانی، در چه منطقه‌ای و با چه فرهنگی ترجمه می‌شود. مهم آن بوده که در حداقل زمان مطلب منتقل گردد ولو طرح و برنامه‌ای برای نشر آن وجود نداشته باشند. اما مترجمان چیره‌دست و اندیشمندان زبان‌دان و زبان‌شناس کشورمان به خوبی آگاهند که بین ترجمه‌ای که برای نسل جوان و یا کودکان می‌شود با ترجمه‌ای که برای مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی می‌شود فرق فراوان وجود دارد و هر کدام سبک و اسلوب ترجمه‌ای خاصی را می‌طلبند که رعایت آن در نشر آثار و افکار تأثیر بسزایی دارد. این مطلب مهم نیز از جمله مطالبی است که در ترجمه آثار حضرت امام مدنظر قرار گرفته و بنا بر آن است که امر ترجمه با توجه به فرهنگها، سنتها، تفاوتهای سیاسی، اجتماعی و دیگر مقولات تشکیل دهنده هویت کشور و افراد مخاطب انجام گیرد تا مفاهیم سریعتر جذب و افکار آن بزرگوار دقیقتر نشر گردد.
دـ انتقال مفاهیم عرفانی و مقولات شعری:
یکی از ناشناخته‌ترین ابعاد وجودی حضرت امام خمینی(س) بـُعد عارفانه و روح لطیف و قریحۀ سرشار آن حضرت است که در خارج کشور به نحو چشمگیری در شناخت شخصیت و ارزیابی نهضت اسلامی و پیام امام عزیز مؤثر است. انتقال این مفاهیم و اصولاً متون شعری آنچنان دشوار و حساس و آنچنان نیازمند وجود انسانهایی خاص است که عملاً عده‌ای ترجمه و شعر را به معنا و مفهوم واقعی کلمه، به طوری که بتوان همان احساس و مفاهیم را منتقل نمود، محال می‌دانند. در یک ترجمه ساده وقتی شعری از زبانی به زبان دیگر منتقل می‌شود به نثری بی‌معنا و یا نثری زمخت و به دور از ظرافتها و لذتهای شعری تبدیل می‌شود. لیکن اگر امکان یافتن شاعران، مترجم و ادبی باشد که بر متون و ادبیات هر دو زبان مبدأ و مقصد مسلط باشند و خود در سیر و سلوک بوده و به درجه‌ای از درجات کمال معنوی رسیده و صاحب ذوق و قریحه‌ای و احساسی لطیف باشند، می‌توان اشعار حضرت امام را در زبان مقصد به شعر درآورد، اشعاری با همان وزن و قافیه و مفاهیم. یکی از مهمترین توفیقات واحد ترجمۀ مؤسسه طی یک سال گذشته یافتن و رابطه برقرار کردن با مترجمانی بوده است که توان ترجمه «شعر به شعر» آثار امام را دارند و امیدواریم بتوانیم بتدریج در زبانهای بیشتری، شاعران توانای دیگری بیابیم که این بعد ملکوت و عارفانه از ابعاد وجودی امام عزیز را به جهانیان بشناسانند.
به هر حال انتقال مفاهیم شعری و عارفانۀ حضرت امام(س) از معضلات امور ترجمه‌ای در کلیه زبانهای زندۀ دنیاست.
علاوه بر موارد فوق مسائل و مشکلاتی
علمی، فنی و امکاناتی دیگری نیز وجود دارد که در ویژه‌نامۀ ترجمه آثار امام، بدان خواهیم پرداخت.
4ـ محصولات واحد ترجمه در سال 1370:
تا پایان امسال، واحد ترجمه مؤسسه، محصولاتی به شرح زیر را منتشر خواهد نمود. البته بعضی از این محصولات در اوایل تابستان از زیر چاپ خارج خواهد شد:
الف ـ وصیتنامه الهی ـ سیاسی حضرت امام خمینی، با تعلیقات مربوط به توضیح کلیه واژگان به همراه یک فهرست جامع تحت عنوان فهرست مخاطبان و مجموعه‌ای از فهارس دیگر. این وصیتنامه در زبانهای انگلیسی، فرانسه، عربی، ترکی، آذری، ترکی استانبولی، هوسایی، روسی، آلمانی و اردو در حال چاپ و در زبانهای پشتو و بنگالی جهت خطاطی و حروفچینی آمادۀ ارسال به خارج از کشور و در زبان لهستانی و اسپانیولی آخرین مراحل اِدیت را می‌گذراند. البته امید است در شش ماهۀ دوم امسال، وصیتنامۀ الهی ـ سیاسی امام(س) به چند زبان دیگر نیز ترجمه شود.
ب ـ نوار صوتی وصیتنامه امام، در چهار نوار و در یک آلبوم نفیس در زبانهای انگلیسی، فرانسه، آلمانی، عربی و اردو ماههاست که عرضه و توزیع گردیده و امید است که در تابستان امسال نوار وصیتنامه به زبانهای ترکی آذری، روسی، سواحلی، پشتو، و اسپانیولی به مجموعه نوارهای قبلی اضافه گردد.
ج ـ کار مطالعات مقدماتی بر روی نوار ویدیویی وصیتنامه امام خمینی انجام شده و امید است در اواخر پاییز امسال این مجموعه نیز آمادۀ توزیع در سراسر جهان و به پنج زبان زندۀ دنیا باشد (احتمالاً همان زبانهای مندرج در بند ب)
د ـ سخنرانیهای امام خمینی از سال 1341 الی خاتمه هجرت به پاریس و ورود به ایران (1357)، با شرح کامل و به همراه شناسنامههای ویژه در زبانهای انگلیسی، فرانسه، اردو، آلمانی، ترکی، آذری، روسی، عربی، تا پایان امسال به مطبعه سپرده خواهد شد.
ه ـ مصاحبههای امام خمینی، به زبان اردو تا پایان تابستان و همین مجموعه به زبانهای هوسائی، روسی، انگلیسی، عربی و آلمانی تا پایان امسال حروفچینی خواهند شد.
و ـ مجموعه پیامهای حضرت امام قبل از انقلاب که تا پایان امسال به زبانهای انگلیسی، فرانسه، آلمانی، روسی، ترکی آذری و هوسائی در دهه فجر منتشر خواهند شد.
زـ کتاب ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تا پایان تابستان به زبان روسی و تا پایان امسال به زبانهای انگلیسی، فرانسه و آلمانی منتشر خواهند شد.
ح ـ کتاب جهاد اکبر، با شرح و توضیحات کامل تا پایان تابستان به زبان روسی و در دهه
فجر به زبانهای ترکی آذری، انگلیسی، فرانسه، هوسایی و احتمالاً یک زبان دیگر.
ط ـ نامه امام به گورباچف در سیزده زبان با شرح و پاورقی کامل تا پایان تابستان.
ی ـ ده غزل منتخب حضرت امام، (ترجمه شعر به شعر) در یک مجموعه تذهیب شده به زبان فرانسه و عربی تا پایان تابستان.
گ ـ مجموعۀ غزلیات حضرت امام، به زبان ترکی آذری و انگلیسی خطاطی و تذهیب شده در سه اندازۀ رحلی، وزیری و جیبی تا پایان تابستان.
ل ـ مجموعۀ رباعیات حضرت امام، به زبان ترکی آذری با خطاطی و تذهیب در دو اندازۀ رحلی و جیبی تا پایان تابستان.
م ـ ترجیح‌بند حضرت امام، به زبان ترکی آذری، با خطاطی و تذهیب در دو اندازۀ رحلی و جیبی تا پایان تابستان.
ن ـ کتاب سرالصلوة، به زبان ترکی آذری تا پایان امسال.
س ـ دو کتاب موضوعی امام و شوروی، امام و حقوق بشر، به پنج زبان تا آخر پاییز.
ع ـ شرح وظایف مؤسسه، در سه زبان با تصاویری از عملکرد مؤسسه و بخشهای مختلف آن.
واحد کامپیوتر مؤسسه
به کارگیری کامپیوتر به عنوان عامل شتاب دهنده و با تواناییهای وسیع در جهت استفاده محققان، امروزه جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده است. مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام از بدو تأسیس با نصب و راه‌اندازی سیستم شبکه کامپیوتری (LAN) دستیابی همه‌جانبه به کلیه اطلاعات را برای مجموعه واحدهای ذی‌نفع خود را امکانپذیر ساخت.
مشکلی که در زمینه استفاده محققان از کامپیوتر فارسی و عربی زبان وجود دارد عدم یک برنامه نوشتاری و آماده کامپیوتری است که توانایی استخراج واژهها و مطالب مورد نظر و موضوع‌بندی مطالب را در حجم وسیع و گسترده داشته باشد. بر این اساس مؤسسه به برنامه‌نویسی ویژه‌ای در جهت بهره‌گیری از آثار امام که قبلاً پانچ گردیده، اقدام نموده است که دارای قابلیت و تواناییهای ذیل می‌باشد:
جستجوی حروف، کلمات مستقل، کلمات پیوسته، عبارات و جملات مختلف در یک متن یا کلیه متون (23 جلد) با تعیین تعداد کاربرد، آدرس مطلب مورد نظر و نمایش و چاپ آن در کوتاهترین زمان.
ـ استخراج فهرستهای مختلف اسناد و آثار بر حسب تاریخ، مخاطب موضوع و نوع سند و کد بایگانی سند جهت دستیابی سریع.
ـ تفکیک مطالب هر متن بر اساس کدهای موضوعی که در قسمت نمایه‌سازی آثار مؤسسه تهیه گردیده است که پس از ثبت کدهای مذکور دستیابی با مجموعه رهنمودهای امام در رابطه با جزیی‌ترین موضوعات مختلف، یکجا امکانپذیر
می‌گردد. ضمناً برنامه به گونه‌ای تنظیم شده که موضوع‌بندی متن واحد بر اساس فهرستهای مختلف قابل اجرا و ارائه می‌باشد.
واحد کامپیوتر مؤسسه علاوه بر پانچ تمامی بیانات، پیامها، نامهها و احکام منتشر شده حضرت امام که بالغ بر 23 جلد می‌باشد، کار ثبت کامپیوتری و ارائۀ فیشهای استخراج شده به متقاضیان را نیز انجام داده است.
بخشی از فعالیتهای این واحد در سال 1369 بدین شرح است:
الف ـ ثبت کامپیوتری فیشهای موضوعی (2031 رکورد)
ب ـ تنظیم شناسنامههای متون (1600 رکورد)
ج ـ پانچ و ثبت در بانک اطلاعات (7000 رکورد)
دـ اصلاح رکوردها در بانک اطلاعات (3000 رکورد)
هـا ـ ارائه اطلاعات درخواستی به واحدهای تحقیقات، ترجمه، خاطرات و سایر واحدها (176256 مورد)
ز ـ توجیه و تشریح برنامه اصلی «چشمه خورشید» (97 مورد)
بخش هنری
1ـ مأموریتهای بخش هنری:
شناسایی، گردآوری و تهیه شناسنامه و ارزیابی آثار هنری اعم از فیلم، عکس،
اسلاید، نقاشی، پوستر، خوشنویسی، سرودها، آهنگها و سایر آثار هنری که درباره شخصیت و زندگانی حضرت امام توسط هنرمندان داخل و خارج کشور تولید شده است.
2ـ فعالیتهای بخش هنری مؤسسه در سال 69:
ـ سفارش و اجرای آثار هنری در زمینههای نقاشی، خطاطی، عکاسی، فیلم، ماکت و...
ـ جمع‌آوری بیش از 250 اثر هنری در رشتههای عکس، خط، فیلمنامه، نمایشنامه، نقاشی، اسلاید، آهنگ و سرود، فیلم مستند و...
ـ برگزاری نمایشگاه هنری «در حریم یار» در جوار مرقد مطهر امام خمینی(س)
ـ برگزاری مسابقه هنری «در حریم یار».
ـ تولید فیلم مستند داستانی «حضور» به صورت 35 م ـ م در هفتاد دقیقه درباره حضور معنوی امام بعد از ارتحال.
ـ تولید سه پروژه نوار کاست سرود و آهنگ با استفاده از اشعار حضرت امام.
ـ برگزاری نمایشگاه آثار هنری در رابطه با حضرت امام در شهرستانهای گرگان و گنبد (با همکاری مرکز بزرگ اسلامی گرگان) و اصفهان (با همکاری دانشگاه صنعتی اصفهان).
ـ تهیه نیازهای عکاسی کتابهای درسی با همکاری وزارت آموزش و پرورش.
ـ اجرای مجموعه تصویری «در خلوت خورشید» با استفاده از عکاسی و متون ادبی حضرت امام.
ـ همکاری با بنیاد شهید در برگزاری جشنوارۀ فرزندان شاهد.
بخش شعر و ادب
1ـ مأموریتهای بخش شعر و ادب:
ـ استخراج اشعاری که به وسیله منابع مختلف (روزنامهها، مجلات، کتابها) در داخل و خارج کشور درباره حضرت امام به زبانهای فارسی، عربی، اردو، انگلیسی و... منتشر شده است.
ـ تهیه شناسنامه برای اشعار با ذکر مشخصات شاعر و کیفیت، محتوا و موضوع شعر.
ـ ارزیابی اشعار سروده شده درباره حضرت امام.
ـ انتخاب بهترین اشعار و آماده‌سازی برای انتشار.
ـ بررسی و تحقیق سبک ادبی در نظم و نثر موجود در آثار امام و استخراج ترکیبات ادبی به کار رفته در آثار.
ـ تحقیق درباره تأثیر آثار امام بر ادبیات فارسی و فرهنگ جامعه اسلامی.
ـ انتخاب بهترین آثاری که از سوی کودکان و نوجوانان و فرزندان شاهد برای حضرت امام ارسال شده است.
2ـ فعالیتهای بخش شعر و ادب در سال 69:
ـ تهیه اولین مجموعه شعر سوگنامه درباره
رحلت حضرت امام و انتشار آن توسط بخش انتشارات مؤسسه
ـ تهیه و آماده‌سازی دومین مجموعه آثار سروده شده در قالب دویست قطعه شعر و سومین دفتر از مجموعه سوگنامه بالغ بر پانصد قطعه شعر و ارجاع آنها به بخش انتشارات مؤسسه برای نشر.
ـ تشکیل گروه شعر نوجوان و گردآوری آثار شاعران کودک و نوجوان تحت عنوان «طرح شکوفه».
ـ گردآوری بخشی از اشعار سروده شده برای حضرت امام از خرداد 42 تا رحلت ایشان.
ـ تشکیل شورایی مرکب از چند شاعر عرب زبان به منظور بررسی آثار شعرای عرب درباره حضرت امام و ترجمه شصت قطعه از اشعار سوگنامه (جلد اول) به زبان عربی.
ـ تهیه و تدوین «فرهنگ اشعار حضرت امام» شامل: شرح و تفصیل اشعار حضرت امام، فرهنگ صنایع بدیعی (لفظی و معنوی)، فرهنگ اعلام و تلمیحات و فرهنگ اصطلاحات و استعارات در اشعار حضرت امام(س) به انضمام فهارس.
ـ تهیه و تدوین دو جـُنگ ویژۀ کودکان و نوجوانان و ویژۀ بزرگسالان.
بخش تحقیقات و فیش‌برداری
1ـ مأموریتهای بخش تحقیقات و فیش‌برداری:
فیش‌برداری و موضوع‌بندی آثار امام در شش گروه تخصصی، اقتصاد، علوم سیاسی، علوم اجتماعی، معارف اسلامی، تعلیم و تربیت و امور دفاعی.
2ـ فعالیتهای بخش تحقیقات و فیش‌برداری در سال 69:
ـ جهت‌دهی و تغییر فعالیتهای واحد فیش‌برداری به فعالیتهای تحقیقاتی.
ـ انسجام فعالیتها و برنامههای گروههای تحقیقاتی.
ـ راه‌اندازی فعالیتهای گروه سیاسی.
ـ اتمام فیش‌برداری در گروه اقتصاد و تحویل و آماده‌سازی آن برای انتشار.
ـ راه‌اندازی آرشیو تخصصی.
ـ هماهنگی و همکاری با دانشگاههای کشور برای تقویت فعالیت گروههای تخصصی.
ـ بررسی و صدور مجوز چاپ و نشر دهها عنوان کتاب مرتبط با آثار و اندیشههای حضرت امام.
ـ همکاری با کمیتههای تدوین آثار امام برای کتب درسی دانشگاهها و آموزش و پرورش و ارائه مواد لازم جهت درج در کتابها.
تنظیم و آماده‌سازی وصیتنامه حضرت امام به صورت موضوعی به همراه فهرست مربوط و تعلیقات و فهرست واژگان برای انتشار.
بخش انتشارات
1ـ مأموریتهای بخش انتشارات:
انجام پروژههای چاپ آثار تدوین شده از مراحل برآورد نیازهای مواد مصرفی، آماده سازی، طراحی، تنظیم و نظارت تا مرحله پایانی چاپ آثار مورد نظر در هنگام توزیع.
2ـ فعالیتهای بخش انتشارات در سال 69:
ـ برآورد نیازهای مواد مصرفی بخش انتشارات از قبیل کاغذ ـ مقوا ـ فیلم ـ زینگ مواد شیمیایی و...
ـ انتشار کتاب مجموعه آثار شعرا در سوگ امام تحت عنوان «سوگنامه» در تیراژ 3 هزار جلد در چاپ اول و 90 هزار جلد در چاپ دوم.
ـ انتشار کتاب «نقطه عطف» در تیراژ 282 هزار در 4 نوبت چاپ در قطع رحلی کالینگور، رحلی شمیز، وزیری شمیز.
ـ انجام مرحله آماده‌سازی و نظارت بر مراحل انجام کتاب «سر الصلوه».
ـ طراحی، تنظیم و چاپ پیام جناب حجت‌الاسلام والمسلمین سید احمد خمینی در مراسم اولین سالگرد ارتحال حضرت امام(س) به سه زبان فارسی، عربی و لاتین.
ـ چاپ و تنظیم و آماده‌سازی و انتشار کتاب «منشور روحانیت» در دو نوبت چاپ.
ـ آماده‌سازی و چاپ و انتشار بروشور آشنایی با اهداف مؤسسه.
ـ آماده‌سازی و چاپ جزوه «گنجینه دل» برای ثبت خاطرات.
ـ آماده‌سازی و تدوین و طراحی، چاپ و نشر کتاب شعر «ساغر مینایی» در دو نوبت
چاپ.
ـ آماده‌سازی و تدوین و طراحی، چاپ و نشر کتاب «اسم مستأثر» دو نوبت چاپ.
ـ آماده‌سازی و تدوین و طراحی، چاپ و نشر کتاب «محرم راز» در دو چاپ.
ـ پیگیری امور قراردادهای مؤسسه با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و انتشارات سروش.
ـ چاپ و نشر و توزیع پوستر «دهه فجر» 1369 و نمایشگاه «در حریم یار».
ـ چاپ و نشر و توزیع تقویم دیواری سال 1370.
تدوین زندگینامه:
تدوین ابعاد مختلف زندگانی مردی بزرگ همچون امام خمینی ـ قدس سره ـ که در واقع ترسیم تاریخ انقلاب اسلامی با همه عظمتش می‌باشد، کاری است بس دشوار و در عین حال ضروری. انجام این مهم به نحو مطلوب نیازمند جمع‌آوری و طبقه‌بندی تمامی اسناد و آثار و گردآوری خاطرات مستند و طرح جامع و مرحله‌بندی شده و جذب محققان و مورخان متعهد و مجرب می‌باشد که تاکنون طرح اولیه تهیه گردیده و در حال تشکیل هسته مرکزی اجرایی طرح می‌باشیم که بر اساس برنامه تنظیم شده با توجه به نیاز عاجل جامعه اسلامی ابتدا زندگینامه اجمالی از سیر زندگانی امام تدوین و منتشر خواهد شد و همزمان تدوین جزئی‌ترین وقایع (از دوران کودکی تا رحلت و وقایع پس از آن) و در حقیقت سیره کامل امام خمینی ـ قدس سره ـ به صورت مستند آغاز خواهد شد.
فصل چهارم: نشر آثار و تبلیغ افکار و اندیشهها و احیای مستمر خط حضرت امام
برنامههای مؤسسه در جهت انتشار آثار امام و ترویج آرمانهای آن مرد الهی عبارتند از:
1ـ نشر مجموعه آثار امام به صورت کامل، شامل: سخنرانی، مصاحبه، حکم، پیام، نامه، کتاب و رسالههای علمی، پاسخ استفتائات، اجازات، اشعار و نقل قولهای مستند و مکتوب، به تفکیک عنوانهای یاد شده و بر اساس سیر تاریخی به همراه توضیحات و فهارس.
2ـ نشر مجموعۀ آثار امام به صورت موضوعی.
3ـ نشر فهرست آثار امام مندرج در روزنامهها، مجلهها و کتابهای داخلی و خارجی و همچنین فهرست آثار هنری.
4ـ انتشار اسناد مبارزات حضرت امام در مقاطع مختلف تاریخ انقلاب اسلامی.
5ـ انتشار زندگینامه اجمالی (بیوگرافی و تقویم زندگی امام) و تفصیلی (سیرۀ امام).
6ـ انتشار آلبوم کامل عکس.
7ـ انتشار مجموعه خاطرات مستند.
8ـ انتشار فهرست آرشیو مؤسسه با ذکر مشخصات هر سند.
9ـ نشر برگزیدۀ اشعاری که در زبانهای
مختلف در رابطه با شخصیت امام سروده شده با ذکر مشخصات کامل هر اثر.
10ـ انتشار برگزیدۀ نامههایی ک در طی دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی برای دفتر امام ارسال گردیده است.
11ـ انتشار مجموعه شعارهای مردم در مقاطع مختلف در داخل و خارج کشور در رابطه با حضرت امام با ذکر ویژگیهای زمانی و مکانی هر شعار.
12ـ نشر بهترین تفاسیر و شرح آثار امام و مقالات مستند در زمینه دیدگاهها و مبانی فکری امام.
13ـ انتشار فهرست مشخصات اماکنی که به نام امام در داخل و خارج کشور نامگذاری شده است (شهرها و شهرکها، روستاها، میدانها، خیابان، کوچهها، مؤسسات علمی و فرهنگی و مؤسسات خیریه).
14ـ تکثیر و توزیع نوارهای صوتی و تصویر بیانات امام.
15ـ توزیع فیلم و سایر اثار هنری تولید شده در حوزه هنری مؤسسه و یا مراکز دیگر.
16ـ تشکیل موزۀ دائمی آثار و نمایشگاههای مختلف جهت استفاده عموم.
17ـ احداث کتابخانه بزرگ اسلامی و ارائه کلیه کتابها و مقالاتی که در سطح جهان پیرامون شخصیت امام تدوین شده است.
18ـ برگزاری مراسم در مناسبتهای مختلف و تشکیل سمینارها و کنفرانسها و جشنوارهها و مسابقات فرهنگی و هنری در زمینه اندیشهها و آثار امام.
19ـ همکاری با مؤسسات و سازمانهای فرهنگی داخل و خارج کشور در جهت ترویج افکار و آرمانهای امام.
20ـ ارائۀ خدمات فرهنگی به زوار حرم مطهر امام.
21ـ تأسیس دانشکدۀ امام‌شناسی، حوزه علمیه و مرکز تحقیقات بین‌المللی.
فصل پنجم: نظارت
به موجب حکم حضرت امام و مصوبۀ مجلس شورای اسلامی، مؤسسه تنها مرجع رسمی تأیید مطالبی است که به نام امام منتشر می‌شود که در این رابطه شوراهای نظارتی ویژه‌ای جهت بررسی و ارزیابی تشکیل شده و پاسخگوی مراجعات می‌باشد. یادآوری این نکته ضروری است که اعمال نظارت مؤسسه هیچ‌گاه به معنای محدود نمودن فعالیت مشتاقان بیشمار ترویج و تبلیغ اسلام ناب محمدی که در کلام و پیام امام خمینی ـ رضوان‌الله تعالی علیه ـ تبلور یافته، نیست بلکه رسالت اصلی مؤسسه ابلاغ آرمانهای امام به شیفتگان جهان اسلام و حمایت از هرگونه فعالیتی در این راستا می‌باشد و برنامههای نظارتی مؤسسه صرفاً جهت ارائه منابع مستند و تصحیح اشتباهات ناشی از سهل‌انگاری و جلوگیری از تحریف مغرضان و سوء استفادههای احتمالی، تنظیم گردیده است.
امید آنکه در انجام وظیفه خطیری که بر دوش گرفته‌ایم از همفکری و معاضدت تمامی کسانی برخوردار شویم که فراق آن حبیب را با رهروی در طریق هدایت او و ایستادن بر سر آرمانها و اصولی که به ارث گذارده، امکانپذیر ساخته‌اند.
مؤسسه از هرگونه پیشنهادی که در جهت جمع‌آوری، نگهداری، تحقیق و نشر آثار مربوط به امام ارائه شود، به شدت استقبال نموده و از تمامی یاوران امام می‌خواهد تا در صورتی که هر یک از آثار منتشر نشده حضرت امام را در اختیار داشته و یا اطلاعی از آن دارند و همچنین اطلاعات مربوط به آثاری که در این رابطه با حضرت امام (بویژه در خارج کشور) تدوین و یا تولید شده است، اطلاعات خود را از طریق تماس تلفنی یا حضوری و یا مکاتبه در اختیار مؤسسه قرار دهند.
□گزارش: منصور مسعودی