مصاحبه
زمان: 22 مهر 1357 / 11 ذی القعده 1398
مکان: پاریس، نوفل لوشاتو
موضوع: تشریح اوضاع آیندۀ ایران
مصاحبه کننده: خبرنگار روزنامۀ فرانسوی فیگارو
[مقدمه خبرنگار:
آیت الله خمینی: «نمی توان تا بینهایت سینه های عریان را جلو لولۀ تفنگ قرار داد.»
در فاصلۀ نیم ساعت از شهر پاریس، دنیای دیگری مستقر شده است. آیت الله خمینی که نامش نشانه ای از مخالفت با شاه است، در محوطۀ کوچکی از حومۀ پاریس اقامت گزیده است. گشتیهای ژاندارمری و اتومبیلهای مجهز به رادار و پلیس شخصی، نزدیک بودن محل اقامت او را نشان می دهد. دور منزل می گردیم و جمعیتی پدیدار می شود، جمعیتی در حال احترام که تشکیل شده اند از عده ای مذهبی و زحمتکشان و دانشجویان ایرانی که از آلمان، تونس و انگلستان آمده اند. هنگام ورود، کفشها را درمی آوریم، مثل اینکه وارد یک مسجد بشویم. در یک اتاق کوچک، آیت الله خمینی روی یک تشک نشسته است. اطراف او کاغذها و مقداری کتاب پراکنده است. به هر حال، آیت الله خمینی ملبس به لباس خاکستری و عمامۀ سیاه، بدون اینکه صدایش را بلند کند با وقار با ما صحبت می کند.]
سؤال: [افکار عمومی دربارۀ مبارزۀ رقبای رژیم کنونی، از خود سؤال می کنند، آیا این جنبش مذهبی است که می خواهد به سنتهای اسلامی باز گردد؟]
جواب: مخالفین رژیم ایران و قیام کنونی، قربانی تبلیغاتی هستند که آنها را از طبیعت خود بیگانه می سازد. ما وقتی از اسلام صحبت می کنیم، به معنی پشت کردن به ترقی و پیشرفت نیست، بلکه عکس آن صحیح است. به عقیدۀ ما اساساً اسلام یک مذهب ترقیخواه است، ولی ما دشمن رژیمهایی هستیم که تحت عنوان تجددخواهی، روش دیکتاتوری و ظلم را در پیش می گیرند. این رژیمها مانند رژیم شاه ایران، پیشرفتهای انجام شده را از هدف اصلی خود منحرف می کنند و آنها را از چشم مردان و زنانی که می بایست از آنها استفاده کنند، می اندازند و هر مفهومی را از آنها ساقط می نمایند، و قبل از هر چیز فکر
می کنیم که فشار و اختناق، وسیلۀ پیشرفت نیست.
ــ [قیام کنونی در ایران با جنبشهای چپ و چپ افراطی رابطه دارد یا نه؟]
ــ ما همیشه از اتحاد با این احزاب سر باز زده ایم، ولی در واقع امروزه تمام مخالفین ایرانی تحت لوای مذهب و به نام بیان درست و صحیح اسلام سازمان یافته و تظاهر می کنند. دلیل آن هم روشن است: گروههای چپی یا کمونیست تقریباً از بین رفته اند. آنها نمی توانند در نهضت مردمی ای که در جریان است هیچ وزنه ای داشته باشند، ولی طبیعتاً برای گول زدن افکار عمومی بخصوص در خارج ایران، رژیم سعی می کند چنین تبلیغ کند و به همۀ کسانی که علیه دیکتاتوری شاه مبارزه می کنند، نسبت مارکسیستی بدهد.
ــ [ولی علی رغم مقاصدشان مارکسیستها از عنوان مذهب برای مبارزه علیه رژیم شاه استفاده می کنند. آیا مذهبیها کم کم به وسیلۀ احزاب چپ افراطی عقب زده می شوند، و این احزاب، سازماندهی اعتصابات و تظاهرات را در دست می گیرند و آن را در جهتی که می خواهند هدایت می کنند؟]
ــ به تظاهرات بزرگ اخیر نگاه کنید. افراد مذهبی یک میلیون نفر را به حرکت درآوردند و در تمام موارد و در همه جا شعار مذهب را می دادند، همان مذهبی که همواره آنها را متشکل کرده و سازمان می داد و حتی یک بار هم شعارهای چپ و افراطی دیده و شنیده نشد.
ــ [در مراحل اولیه، مبارزه علیه رژیم شاه، صورت نسبتاً مسالمت آمیز اعتصاب و تظاهرات داشته است ... و علیه ارتش و پلیس نه اسلحه و نه سنگربندی وجود داشته است. آیا شما فکر می کنید هنوز زمان آن است و آیا طور دیگری نمی شود عمل کرد و مثلاً به مبارزۀ مسلحانه رو آورد؟]
ــ حتی پس از روز جمعه در تهران که آنهمه کشتار به جای گذاشت، ما همان شکل مبارزه را حفظ کردیم. همان طور که دنیا می داند، پیام ما به وسیلۀ سرکوبی که با آن برخورد کرد درهم شکسته نشده است و این قیام با همان روش ادامه دارد. ولی از من
پرسیده اند، آیا وقت تغییر روش و روی آوردن به مبارزۀ مسلحانه برای جواب دادن به کاربرد ارتش توسط دیکتاتوری نرسیده است؟ من گفته ام نه. مع ذلک امروز من در این باره از خود سؤال می کنم که نمی توان تا بینهایت، سینه های عریان را جلوی لولۀ تفنگ قرار داد. تاکنون من رهنمودهای خود را که مبنی بر مسالمت آمیز بودن عملمان بود را تغییر نداده ام، ولی شاید مجبور شوم این کار را بکنم.
ــ [در واقع، عمل شما دارای چه جهتی است و چه رژیمی را می خواهید جانشین رژیم شاه کنید؟]
ــ بدون چون و چرا حفظ رژیم شاه غیرقابل قبول است. ما پیوسته با آن مخالف بوده ایم. سرنگونی، آن هدف غیرقابل تغییر مبارزۀ ماست. به علاوه این شکل حقوقی رژیم نیست که اهمیت دارد، بلکه محتوای آن مهم است. طبیعتاً می توان یک جمهوری اسلامی را در نظر گرفت ولی این موضوع بدین خاطر است که فکر می کنیم برداشت اصیل اسلام، ما را به ترقی جامعه ای که سرشار از استعدادها و قوای انسانی و عدالت اجتماعی است، راهنمایی می کند. قبل از هر چیز ما به محتوای اجتماعی رژیم سیاسی آینده دل بسته ایم.
ــ [ولی رژیمی که شما می خواهید، آیا دموکراتیک است؟ مثلاً آیا شما موافق آزادی مطبوعات و سیستم چند حزبی و آزادی احزاب و سندیکاها هستید؟]
ــ ما موافق رژیم آزادیهای کامل هستیم. باید حدود رژیم آیندۀ ایران، همان گونه که برای کلیۀ دولتهای متکی به مردم مطرح است، منافع مجموع جامعه را دربرگیرد و همچنین باید به شئون جامعۀ ایرانی مقید بوده باشد، زیرا عرضۀ یک جامعۀ غیر محدود، دستبرد به شرف مردان و زنان آن می باشد.
ــ [آیا در جمهوری اسلامی برای اقلیتهای مذهبی در ایران که بسیار زیادند جایی هست؟]
ــ رژیم شاه، با اقلیتهای مذهبی رفتاری بهتر از رفتار با مسلمانان ندارد. ما طبیعتاً نسبت به عقاید مذهبی دیگران، بیشترین احترام را پس از سرنگونی دیکتاتوری و استقرار یک رژیم آزاد می گذاریم، شرایط حیات برای اکثریت مسلمان و اقلیتهای مذهبی بسیار خوب خواهد شد.
ــ [حتماً رژیم کنونی به دفاع از خویش ادامه خواهد داد. این رژیم بر چه تکیه خواهد کرد؟ چه کسانی از
آن پشتیبانی می کنند و چه چیزی به وی می تواند امکان دهد مخالفین را درهم بکوبد؟]
ــ در درون کشور هیچ نیرویی برای حمایت از دیکتاتوری شاه نیست. کافی است نگاهی به آنچه در کشور می گذرد بیندازیم، تا متوجه این امر شویم. و این کار ساده ای است. در خارج، ایالات متحده بخصوص از رژیم شاه حمایت می کند. اگر آنها دست از حمایت او بردارند، رژیم شاه بلافاصله فرو خواهد ریخت.
ــ [علی رغم همۀ اینها، شاه می تواند روی ارتش و بر یک رژیم زور حساب کند، این احتمالی اساسی است.]
ــ در مورد ارتش آنچه اساسی است ساخت آن است که با رهبری و سلسله مراتبش مشخص می شود، و تاکنون ارتش تحت رهبری ای است که در واقع امریکایی است. این ارتش حتی در کادرهای بالا توسط مستشاران و تکنیسینهای امریکایی اداره و تربیت شده است، ولی در میان افسران و سربازان تاکنون نشانه های بارزی از بیداری در برابر مبارزات مردمی دیده شده است. فراموش نکنید که اینها قبل از هر چیز ایرانی هستند و به هنگام زد و خورد، رویاروی آنان، ایرانی های دیگری قرار دارند. در مواردی دیده شده است که تظاهرکنندگان به جای آنکه به سوی سربازان سنگ پرتاب کنند، گل هدیه کردند و بسیاری از سربازان را دیده اند که پس از آنکه به آنان گل هدیه شده، گریسته اند و در چند مورد سربازان پس از تیراندازی به سوی تظاهرکنندگان خودکشی کرده اند. تا وقتی که ارتش ایران زیر چتر امریکا قرار گرفته است، همواره این وضعیت غم انگیز و تراژدی ادامه خواهد یافت.