بهشت صفات
جنّت متوسّط
بهشت اسماء و صفات، که جنت متوسطه است.(263)
* * *
مرتبه بهشت اخلاق
بهشت صفات است که از بهشت اعمال بالاتر است.(264)
* * *
بهشت متوسّط برتر از بهشت جسمانی
سرمایه حیات ابدی آخرت و رأس المال تعیش آن نشئه حصول اخلاق کریمه است و اتصاف به مکارم اخلاق است. و آن بهشتی که به واسطه کرائم اخلاقی به انسان اعطا شود، که بهشت صفات است، هیچ طرف نسبت نیست با بهشتی که جسمانی اعمالی است، و در آن از جمیع نعم و لذات جسمانی اعظم و احسن آن موجود است.(265)
کتابمعاد از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 361
بهشت متوسّطین، حاصل اخلاق کریمه
کسانی که اعمال صالحه انجام داده و اخلاق خود را طبق ظواهر شرع تعدیل نموده اند ولی از حیث عقل نظری در مرتبه تخیّل مانده اند، و امور اعتقادی و شرعی و حقایق عالم را فقط با قوّه خیال، تصوّر و ادراک کرده اند، و صرفا توانسته اند نِعَم متوسّطه جنّاتی و بعضی از ملایکه را که در مرتبه برزخی واقعند تصوّر کنند، بعد از مرگ برایشان جنّات متوسّطین حاصل خواهد شد، و نفس آنها طبق ملکاتشان در آن جا مشغول فعالیّت خواهد شد. اینها کسانی هستند که چون تابع شرعند همه چیزهایی را که با براهین قوی اثبات می شود مفروض الوجود گرفته اند و اصلاً قبول قضایای شرعیّه، ملکه آنها شده است.
بالجمله اگر انسان «تخیّلات» صحیحه ای، مطابق با خارج، بنماید و بعضی از مراتب، مثلاً مرتبه برزخیّه را درک کند و عملش هم صالح باشد از «متوسّطین» است. چنین کسی با ملائکه ای که تخیّل نموده است، محشور می شود و جنّتی که حاصل صورت عملش است، خواهد داشت. البتّه این اشخاص متوسّط، اگرچه جنتّی هم دارند، و از اصحاب یمینند، ولی از مقرّبین نیستند تا برای آنها جمال و جلوه حقّ و مجرّدات نوریّه عالم عقول کشف و درک شود.(266)
* * *
سعه بهشت اخلاق
بهشت اخلاق سعه اش به قدر سعه کمال انسانی است در مرتبه متوسّطه، و از برای آن حدّی به این موازین نتوان درست کرد.(267)
* * *
اراده، میزان بهشت اخلاق
میزان در بهشت اخلاق قوت و کمال اراده است؛ و آن را محدود به
کتابمعاد از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 362
حدی نباید کرد.(268)
* * *
اراده، میزان بهشت اخلاق
و بـدان ای عزیز که عـزم و اراده قویه در آن عـالم خیلـی لازم است و کارکن است. میزان یکی از مراتب بهشت، که از بهترین بهشتهـاست، اراده و عزم است که انسـان تا دارای اراده نافذه و عزم قوی نباشد، دارای آن بهشت و مقام عـالی نشود. در حدیث است که وقتی اهـل بهشت در آن مستقـر گردند، یک مرقومـه از ساحت قدس الهی جلت عظمتـه صادر گردد برای آنها به این مضمون: «این کتاب از زنده پایدار جاویدان است به سوی زنده پایدار جاویدان. من چنانم که به هر چه بفرمایم بشو می شود؛ تو را نیز امروز چنان کردم که به هر چه امر کنی بشود می شود.»
ملاحظه کن این چه مقامی و سلطنتی است، و این چه قدرتی است الهی که اراده او مظهر اراده الله شود: معدومات را لباس وجود دهد. از تمام جنات جسمانی این قدرت و نفوذ اراده بهتر و بالاتر است. و معلوم است این مرقومه عبث و جزاف رقم نشود. کسی که اراده اش تابع شهوات حیوانی باشد و عزمش مرده و خمود باشد به این مقام نرسد. کارهای حق تعالی از جزاف مبراست: در این عالم از روی نظام و ترتیب اسباب و مسببات است، در آن عالم هم همین طور است. بلکه آن عالم الیق به نظام و اسباب و مسببات است. تمام نظام عالم آخرت از روی تناسبات و اسباب است: نفوذ اراده از این عالم باید تهیه شود ـ دنیا مزرعه آخرت و ماده همه نعم بهشتی و نقم جهنمی است.(269)
کتابمعاد از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 363