نماینده واقعی مردم
(مصاحبه با خانم دکتر سکینه الماسی، نماینده مجلس شورای اسلامی)
حضور: ضمن تشکر؛ در ابتدا لطفاً خلاصه ای از سابقه، فعالیت ها و آثار خود بیان بفرمایید.
خانم دکتر سکینه الماسی: با یاد و نام خداوند رحمان و تشکر از شما و فصلنامه وزین حضور؛ در ابتدا عرض کنم که علی رغم اینکه در این دوره مجلس افتخار نمایندگی مردم شریف جنوب، استان سرفراز بوشهر را دارم ولی به دلیل سابقه تحصیل و فعالیت اجرایی ام همچنان مرا به عنوان مدد کار اجتماعی می شناسند، صفتی که موجب بالندگی ام است؛ به همین دلیل در حوزه مدد کاری اجتماعی مقالات و نوشته هایی دارم. در دوره کارشناسی و کارشناسی ارشد بر روی موضوع اوقات فراغت و آسیب اجتماعی اعتیاد متمرکز شدم و موضوع مداقه علمی در مقطع دکترا پیامدهای اقصادی، اجتماعی توسعه صنعتی عسلویه است.
حضور: اگر ممکن است درباره این تحقیق ـ یعنی همین توسعه عسلویه ـ بیشتر توضیح بفرمایید.
الماسی: عسلویه قلب تپنده انرژی و اقتصاد ایران است، به همین دلیل لازم است که نگاه مسئولانه تری نسبت به عسلویه و مناطق صنعتی و محیط پیرامونی آن داشته باشیم.
آنچه مسلم است، این است که شرکت های صنعتی از حیث اقتصادی بسیار مثبت و سازنده بوده اند و بازار کسب و کار را رونق بخشیده اند اما لازم بود که پژوهشی عمیق توسط پژوهشگری که آشنا به محیط اجتماعی عسلویه باشد انجام شود و عواملی که موجب همگرایی جمعیتی و همزیستی سازنده تر با صنعت می شود را احصا کرد و اهداف مشترکی تعیین گردد و برای رسیدن به این هدف از همه ظرفیت ها استفاده کرد. با امید به اینکه با کمک این پژوهش ها سند چشم انداز توسعه همه جانبه ای تدوین گردد تا با بهره گیری از نیروهای توانای زن و مرد بومی و غیر بومی در راستای تحقق آن بکوشیم.
حضور: شما به عنوان نماینده مجلس و در واقع نماینده ملت ایران، درباره مهمترین دیدگاههای امام خمینی نسبت به مجلس چه برداشت و نظری دارید؟
الماسی: دیدگاههای حضرت امام در همه امور همواره راهگشا بوده و عمل به آن خیر و صلاح جامعه را در پی خواهد داشت. اما در پاسخ به سؤال شما به دو بخش از دیدگاههای حضرت امام اشاره می کنم.
توجه ایشان به حسن نیت و برادری در مجلس که همانا پرهیز از رفتارهای سلیقه ای و منطقه ای است و به نوعی توجه به مسائل کلی کشور در سایه برادری است. ایشان می فرمایند:
«از همه نمایندگان خواستارم که با کمال حسن نیت و برادری با هم مجلسان خود رفتار و همه
کوشا باشند که قوانین، خدای نخواسته از اسلام منحرف نباشد و همه به اسلام و احکام آسمانی آن وفادار باشید تا به سعادت دنیا و آخرت نائل آیید.»
حضرت امام در بخش دیگری از سخنانشان که به نظر بنده بسیار مهم و قابل توجه است به توجه به مشکلات اساسی و سیاست گزاری در امور زیربنایی پرداخته اند که در همین خصوص در وصیت نامه سیاسی الهی خودشان بیان داشته اند که:
«باید گفت مجموعه خواسته ها و انتظارات اسلامی مردم از مجلس رفع گرفتاری ها و محرومیت ها و دگرگونی در نظام پر پیچ و خم اداری کشور، از انتظارات به حقی است که باید آنها را جدی گرفت. و نمایندگان محترم مجلس قبل از پرداختن به لوایح و تبصره ها و مواد غیر ضروری به فکر مسائل اصلی و کلیدی کشور باشند و بر اساس اسلام عزیز در کمیسیون ها با طرح قوانین و لوایح به سمتی حرکت کنند که مشکلات اساسی مرتفع و سیاست های زیربنایی کشور در امور فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در راستای کمک به محرومین و رفع استضعاف، مدون و به مورد اجرا در آید.»
حضور: به نظر شما دلیل اصلی انتخاب ترکیب فعلی مجلس از طرف رأی دهندگان و ورود آنان به خانه ملت چه می باشد؟
الماسی: به نظر می رسد مردم از رفتارهای صرفاً سیاسی ای که در بر مجلس مستولی شده بود خسته شده بودند و به دنبال ترکیبی بودند که علی رغم داشتن دیدگاه سیاسی، مصالح مردم و کشور را در این برهه حساس بر نگاه حزبی خود برتری دهند.
در واقع حضور پرشور مردم در پای صندوق های رأی و انتخاب نمایندگان فعلی به نوعی رأی به عقلانیت، جوانی و کمک به توسعه کشور بود.
همچنین هماهنگی مناسب دولت و مجلس در بحث انتخاب وزرا، خود، گامی بلند برای عقب نماندن کشور از برنامه های اساسی خود بود.
حضور: بنا براین شما کارآیی مجلس فعلی را مناسب و مطابق با واقعیت ها و مشکلات کشور می دانید.
الماسی: مجلس فعلی علیرغم ترکیب جوانی که دارد اما بسیار زود خود را پیدا کرد و در برهه های حساس توانست نقش آفرینی کند. تصویب برنامه ششم توسعه که یکی از حساس ترین وظایف نمایندگان بود به خوبی انجام شد و در جریان تصویب این مهم ، نمایندگان نشان دادند که می توان به این مجلس و این ترکیب امیدوار بود.
حضور: مهمترین مشکلات پیش روی مجلس فعلی چیست؟
الماسی: معتقدم مجلس فعلی نسبت به سایر مجالس ادوار گذشته از مشکلات کمتری برخوردار است زیرا سعی کرده در راستای اجرای قانون اساسی، هم به نقش قانونگذاری خود عمل کند و هم نقش نظارتی خود را به خوبی پیش ببرد.
بدون شک مشکلاتی نیز وجود دارد اما با درایت نمایندگان و هیأت رئیسه محترم مجلس قطعاً مرتفع خواهد شد.
حضور: مهمترین قوانینی که مجلس حاضر از زمان تشکیل تاکنون به تصویب رسانده کدام است؟
الماسی: افتخار مجلس دهم تصویب برنامه ششم توسعه است که از اول انقلاب تا به الآن سابقه نداشته که چنین برنامه ای تدوین شود .
برنامه ششم توسعه دارای ۱۲۸ ماده است که تصویب ۳۰ ماده در حوزه مسائل اجتماعی بیانگر توجه ویژه مجلس به معضلات و مشکلات اجتماعی است.
تصویب طرح اورژانس اجتماعی برای شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر جهت کاهش معضل طلاق ، اعتیاد و دیگر معضلات اجتماعی از جمله اتفاقات مثبت برنامه ششم توسعه است.
اصلاحات اقتصادی یکی از مهمترین بخش های برنامه ششم توسعه است. اصلاح قانون نظام مالیات بر ارزش افزوده، اصلاح امور بانکی، اصلاح امور گمرکی، افزایش حقوق مستمری بگیران کمیته امداد و بهزیستی، همسان سازی حقوق بازنشستگان، نوید بخش اصلاحات سازنده اقتصادی است.
آموزش و پرورش باید سمت و سویی علمی ـ عملی در پیش بگیرد، از این رو توجه به آموزش های مهارتی، ارتقای سطح معیشت و جایگاه فرهنگیان، بهبود ارتباط بین دانشگاه و صنعت و از همه مهمتر توجه و حمایت از محصولات دانش بنیان از جمله مهمترین اقدامات مجلس در حوزه آموزش و پرورش می باشد.
علاوه بر اینها، مجلس به دنبال عدالت جنسیتی است. در راستای ارتقای سازمانی و مدیریتی و استیفای حقوق زنان، مقرر شد ۳۰ درصد سهمیه مدیریتی، سهم زنان و جوانان قرار گیرد. جهت توانمندسازی بانوان اعتبارات ویژه ای اختصاص داده شده است و حمایت از صنایع دستی و گردشگری و لایحه هوای پاک از جمله دیگر اقدامات مهم مجلس دهم است.
حضور: به نظر شما نماینده واقعی ملت چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟
الماسی: نماینده واقعی ملت کسی است که بر اساس واقعیت های وجودی خودش و نه با بزرگ نمایی، رأی مردم را کسب کرده باشد و در مجلس نیز صلاح مملکت را بر خواسته های کوچک منطقه ای و حزبی ارجحیت بخشد و تلاش کند رفاه عمومی را برای مردم فراهم آورد.
از طرفی به عنوان نماینده مردم با حفظ شان همه مدیران، هر جا کوتاهی و نقصی در انجام امورات مردم دید، آرام ننشیند و هر جا خدمتی نیز مشاهده کرد بازگو کند.
در جریان رأی اعتماد به وزرا مشاهده کردید که بنده، علاوه بر اینکه به عنوان مخالف یکی از وزرای محترم صحبت کردم اما در حین مخالفت، به دلیل انتصاب یک بانو به عنوان رئیس هواپیمایی هما از ایشان تشکر و قدردانی هم کردم.
حضور: امام خمینی اعتقاد داشتند مجلس خانه واقعی ملت است. شما چه برداشتی از این سخن دارید؟
الماسی: برای پاسخ به این سؤال کافی است بدانیم "خانه واقعی" چه ویژگیهایی دارد؟ همان ویژگیها باید تماما در مجلس حکفرما باشد. یکی از مهمترین ویژگیهای یک خانه واقعی بازبودن در آن بر روی همه اعضای خانه است؛ پس باید در مجلس بر روی همه مردم باز باشد و مردم به آسانی به نمایندگان خود دسترسی داشته باشند. از سوی دیگر مجلس باید محیطی امن برای پیگیری و رفع مشکلات مردم ـ در عین رازداری ـ باشد.
نمایندگان مردم باید بدون واسطه و مستقیم با مردم صحبت کنند، حرف های آنان را بشنوند و صداقت در گفتار و کردار داشته باشند
حضور: آیا خانم های نماینده در جهت تصویب قوانینی که حقوق بانوان را توسعه بخشد
فعالیت و تلاش جمعی و منسجم دارند؟
الماسی: حضور 17 زن در مجلس فعلی فرصتی بی بدیل برای تحقق برنامه ها و اقداماتی مؤثر در حوزه زنان در سطح کشور است و در این راستا بانوان نماینده نیز تلاشهایی را صورت داده اند که مهمترین بخش آن در برنامه ششم توسعه بوده که توجه نسبتاً مناسبی به زنان داشته است که به طور مثال در یک بخش برای تحکیم خانواده و در راستای اجرای این سیاست، وزارت رفاه مکلف شده است تا طرح های لازم را به مجلس ارائه کند تا مجلس قانونی تصویب کند که زنان خانه دار دارای سه فرزند بتوانند از بیمه برخوردار شوند.
همچنین فراکسیون زنان مجلس دهم در حال تهیه طرحی با عنوان «تبعیض مثبت برای اعمال سهمیه زنان در مجلس» است که این طرح هم اکنون در مرحله تحقیقاتی است.
فراکسیون زنان یکی از فراکسیون های فعال مجلس است که امیدواریم بتوانیم برای زنان گامهای بلند و مؤثری برداریم.
حضور: با توجه به نظر امام خمینی درباره آزادی بانوان و حقوق یکسان زن و مرد در اسلام، به نظر شما مهمترین قوانینی که در جهت احقاق حق خانم ها از گذشته تاکنون در مجالس جمهوری اسلامی تصویب شده کدام است؟
الماسی: بدون شک اصول دهم و بیستم و بیست و یکم قانون اساسی مهمترین قوانین در زمینه حقوق زنان است و تمامی قوانین دیگر که بر پایه این قوانین بنا نهاده شده باشند متضمن حقوق بانوان خواهند بود.
قانون مرخصی زایمان بانوان یکی از قوانین مهمی است که وجود داشته و همچنین در ماده 116 برنامه ششم توسعه موضوع عدالت جنسیتی مطرح شد که نقش کلیدی در ارتقای جایگاه زنان دارد. علاوه بر آن در لایحه برنامه ششم توسعه، ارتقاء جایگاه سازمانی زنان مورد توجه قرار گرفت که اگر به خوبی اجرایی شود، مشکل وزرای زن حل خواهد شد.
حضور: به نظر شما چه نقص یا نقایص قانونی در تثبیت یا اعتلای حقوق بانوان وجود دارد و مجلس حاضر چه برنامه یا برنامههایی در این زمینه دارد؟
الماسی: بر اساس قوانین موجود در کشور ما محدودیتی برای زنان نمی بینیم، اما آنچه باعث شده زنان به حقوق عمدتاً اجتماعی ـ سیاسی خود نرسند، نوع نگاه متولیان امر است. اگر نگاه به زنان تغییر کند و آنها را به عنوان 50 درصد فعال جامعه ببینیم که از توان لازم و کافی برخوردارند، می توان به آینده امیدوارتر بود.
البته مجلس و در رأس آن فراکسیون بانوان در تلاش است که شرایط فعالیت های اجتماعی بانوان را تسهیل کند و قوانین مناسب را به تصویب برساند.
حضور: هرچند قبلاً اشاره کردید ولی به صورت مشخص بفرمایید در مجلس فعلی مهمترین قوانینی که در جهت احقاق حقوق بانوان به تصویب رسیده کدام است و در چه مرحله ای است؟
الماسی: بله، در ماده 116 برنامه ششم توسعه موضوع عدالت جنسیتی مطرح شد که نقش کلیدی در ارتقای جایگاه زنان دارد. همچنین در لایحه برنامه ششم توسعه ارتقاء جایگاه سازمانی زنان مورد توجه قرار گرفت که اگر به خوبی اجرایی شود، مشکل وزرای زن حل خواهد شد.
همچنین طرحی با عنوان «تبعیض مثبت برای اعمال سهمیه زنان در مجلس» است که این طرح
هم اکنون در مرحله تحقیقاتی است.که سهمیه ای ثابت برای حضور زنان در مجلس را تعیین می کند.
حضور: امام خمینی در پیروزی انقلاب اسلامی، نقش زنان را بسیار بالا و حتی جلوتر از مردان می دانستند. به نظر شما نقش و جایگاه فعلی زنان در جامعه اسلامی ما چگونه است و آیا آنان ـ آن طور که امام خمینی تأکید کردهاند ـ به جایگاه رفیع انسانی خود در جامعه دست یافتهاند یا خیر و علت آن چیست؟
الماسی: قطعاً بیانات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی که همواره با آینده نگری صحبت کرده اند، بر پایه ی واقعیت و قابلیتی بوده که در زنان وجود داشته است.
این موضوع را باید از دو جنبه بررسی کنیم: اول اینکه چقدر زنان، برای استیفای حقوق خود تلاش کرده اند و دوم اینکه چقدر فضا برای نقش آفرینی زنان فراهم شده است.
خیل عظیم دانش آموختگان زن در جامعه و از طرفی تعداد قابل توجه بانوانی که همه ساله وارد دانشگاهها می شوند نشان دهنده خواست عمومی زنان برای پیشرفت و نقش آفرینی در جامعه است. راهیابی زنان به شوراهای اسلامی شهر و روستا، انتخاب زنان به عنوان دهیار و شهردار، نمونه هایی کوچک از تلاش زنان برای کمک به توسعه کشور است. اما متأسفانه آن چنان که شایسته این قشر است فضای کار و مسئولیت برای آنها فراهم نشده؛ این در حالی است که در کشورهایی همچون انگلیس و آلمان بیشتر امورات سیاسی و اداره کشور در دست زنان است، حتی در کشوری مانند اندونزی از 35 وزیر عضو دولت، 9 نفر زن هستند.
اگر این فضا را فراهم کنیم قطعاً کمک زیادی به فرهنگ،اقتصاد و توسعه کشور کرده ایم.
حضور: با توجه به توضیحاتی که فرمودید ارزیابی شما از موقعیت فعلی زنان در سطح مدیریتی کشور و بخصوص کابینه چگونه است؟
الماسی: متأسفانه نقدی به جناب رئیس جمهور محترم وارد است و آن هم عدم انتخاب حتی یک وزیر زن در کابینه است در حالی که توقع ما با توجه به سابقه و سخنان خود ایشان و مسئولین طراز اول کشور حداقل سه وزیر زن بود.
درست است که ایشان سه نفر از بانوان را به عنوان معاون خود تعیین کرده اند و دستور داده اند که وزرا نیز معاون زن داشته باشند اما وجود وزیر زن در کابینه، خواسته به حقی است که امیدوار به تحقق آن بودیم اما متأسفانه به سرانجام نرسید، گرچه به هرحال ایشان هم مشکلات خاص خود را داشته اند.
اما در مقابل، مردم ایران با انتخاب 17 زن به عنوان نماینده خود در مجلس، اعتماد خود را به زنان نشان دادند و این نشان دهنده خواست جامعه است. هر چند معتقدم زنان می بایست بیش از پیش بر تلاش های خود بیفزایند و در انتخابات مختلف حضور فعال تری داشته باشند.
شایان توجه است که در سطوح مدیریتی کشور نیز هر جا زنان مسئولیتی را عهده دار بوده اند، عملکرد قابل دفاع و مناسبی داشته اند که لازم است این موضوع مورد توجه مسئولان امر قرارگیرد.