میراث به سبب زوجیت

‏‏میراث به سبب زوجیت ‏

‏‏[سؤال 11153]‏‏ ‏ ‏ 6386‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏این جانب با مردی ازدواج کردم، او بعد از ازدواج مخارج زندگی مرا با دیگر‏‎ ‎‏برادرانش مجزّا نمود، همین امر موجب خشم آنان گردید و مرتّب مزاحم ما می شدند‏‎ ‎‏و حتی مرا تهدید به قتل نمودند، لذا من با اطّلاع همسرم با فرزندانم به خانه پدرم‏‎ ‎‏رفتم. بالاخره برادران به تفاهم نرسیدند، تا این که روزی همسرم فرزندانش را با خود‏‎ ‎‏برد، اما متأسّفانه با خوراندن سمّ به فرزندان آنان را کشت، و خود نیز با خوردن سمّ‏‎ ‎‏بعد از سه روز جان سپرد، علمای شهرمان دربارۀ کیفیّت ارث بردن من نظراتی‏‎ ‎‏داده اند، تمنّا دارم نظر خود را بیان فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اول دیون میت از ترکه خارج و به صاحبانش می رسد، و مهر‏‎ ‎‏زن از دیون است، و همچنین دیۀ بچّه ها که به مادرشان می رسد. و چنانچه‏‎ ‎‏از ترکه چیزی باقیماند ربع آن به تفصیلی که در رساله آمده به زن می رسد و‏‎ ‎‏بقیّه را سایر ورثه ارث می برند.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11154]‏‏ ‏ ‏ 6387‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام‏‎ ‎‏خمینی، دامت برکاته‏

‏‏با سلام به پیشگاه ولی عصر امام زمان (عج) و با سلام و درود به ارواح پاک‏‎ ‎‏شهدای راه اسلام به خصوص شهدای جنگ تحمیلی بعثیون کافر عراق علیه کشور‏‎ ‎‏اسلامی ایران‏

‏‏این جانب برادر یکی از شهدا می باشم. پس از شهادت برادرم ورثه آن شهید که‏‎ ‎‏همسر و مادر پیر وی می باشد به من وکالت دادند که کلیه اموال منقول و غیر منقول آن‏‎ ‎‏شهید را جمع آوری نموده تا تصمیمات بعدی اتخاذ گردد.‏

‏‏این جانب پس از جمع آوری اموال طبق انحصار وراثت، سهم هر کدام از ورثه را‏‎ ‎‏پرداخت نمودم. نصف مهریه همسر شهید را با توجه به این که باکره بود پرداخت‏‎ ‎‏نمودم. و بقیه اموال که از آن مادر شهید است حدود 200000 تومان می باشد که ایشان‏‎ ‎‏واگذار نموده تا در کارهای خیریه خرج نمایم.‏

‏‏با توجه به این که شهید اهل روستا می باشد و در همان جا هم دفن شده است و این‏‎ ‎‏روستا فاقد مسجد به درد بخور می باشد ما تصمیم گرفتیم تا با کمک اهالی محل‏‎ ‎‏مسجدی بسازیم، ولی با این مقدار ناچیز و کمک اهالی مستضعف قریه نمی توان این‏‎ ‎‏امر خیر را پیش برد. مقرر فرمایید در این مورد ما را بیشتر راهنمایی کنید که چگونه ما‏‎ ‎‏این امر مهم را پیش ببریم؟ و سؤال دیگر این که آیا انحصار وراثت دادگاه که در آن ربع‏‎ ‎‏اموال از آن همسر شهید می باشد صحیح بوده؟ و با توجه به این که همسر شهید هنوز‏‎ ‎‏دختر می باشد و ما نصف مهریه وی را پرداخت کرده ایم درست است یا باید تمام‏‎ ‎‏مهریه را بپردازیم؟ والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال زن نصف مهریه خود را حق دارد و از ترکه‏‎ ‎‏شوهر ربع می برد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11155]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4156‏

‏‏6. سهم ارثی همسر دوم با مسألۀ رجوع چه می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر طلاق، باطل بوده و یا بعد از طلاق صحیح، در عده رجوع‏‎ ‎‏شده، حق ارث طبق موازین شرع دارد.‏

‏‏[سؤال 11156]‏‏ ‏ ‏ 6388‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر حضرت امام خمینی، دامت افاضاته‏

‏‏محترماً معروض می دارد که عمۀ این جانب، همسر شخصی بوده که او به ایشان‏‎ ‎‏توجه نداشته؛ چون دارای همسر دیگری بوده. وقتی به شوهرش تلفنی گفته می شده‏‎ ‎‏سری به ایشان هم بزن و خبری از او بگیر، در جواب می گفت: من او را طلاق گفته ام، و‏‎ ‎‏شاهد بر این مطلب موجود است. فعلاً عمۀ این جانب وفات کرده و همین شوهری که‏‎ ‎‏در تلفن می گفته من ایشان را طلاق گفته ام، الآن آمده و ادعای ارث می کند؛ چون قانوناً‏‎ ‎‏او را در محضر طلاق نگفته. لذا از نظر قانون باید وضع طلاق و وضع ادعای ارث‏‎ ‎‏روشن گردد. اگر لازم به توضیح شود، ما حاضریم شفاهاً و کتباً توضیح کامل بدهیم.‏‎ ‎‏امیدوارم در این قضیه حکم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، تا به وجه شرعی طلاق ثابت نشود و اقرار شوهر بر طلاق‏‎ ‎‏محرز نگردد، شوهر حق ارث دارد؛ و اگر ثابت شود که اقرار بر طلاق‏‎ ‎‏نموده، برطبق ظاهر اقرارش ممنوع از ارث زوجه می شود.‏

‏‏[سؤال 11157]‏‏ ‏ ‏ 6389‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏پدر من دو خانم داشت که یک خانم، دو بچه و مادر من هم، سه بچه داشت که دو‏‎ ‎‏پسر و یک دختر، ارث پدرمان چطور تقسیم می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، زن ها از ترکه هشت یک می برند و از عین زمین ارث نمی برند‏
‏‎

‎‏و از بنا و اشجار هشت یک قیمت آن را می برند و بقیۀ ترکه که‏‏ است‏‎ ‎‏بین اولاد تقسیم می شود، به طوری که هر پسر دو برابر هر دختر ببرد.‏

‏‏[سؤال 11158]‏‏ ‏ ‏ 6390‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏زیدی خدمتگزار ادارۀ آموزش و پرورش بوده و با حقوق خود امرار معاش‏‎ ‎‏می نموده و اکنون که فوت شده دارای پدر و مادر و یک عیال با دو پسر بچّه‏‎ ‎‏می باشد:‏

‏‏1. افراد یاد شده چگونه ارث می برند؟‏

‏‏بسمه تعالی، بعد از اخراج دیون و وصایای میت، عیال از غیر زمین و غیر‏‎ ‎‏اعیان ساختمان هشت یک می برد، و از ساختمان هشت یک قیمت آن را‏‎ ‎‏حقّ دارد، و پدر و مادر هر یک سدس ترکه را می برند، و بقیّۀ ترکه سهم دو‏‎ ‎‏پسر متوفی است.‏

‏‏[سؤال 11159]‏

‏‏2. آیا از منزل نیمه کاره و تمام نشده و یا جزئی اثاث خانۀ متوفی می توانند حقّی‏‎ ‎‏ببرند یا نه؟ و چنانچه از حقوق دولتی متوفی بعداً وصول گردد آیا ورّاث او از آن ارث‏‎ ‎‏می برند یا نه؟ در صورتی که اگر کبار حقوقی ببرند برای صغار مخارج سالیانه باقی‏‎ ‎‏نخواهد ماند و ممرّ معاش ندارند.‏

‏‏بسمه تعالی، حکم منزل و اثاثیه از مسألۀ اول معلوم شد، و حقوقی که‏‎ ‎‏مربوط به قبل از فوت است از ترکه [ محسوب گشته] و به همۀ ورثه‏‎ ‎‏می رسد، و آنچه بعد از فوت دارد منوط است به مقرّرات استخدامی اداره.‏

‏‏3. آیا کدام یک از پدر، مادر و عیال متوفی قیمومت صغار را باید داشته باشند؟‏

‏‏مستدعی است جواب را در صدر ورقه به طور واضح و روشن مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، پدر متوفی که جدّ پدری صغار است ولیّ شرعی آن ها است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11160]‏‏ ‏ ‏ 6391‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 1 / 9 / 1361 ‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏زیدی فوت کرده و 000 / 300 تومان بدهی داشته و در مقابل ماترک زیر را دارد: ‏

‏‏1. چند تخته فرش به ارزش 000 / 300 تومان که به وسیلۀ ورثه فروخته شده و‏‎ ‎‏بدهی اش را پرداخته اند.‏

‏‏2. یک باب خانه که به وسیلۀ کارشناس 000 / 60 تومان ساختمان آن و 000 / 700‏‎ ‎‏تومان زمین آن، قیمت گذاری شده است. ورثه عبارتند از: همسر دائمی متوفی و یک‏‎ ‎‏دختر و یک پسر. می خواهیم سهم الارث هر وارث معلوم شود. چون با فروش‏‎ ‎‏فرش ها که ‏‏ آن مال زن آن مرحوم بوده، کلیه بدهی مرحوم پرداخت شده است. و‏‎ ‎‏الآن خانۀ تنها مانده که اعیانی آن 000 / 60 تومان قیمت دارد. در حالی که مال مرحوم‏‎ ‎‏علاوه بر این خانه 000 / 300 تومان هم فرش بوده است. ‏

‏‏بسمه تعالی، زوجه از زمین ارث نمی برد و از قیمت ساختمان و از اعیان‏‎ ‎‏منقولات ارث می برد و بدهی میت از مجموع ترکه برداشته می شود نه تنها‏‎ ‎‏از منقولات تا ضرر به زوجه وارد نشود. بنابراین در فرض مرقوم،‏‎ ‎‏سهم الارث زوجه پس از کسر بدهی از کل دارایی میت داده می شود.‏

‏‏[سؤال 11161]‏‏ ‏ ‏ 6392‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 2 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت توفیقاته‏

‏‏احتراماً؛ به عرض می رساند: شخصی پس از فوت عیال دائم خود که دارای چند‏‎ ‎‏فرزند نیز می باشد، با زن عقیم دیگری ازدواج و تجدید فراش می نماید و حالیه بدرود‏‎ ‎‏حیات گفته است. آیا این زن عقیم که حالیه هم عقیم و نازا است از اموال متوفی، از چه‏‎ ‎‏نوع اموالی شش یک یا هشت یک سهم می برد؟ آیا از نقدینه (یعنی پول موجودی) هم‏‎ ‎‏سهم می برد یا خیر؟ در صورتی که سهیم است، شش یک سهیم است یا کمتر؟ ‏

‏
‏‎

‎‏استدعا می شود جریان را ذیلاً مرقوم فرمایید. توضیح این که چون وصیت ننموده‏‎ ‎‏است، ثلث دارایی ایشان چه صورتی دارد؟ پس از کسر مخارج نماز و روزه و بدهی و‏‎ ‎‏خمس، آیا ورثه از بقیه آن می توانند استفاده نمایند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، پس از اخراج دیون که از جمله آن ها وجوه شرعیه است، بقیۀ‏‎ ‎‏ترکه بین همه ورثه، از جمله زوجۀ او به ارث تقسیم می شود. و زن از پول‏‎ ‎‏موجودی ارث می برد و از زمین ارث نمی برد. و از اعیانی از قیمت آن ارث‏‎ ‎‏می برد. و سهم زن با بودن فرزند برای متوفی، هشت یک است.‏

‏‏[سؤال 11162]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6399‏

‏‏4. آیا همسر متوفی (مادر صغار) حقی نسبت به سرقفلی محل و وسایل داخل‏‎ ‎‏کارگاه بر اساس ثمن دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، حق دارد.‏

‏‏[سؤال 11163]‏‏ ‏ ‏ 6393‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏از هوایی اموال میت که زوجه از قیمت ارث می برد و قیمت یوم الدفع را می برد اگر‏‎ ‎‏بعضی ورثه بعد از فوت میت در هوایی از مال خودشان تعمیراتی کردند مثلاً نقاشی یا‏‎ ‎‏گچ کاری کردند، موقع پرداخت کردن به زن باید قیمت تمام هوایی را بدهند یا این که‏‎ ‎‏قیمت تعمیرات و نقاشی منها می شود و فقط قیمت اصل هوایی را می برد.‏

‏‏بسمه تعالی، از قیمت اصل بنا ارث می برد و از قیمت تعمیرات و نقاشی‏‎ ‎‏نمی برد.‏

‏‏[سؤال 11164]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4100‏

‏‏2. منزل شش دانگی، دو دانگش به اسم من است. آیا از این چهار دانگی که به‏‎ ‎‏وارث رسیده، می توانم هشت یک ببرم؟‏

‏‏بسمه تعالی، زن از زمین منزل ارث نمی برد، ولی از قیمت بنا ارث می برد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11165]‏‏ ‏ ‏ 6394‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏این جانب مدتی با شوهر اول زندگی کردم، ایشان بدرود حیات گفت و هیچ‏‎ ‎‏اولادی نداشتیم، تمام مال و اثاثیۀ خودش را که در اختیار داشت به من داد و دکان‏‎ ‎‏خواروبار فروشی داشت و من دکان را هم فروختم و چند رأس گوسفند هم داشتم.‏‎ ‎‏بعد از ده ماه که گذشت بنده عیال کس دیگری شدم، تمام اثاثیه و پول دکان و پول چند‏‎ ‎‏رأس گوسفند را هم به خانۀ شوهر دوم آوردم. او نیز دار فانی را وداع نمود. ایشان قبل‏‎ ‎‏از من پنج اولاد پنج سال به بالا داشت که همۀ آنان داماد و عروس شده اند. حالا‏‎ ‎‏پسرهای ایشان که در تهران زندگی می کنند هر هفته می آیند به محل، یک دکان نانوایی‏‎ ‎‏دارد که اجارۀ آن را می گیرند، و دو دستگاه حیاط ساختمانی دارد که اجارۀ آن ها را هم‏‎ ‎‏می گیرند، و یک حیاط ساختمانی آن را بنده نشسته ام و هر روز مزاحم من می شوند و‏‎ ‎‏می خواهند این حیاط را هم بفروشند، کلیه اثاثیه ای که از همه رقم قیمتی بوده بنده‏‎ ‎‏آوردم توی خانه (منظور خانه شوهر دوم) که بعضی از اثاثیه قیمتی بوده و فروخته‏‎ ‎‏شده است. تکلیف بنده نسبت به ایشان چیست؟ اولاد هم از ایشان ندارم، بیست سال‏‎ ‎‏هم با او زندگی کردم. او زمین مزروعی، چاه عمیق، آب قنات و نقدینه پول در بانک‏‎ ‎‏صادرات و آب رودخانه هم دارد. خواهشمندم بفرمایید از این دارایی شوهرم به بنده‏‎ ‎‏می رسد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، زن از زمین و عین ساختمان و اشجار ارث نمی برد، و از‏‎ ‎‏قیمت اشجار و ساختمان ارث می برد، و چاه و قنات حکم ساختمان را‏‎ ‎‏دارد، و از آب و سایر منقولات عیناً ارث می برد، و ورثه حقّ دارند خانه را‏‎ ‎‏بفروشند و سهم الارث شما را از قیمت ساختمان آن بدهند، و اموال‏‎ ‎‏خودتان اگر عین آن باقی است و [به شوهر مرحومتان] تملیک نکرده اید‏‎ ‎‏باقی بر ملک خود شما است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11166]‏‏ ‏ ‏ 6395‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک فقیه عالی قدر، آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام بقاؤه العالی‏

‏‏سلام علیکم، خواهشمندم به مسأله ای که ارتباط به مسأله ارث دارد و برای من‏‎ ‎‏پیش آمده جواب عنایت فرمایند.‏

‏‏1. بعد از ازدواج شوهر مرحومم خانه ای خرید که سه دانگ خانه را به اسم من‏‎ ‎‏کرد، بعد از مدتی آن خانه را فروخت و خانه ای دیگر که کلنگی بود خرید و به علت‏‎ ‎‏دشواری گرفتن جواز ساختمان و امتناع از بردن من به ادارات مختلف جهت کسب‏‎ ‎‏اجازه، ساختمان را به اسم من نکرد و خانه کلنگی که خریده بود سه دانگ آن را به من‏‎ ‎‏بخشید، سپس آن خانه کلنگی را فروخت و چهار دانگ مغازه ای را خرید و مشغول‏‎ ‎‏کسب گردید و از آن مغازه خانه ای که من و بچه ها فعلاً در آن سکنا داریم را با وام‏‎ ‎‏بانکی خریداری کرد که حدود ‏‏ وام را هم من از درآمد مغازه پرداخت کردم سهم‏‎ ‎‏الارث من به چه صورتی خواهد بود؟‏

‏‏بسمه تعالی، بعد از ادای دیون میت و جدا کردن اموال دیگران و مشخص‏‎ ‎‏شدن مقدار ترکه سهم الارث زوجه ‏‏ از اموال منقوله و ‏‏ قیمت‏‎ ‎‏اعیانی اموال غیر منقوله است و از زمین ارث نمی برد.‏

‏‏2. مهریه من که در سال 1340 موقع ازدواج من هفت هزار تومان است، آیا همان مقدار الآن حساب‏‎ ‎‏می شود یا به میزان روز؟ قبلاً از این که مصدع وقت شما شدم معذرت می خواهم و سلامتی شما را از‏‎ ‎‏خداوند متعال خواستارم.‏

‏‏بسمه تعالی، مقدار مهریه همان است که در عقد قرار داده شده و با اختلاف ارزش پول و‏‎ ‎‏قدرت خرید تغییر پیدا نمی کند.‏

‏‏[سؤال 11167]‏‏ ‏ ‏ 6396‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 2 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت مستطاب مُروّج الشریعة والأحکام، قائد الأعظم، آیت الله‌‏
‏‎

‎‏العظمی آقای حاج سید روح الله‌ الموسوی الخمینی، سلّمه الله‌ تعالی‏

‏‏عاجزانه عرایض کمین‏‏ۀ‏‏ مهجور‏‏ۀ‏‏ علویه بر آن است که شوهرم به مدت هفت ماه‏‎ ‎‏است فوت نموده لاوَلَد و دارای دو قطعه باغ و سه باب خان‏‏ۀ‏‏ مسکونی ساختمان‏‎ ‎‏قدیمی بوده و این را وصیت نموده که هرچه دارم پس از فوت من بعد از مخارجات‏‎ ‎‏ایّام ثلاثه و حقوقات زوجه ام بقی‏‏ۀ‏‏ دارایی هرچه باشد در ماه مُحرّم و یا اربعین‏‎ ‎‏حُسینی علیه السلام جهت من مصرف نمایند، هیچ گونه راضی نیستم به ورثه هایم بدهند، خدا‏‎ ‎‏هم راضی نباشد، اینک کمینه در سنّ هفتاد سالگی لاولد و کسی هم ندارم، دو سه‏‎ ‎‏برادرزاد‏‏ۀ‏‏ شوهرم وارث پیدا شده و از خانه و باغ محروم شده ام، آیا از این باغ و خانه‏‎ ‎‏حقوقی به من نمی رسد که اقلاً معاش یومیه خودم را بگذرانم؟ بی اندازه در مضیقه‏‎ ‎‏هستم، به هر کس از امراء یا فقها ملتجی شدم به عرایضم تا حال رسیدگی نفرموده اند‏‎ ‎‏به خاطر جدّه ام حضرت زهرا علیهاالسلام سزاوار ندانسته که مثل کمینه بی کس و بی پناه با‏‎ ‎‏زحمات چندین سال‏‏ۀ‏‏ زن و شوهری حقوقات من از بین رود امر و مُقرّر فرمایید مطابق‏‎ ‎‏احکام شرع انور نبوی صلی الله علیه و آله حق مرا آنچه معیّن شود برایم موضوع نمایند شاید چند‏‎ ‎‏مدتی امر معاش یومیه ام را بگذرانم از خداوند احدیّت مسئلت دارم آنچه از عمرم‏‎ ‎‏باقی باشد بر عُمر و عزّت آن پدر روحانی بزرگوار بیفزاید، سای‏‏ۀ‏‏ بلند پایه ات را از سر‏‎ ‎‏ما بیچاره گان و عموم مسلمانان کم و کوتاه نفرماید، آمین یا ربّ العالمین‏

‏‏بسمه تعالی، زوجه از زمین خانه و باغ در مورد سؤال ارث نمی برد و فقط از‏‎ ‎‏قیمت اعیانی آن ها ارث می برد.‏

‏‏[سؤال 11168]‏‏ ‏ ‏ 6397‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر محترم امام خمینی، محضر محترم زعیم عالی قدر، رهبر انقلاب اسلامی و‏‎ ‎‏بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، امام خمینی، لطفاً به سؤال ذیل کتباً پاسخ مرقوم‏‎ ‎‏فرمایید.‏

‏
‏‎

‎‏شخصی فوت نموده. چند اولاد دختر و پسر دارد و یک زن که زن دوم ایشان‏‎ ‎‏می باشد. یک خانۀ مسکونی برای ورثه باقیمانده است. حق اولاد که مشخص است:‏‎ ‎‏پسرها دو برابر و دخترها یک برابر. لطفاً پاسخ دهید: حق زن که عیال دوم مرحوم‏‎ ‎‏می باشد، از خانۀ مسکونی چقدر است؟ آیا از زمین خالی ‏‏ ارث می برد یا این که از‏‎ ‎‏کل خانۀ مسکونی؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، زوجه از زمین ارث نمی برد، ولی از منقولات هرچه باشد، یک‏‎ ‎‏هشتم در فرض سؤال، و همچنین یک هشتم از قیمت ساختمان ارث‏‎ ‎‏می برد.‏

‏‏[سؤال 11169]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4100‏

‏‏5. اثاث خانه را به مبلغ بیست و پنج هزار تومان قیمت گذاری کرده اند. آیا از این‏‎ ‎‏پول، هشت یک می برم؟‏

‏‏بسمه تعالی، زن از اثاث خانه، ارث می برد.‏

‏‏[سؤال 11170]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6408‏

‏‏2. سهم الارث همسر متوفی که از هوایی ارث می برد را چگونه محاسبه نماییم؟‏‎ ‎‏ماترک متوفی، یک باب خانۀ دو اتاقه بوده که به مبلغ چهارصد و سی هزار تومان به‏‎ ‎‏فروش رفته؛ چگونه ارزش زمین را که 72 مترمربع عرصه و اعیانی آن می باشد‏‎ ‎‏قیمت گذاری نماییم؟ آیا زمین را به قیمت روز و یا به قیمت دولتی حساب نماییم؟‏‎ ‎‏توضیح این که در خانه هایی که الآن به فروش می رود او سهیم می باشد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، زن از قیمت ساختمان ارث می برد و میزان، قیمت عادلۀ روز‏‎ ‎‏است و طریق تعیین، جدا کردن قیمت زمین از قیمت مجموع زمین و‏‎ ‎‏ساختمان است.‏

‏‏[سؤال 11171]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 2448‏

‏‏3. اشخاصی که از دنیا می روند، مدتی بعد از فوت، مالشان بین ورثه تقسیم‏
‏‎

‎‏می شود، بدیهی است چیزهایی که قیمت گذاری می شود در زمان فوت، قیمت‏‎ ‎‏اجناس، ارزان و موقع تقسیم، قیمت زیاد شده است. آیا در این اجناس، قیمت یوم‏‎ ‎‏الفوت، ملاک است و یا قیمت زمان تقسیم؟‏

‏‏و دیگر این که اثاثی که زن، به عنوان جهیزیه به منزل شوهر آورده، بعد از فوت‏‎ ‎‏شوهر، جهیزیۀ زن، مال خود آن زن است یا به تمام ورثه تقسیم می شود؟ حکم الله‌ را‏‎ ‎‏بیان فرمایند؛ مزید تشکر است.‏

‏‏بسمه تعالی، جهیزیۀ زن مربوط به خود او است؛ مگر ثابت شود ـ شرعاً ـ‏‎ ‎‏که به شوهر تملیک کرده؛ و میزان، قیمت روز تقسیم است.‏

‏‏[سؤال 11172]‏‏ ‏ ‏ 6398‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 2 / 1362‏

‏‏دفتر استفتای حضرت امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏آیا چاه عمیق و موتور آلات و لوله منقول است و یا غیر منقول؟ مستدعی است‏‎ ‎‏جواب مرحمت فرمایید که مزید تشکر است. ‏

‏‏بسمه تعالی، چاه و همچنین موتور و لولۀ نصب شده از غیر منقول‏‎ ‎‏محسوب است و اگر نصب نشده منقول است. ‏

‏‏[سؤال 11173]‏‏ ‏ ‏ 6399‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 7 / 1361‏

‏‏محضر مبارک باهر النور حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏توقیراً به قرار معروض و مشروح ذیل استفتا می نماید:‏

‏‏شخصی فوت نموده و کارگاهی به ارث از خود باقی گذارده است.‏

‏‏1. درآمدی که از طریق این کارگاه حاصل می شود شامل مادر (سرپرست صغار)‏‎ ‎‏می گردد (بر اساس ثمن ‏‏) یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، نسبت به مال الاجاره زمین و ساختمان کارگاه زن حق ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏2. آیا حقوق سادات ـ کثّرهم الله‌ تعالی ـ و سهم امام علیه السلام شامل درآمد صغار می شود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، شامل است، علی اشکالٍ؛ و احتیاط آن است که خود صغیر بعد از بلوغ، خمس‏‎ ‎‏آن را بدهد.‏

‏‏3. آیا سرپرست صغار (مادر) حق دارد اموال صغار را تبدیل به احسن نماید یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مادر قیّم شرعی آنان باشد و مصلحت صغار باشد مانع ندارد.‏

‏‏4. آیا همسر متوفی (مادر صغار) حقی نسبت به سرقفلی محل و وسایل داخل کارگاه بر اساس ثمن‏‎ ‎‏دارد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، حق دارد.‏

‏‏5. متوفی هیچ گونه وصیتی ننموده است؛ آیا برای مخارج سوم، هفتم، چهلم، سال و سایر مراسم‏‎ ‎‏می توان از درآمد حاصل کارگاه و یا از طریق فروش ماترک ـ که حقوق صغیر و کبیر تفکیک نشده است‏‎ ‎‏ـ تصرف و مصرف نمایند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، تجهیز میت در حد متعارف مناسب با شأن او مانع ندارد ولی در مخارج سوم و‏‎ ‎‏غیره از مال صغار جایز نیست.‏

‏‏6. برای مصارف روزانه و همچنین برق و آب و تلفن می توان از درآمدی که از طریق کارگاه به دست‏‎ ‎‏می آید، بدون محاسبه و تعیین حق صغیر و کبیر مصرف نمایند؟ در غیر این صورت، مستدعی است‏‎ ‎‏مقدار و میزان آن را تعیین فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، محاسبه و برداشت باید طوری باشد که رعایت حق هر یک ـ به خصوص صغیر ـ‏‎ ‎‏بشود و تصرف در مال صغیر با اذن قیّم باشد.‏

‏‏7. مخارج مهمان و هدایایی که تا کنون نموده اند بدون در نظرگرفتن حقوق افراد (صغیر و کبیر) از‏‎ ‎‏درآمد کارگاه صورت گرفته است؛ آیا می توان به این وضع ادامه داد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید حقوق افراد در نظر گرفته شود و در حق صغیر رعایت مصلحت او شود با اذن‏‎ ‎‏قیّم شرعی.‏

‏‏8. آیا می توان مالیات و حق بیمۀ کارگران کارگاه را قبل از تعیین حقوق صغیر و کبیر پرداخت نمود یا‏‎ ‎‏خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، با نظر قیّم شرعی و مراعات مصلحت صغیر مانع ندارد.‏

‏‏از درگاه خدای تبارک و تعالی، طول عمر آن رهبر عظیم الشأن اسلام و مسلمین، و پیروزی ملت‏‎ ‎‏شهادت طلب کشور اسلامی ایران را خواستار است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11174]‏‏ ‏ ‏ 6400‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 10 / 10 / 1358‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی الامام خمینی، دام عزهّ العالی ‏

‏‏پس از ابلاغ سلام، مردی است که فوت کرده و اولاد ندارد و وارث او عبارتند از‏‎ ‎‏خواهرزادگان و زن؛ آیا بعد از گذشت هفت سال، زن میت از اجارۀ ماترک، مانند مغازه‏‎ ‎‏حقی دارد؟ یعنی می تواند از اجارۀ مغازۀ میت استفاده و تصرف نماید یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، زوجه از چیزهایی که از عین آن ارث نمی برد از مال الاجارۀ‏‎ ‎‏اجاره هایی که بعد از موت مورّث داده می شود ارث نمی برد؛ ولی از مال‏‎ ‎‏الاجارۀ اجاره ای که خود مورّث انجام داده ارث می برد.‏

‏‏[سؤال 11175]‏‏ ‏ ‏ 6401‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 4 / 1361‏

‏‏قم، دفتر امام، احتراماً؛ بدین وسیله به اطلاع آن فقیه عالی قدر می رسانم:‏

‏‏پدر مرحوم این جانب در زمان حیاتش، دو همسر اختیار می کند و از هر کدام، دو‏‎ ‎‏اولاد ـ یک پسر و یک دختر ـ از خود به جا می گذارد؛ در حال حاضر از چهار اولاد، تنها‏‎ ‎‏فقط این جانب حیات دارم و بقیه فوت شده اند؛ البته برادر ناتنی من که فردی ناقص‏‎ ‎‏العقل بوده، در زمان حیاتش با دختری ازدواج می کند و چون از نظر روانی، وضع‏‎ ‎‏نامتعادلی داشته نتوانسته است همسر خود را تصاحب کند و مدت کوتاهی با همین‏‎ ‎‏وضع با هم زندگی می کنند، تا این که برادر ناتنی من فوت می کند و همسرش که دختر،‏‎ ‎‏باقی مانده بود، مجدداً با مردی دیگر ازدواج می کند و هنوز هم در قید حیات می باشد.‏

‏‏غرض از بازگو کردن این مسائل این است که پدر مرحوم این جانب، ملکی داشته‏‎ ‎‏که به نام خودش ثبت گردیده است و من هم به اتفاق مادرم پس از فوت پدرم مدت‏‎ ‎‏سی سال است که از روستایمان به تهران آمده ام و تا کنون هیچ گونه استفاده ای از آن‏‎ ‎‏ملک ننموده ام؛ لذا با توجه به مراتب فوق، از حضور آن فقیه عالی قدر تقاضا دارم‏
‏‎

‎‏مشخص نمایید که این ملک، از نظر ارث به من تعلق می گیرد یا به عروسی که به خانۀ‏‎ ‎‏شوهر دوم رفته است و در حال حاضر در قید حیات است و ملک مربوطه را هم‏‎ ‎‏تصاحب کرده و از آن استفاده می کند. ‏

‏‏بسمه تعالی، ترکۀ میت به اولادش می رسد و فرزند نامبرده اگر در زمان‏‎ ‎‏فوت پدر حیات داشته، جزو ورثه است و پس از فوت او ترکه اش به ورثۀ‏‎ ‎‏او می رسد؛ ولی زوجۀ او از سهم الارث او از زمین، ارث نمی برد.‏

‏‏[سؤال 11176]‏‏ ‏ ‏ 6402‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 23 / 1 / 1362‏

‏‏خواهشمندم به سؤال شرعی این جانب پاسخ فرمایید: این جانب به علت احساس‏‎ ‎‏مسئولیت در برابر فرزندان صغیر برادرم در مورد اموال پدرم که هفت سال پیش فوت‏‎ ‎‏کرده اند، سؤالی برایم مطرح شده است: پدر این جانب کارمند ادارۀ سیلو بوده اند و‏‎ ‎‏دولت آپارتمانی به ایشان و سایر کارمندان واگذار کرده بود که در آن سکونت داشتیم و‏‎ ‎‏اجارۀ اندکی در سال می گرفت. چهار سال پیش، دولت تصمیم گرفت که این‏‎ ‎‏آپارتمان ها را به کارمندان ساکن آن، به یک پنجم قیمت واقعی در بازار، بفروشد. در آن‏‎ ‎‏زمان ما ازدواج کرده و از آن خانه رفته بودیم و خانم پدرم (مادرم در زمان حیات پدرم‏‎ ‎‏از او جدا شده بود) در آن خانه ساکن بودند. بنابراین خانه را دولت به اسم ایشان‏‎ ‎‏(خانم پدرم) نموده و به او فروختند ایشان هم از پولی که از مستمری که بعد از مرگ‏‎ ‎‏شوهر، دولت به عنوان حقوق بازنشستگی به او پرداخت می کردند، پول خانه را‏‎ ‎‏پرداخت. ‏

‏‏حالا خانم پدرم می خواهد آن خانه را ـ که چندین برابر قیمت پیدا کرده ـ بفروشد‏‎ ‎‏و در جای دیگر خانه بخرد. آیا از پول این خانه چیزی به فرزندان می رسد یا نه؟ زیرا‏‎ ‎‏خانه به خاطر پدرم که کارمند آن اداره بود به خانمش فروخته شده است. در عین‏‎ ‎‏حال، ما بعد از مرگ پدرمان، تا کنون به زندگی او دست نزده ایم. ‏

‏
‏‎

‎‏پدرم در زمان حیاتش خانه و باغی در یکی از دهات همدان ـ که وطن همسرشان‏‎ ‎‏است ـ خریده اند. اکنون آن باغ و خانه هم بدون استفاده مالی برای ما، آن جا افتاده‏‎ ‎‏است و اقوام خانم پدرم در آن خانه ساکن هستند و چون الآن مال صغیر در آن قرار‏‎ ‎‏گرفته است، آیا تعیین تکلیف آن خانه و باغ لازم است یا نه؟ و نماز خواندن ساکنین آن‏‎ ‎‏خانه، چه حکمی دارد؟ قبلاً از زحمات شما سپاسگزارم. و من الله‌ التوفیق‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانه به خانم پدر شما فروخته شده و به او تملیک شده،‏‎ ‎‏ملک او است و دیگران در آن حقی ندارند و اگر به دیگران تملیک شده‏‎ ‎‏همگی حق دارند و چنانچه در این جهت اختلافی دارند، باید به مسئولین‏‎ ‎‏مربوطه مراجعه کنند. ‏

‏‏[سؤال 11177]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 7380‏

‏‏2. اگر تازه عروسی فوت کند باید جهیزیۀ آن را چه کنند؟ و آیا می شود آن ها را‏‎ ‎‏فروخت و با پول آن ان شاء الله‌ با نابودی صدام به کربلا و یا مکه رفت؟‏

‏‏بسمه تعالی، هرچه که تا زمان حیات ملک او بوده جزو ترکۀ او محسوب‏‎ ‎‏می شود و به ورثه می رسد و اختیار با وارث است.‏

‏‏[سؤال 11178]‏‏ ‏ ‏ 6403‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 17 / 1 / 1362‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته، سلام علیکم ‏

‏‏مردی برای همسرش طلاآلات خریده و کسان مرد نیز به عنوان هدیه، طلاآلات‏‎ ‎‏آورده اند؛ معلوم نیست که آن ها به زن تملیک شده یا نه. اکنون پس از فوت مرد، آیا‏‎ ‎‏طلاآلات، از ترکۀ مرد است یا مال زن؟‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه را مرد به همسرش داده، اگر ثابت نشود که به زن‏‎ ‎‏بخشیده، جزء ترکۀ مرد محسوب است و آنچه را بستگان مرد به زن‏‎ ‎‏بخشیده اند، از ترکۀ مرد محسوب نمی شود. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11179]‏‏ ‏ ‏ 6404‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت تأییداته، با تقدیم سلام‏‎ ‎‏و عرض ادب، مستدعی است که در جواب این نامه که موضوع آن از این قرار است‏‎ ‎‏مرا روشن بفرمایید:‏

‏‏زنی که شوهرش فوت کرده و دو فرزند صغیر و پدر و مادرش، ورثۀ او می باشند،‏‎ ‎‏آیا هدایایی که از طرف بستگان زوجه، در زمان ازدواج برای زوجه آورده شده، متعلق‏‎ ‎‏به زوجه می باشد یا جزو اموال مشترک شوهر می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، تا احراز نشود که به شوهر اهدا شده، از ترکه او محسوب‏‎ ‎‏نمی شود، و در صورتی که معلوم نیست به شوهر اهدا شده یا به زن احوط‏‎ ‎‏مصالحه است و اگر صغیر در بین باشد، باید مراعات مصلحت او هم‏‎ ‎‏بشود.‏

‏‏[سؤال 11180]‏‏ ‏ ‏ 6405‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر و رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌‏‎ ‎‏امام خمینی، دامت برکاته، به عرض آن رهبر کبیر می رساند چون مشکلی برای‏‎ ‎‏این جانب پیش آمده مرا راهنمایی فرمایید.‏

‏‏1. راجع به ارث بردن مرد از زن فرمودید که مرد نصف مال زن را به ارث می برد،‏‎ ‎‏آیا شوهر مهریه را باید نصف بپردازد یا تمام؟‏

‏‏بسمه تعالی، مهریه از ترکۀ زن است و مرد از آن هم نصف می برد.‏

‏‏[سؤال 11181]‏

‏‏2. هدیه ای که از طرف فامیل زن آورده شده باید بین شوهر آن زن فوت شده‏‎ ‎‏و  دیگر ورثه نصف شود یا خیر؟ چنانچه در روز عروسی مهمانانی که از طرف‏
‏‎

‎‏عروس  آمده اند خرج مهمانان فامیل عروس را پدر عروس داده در این مورد فتوا‏‎ ‎‏چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، از هدایایی که به زن داده شده شوهر ارث می برد.‏

‏‏[سؤال 11182]‏

‏‏3. اگر چنانچه شوهر این خانم پس از فوت زن نصف مهریه را ندهد و نصف‏‎ ‎‏جهیزیه را که اموال زن می باشد نگرفته باشد، در این صورت تکلیف هدیه ای که از‏‎ ‎‏طرف فامیل زن آورده شده چه می باشد؟ آیا باید هدیه نصف شود یا تماماً متعلق به‏‎ ‎‏وارث زن می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، حکم همان است که ذکر شد.‏

‏‏[سؤال 11183]‏

‏‏4. طلا که پدر زن هدیه به دختر خود داده چه می شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، ملک دختر است و با فوت دختر به وارثش می رسد.‏

‏‏[سؤال 11184]‏

‏‏5. طلا یا انگشتر یا ساعت که مرد در موقع عروسی برای زن خود خریداری کرده‏‎ ‎‏چه می شود؟ آیا متعلق به زن است یا خیر یا این که باید نصف شود یا متعلق به مرد‏‎ ‎‏می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مذکورات را به زن بخشیده و تحویل او هم داده ملک زن‏‎ ‎‏است و با فوت او از ترکه اش محسوب می شود.‏

‏‏6. این خانم در موقع ازدواج از نظر مهریه مستطیع بوده، ولی شوهر مهریه او را ندارد یا نداشته بدهد.‏‎ ‎‏وقتی زن فوت نمود از نظر حج تکلیف چیست؟ در صورتی که اموال زن اعم از جهیزیه و مهریه بین‏‎ ‎‏وارث تقسیم می شود، تکلیف حج او چه می باشد؟ این زن حج بر عهده او می باشد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر نمی توانسته مهریه را بگیرد یا شوهر فقیر بوده که زن حق مطالبه نداشته‏‎ ‎‏مستطیع نبوده است و حج بر او واجب نشده است.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11185]‏‏ ‏ ‏ 6406‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏حضور محترم رهبر انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی،‏‎ ‎‏دام ظله العالی، پس از ابلاغ سلام، معروض می دارد که:‏

‏‏شخصی خواهر این جانب را عقد نمود و دختر پس از هشت ماه قبل از عمل‏‎ ‎‏دخول فوت نمود. او مبلغ 000 / 45 ریال پول نقد بابت شیربها و یک انگشتر طلا و یک‏‎ ‎‏الله‌ طلا و یک ساعت وستندواچ و یک چمدان لباس و غیره و پنج کیلو پشم داده و‏‎ ‎‏حالا ادعا نموده که اشیای مذکوره از این جانب است و علاوه بر آن، ادعای ارث بردن‏‎ ‎‏از پدر دختر را هم دارد؛ یعنی می گوید: نصف سهمیۀ ارث دختر به من که شوهرش‏‎ ‎‏هستم می رسد. پدر دختر هنوز زنده است و به دختر هم هنوز چیزی نداده. آیا از نظر‏‎ ‎‏شرعی حق دارد یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر اشیای مذکوره را به دختر تملیک نموده، حق مطالبه‏‎ ‎‏ندارد؛ لکن از مجموع ترکه، سهم الارث خود را حق دارد؛ و در خصوص‏‎ ‎‏شیربها تفصیلی است که در رساله مذکور است.‏

‏‏[سؤال 11186]‏‏ ‏ ‏ 6407‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ دهم صفر المظفر 1403 ق‏

‏‏ریاست محترم دفتر امام امت، حضرت آیت الله‌ العظمی خمینی، محترماً استدعا‏‎ ‎‏دارد فتوای مشروح امام امت را در مورد مسائل زیر اعلام فرمایید.‏

‏‏1. در اسلام، زن بعد از فوت شوهر، با داشتن طفل و در صورت نداشتن بچه،‏‎ ‎‏چگونه از دارایی شوهر ارث می برد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر متوفی اولاد ندارد، سهم ارث زن یک چهارم مال است و‏‎ ‎‏اگر اولاد دارد، سهم زن یک هشتم است، و زن از زمین اصلاً ارث نمی برد‏‎ ‎‏و از اموال غیر منقول، از قیمت آن ارث می برد نه از عین آن. ‏

‏
‏‎

‎‏2. آیا قبل فوت شوهر راه شرعی و اسلامی وجود دارد که بتوان زن را از آن ارث محروم و ساقط نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، محروم کردن از حق بردن ارث شرعاً صحیح نیست. ‏

‏‏[سؤال 11187]‏‏ ‏ ‏ 6408‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 30 / 3 / 1361‏

‏‏پس از عرض سلام به امام امت، موارد زیر استفتا می گردد.‏

‏‏1. شخصی فوت نموده و از وی دو فرزند به جا مانده که از عیال اولش می باشند و‏‎ ‎‏عیال دوم متوفی در قید حیات می باشد. آیا سهم الارث همسر متوفی، ثمن است یا‏‎ ‎‏ربع؟ با توجه به این که فرزندان متوفی کبیر می باشند.‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض سؤال، زوجه ثمن می برد.‏

‏‏2. سهم الارث همسر متوفی که از هوایی ارث می برد را چگونه محاسبه نماییم؟ ماترک متوفی، یک‏‎ ‎‏باب خانۀ دو اطاقه بوده که به مبلغ چهارصد و سی هزار تومان به فروش رفته؛ چگونه ارزش زمین را‏‎ ‎‏که 72 مترمربع عرصه و اعیانی آن می باشد قیمت گذاری نماییم؟ آیا زمین را به قیمت روز و یا به قیمت‏‎ ‎‏دولتی حساب نماییم؟ توضیح این که در خانه هایی که الآن به فروش می رود او سهیم می باشد؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، زن از قیمت ساختمان ارث می برد و میزان، قیمت عادلۀ روز است و طریق تعیین،‏‎ ‎‏جدا کردن قیمت زمین از قیمت مجموع زمین و ساختمان است.‏

‏‏3. آیا به ماترک متوفی خمس و زکات تعلق می گیرد یا خیر؟ با توجه به این که مبلغ نقدی به جا مانده،‏‎ ‎‏12 هزار تومان بوده است. و به این خانۀ باقی مانده از وی خمس و زکات تعلق می گیرد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، خانه خمس ندارد و موجودی نقدی اگر از درآمد کسب بوده خمس دارد‏

‏‏4. آیا موصی می تواند از سهم ثلث، بیشتر وصیت نماید؟ چون وصیت کرده 20 سال نماز و روزه برای‏‎ ‎‏وی خریداری شود، اما ثلث وی کفاف نمی دهد. ‏

‏‏بسمه تعالی، در زاید بر ثلث، موقوف بر اجازۀ ورثه است.‏

‏‏[سؤال 11188]‏‏ ‏ ‏ 6409‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر بزرگ انقلاب، امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏متمنّی است از آن مقام بزرگوار راجع به طلاهایی که شوهری برای زنش خریده‏
‏‎

‎‏است و زن استعمال می کرده که دفعتاً شوهر فوت نموده است. آیا این طلاها جزو‏‎ ‎‏ارث حساب می شود یا ملک زوجه است؟ لطفاً فتوای خود را در این مورد بفرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر امارات و علایمی نیست که به زن بخشیده؛ از ترکه میت‏‎ ‎‏است و به ارث می رسد.‏

‏‏[سؤال 11189]‏‏ ‏ ‏ 6410‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 7 / 2 / 1362‏

‏‏محضر مقدس حجت الاسلام والمسلمین امام خمینی، دام عزّه العالی‏

‏‏پس از عرض سلام؛ شخصی داماد می شود که شغل او، نقاش ساختمان بوده است‏‎ ‎‏و رسومات عروسی را به جا می آورد و در عرض چند سال 43 مثقال طلا، برای‏‎ ‎‏همسرش خریداری می کند و در ضمن، مادر او روزی به او می گوید: مگر پول تو‏‎ ‎‏اضافه شده که طلا خریداری می کنی؟ وی در جواب می گوید: حالا دل همسرم خوش‏‎ ‎‏باشد، بعداً طلاها را می فروشم و زمین خریده و خانه می سازم؛ ولی عمر او کفاف‏‎ ‎‏نمی کند و در اثر تصادف فوت می کند. ثمرۀ این ازدواج، سه فرزند می باشد ـ دو دختر‏‎ ‎‏و یک پسر ـ که هر سه، صغیر می باشند و فعلاً پدربزرگ بچه ها، قیّم آن ها است. از‏‎ ‎‏محضر مقدس جناب عالی خواهشمندم برای روشن شدن وضع این طلاها که آیا مال‏‎ ‎‏فرزندان مرحوم می باشد و یا مال همسر مرحوم، عنایت فرموده، کتباً جواب را در ذیل‏‎ ‎‏ورقه مرقوم فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر معلوم نیست که طلاها را به همسر خود بخشیده، همۀ ورثه‏‎ ‎‏در آن، سهم الارث خود را حق دارند.‏

‏‏[سؤال 11190]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6469‏

‏‏2. دکان به صورت سرقفلی باشد وراث چه حقی دارند؟ و آیا زن (همسر) از‏‎ ‎‏سرقفلی سهمی دارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه متوفی شرعاً حق سرقفلی داشته، به ارث می رسد و‏‎ ‎‏زن هم از حق سرقفلی ارث می برد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11191]‏‏ ‏ ‏ 6411‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 15 / 4 / 1361‏

‏‏دفتر امام خمینی، سلام علیکم‏

‏‏موضوع این که شخصی از جهاد سازندگی شهید شده و در وصیت نامه خود برادر‏‎ ‎‏کوچک تر خود را وکیل قرار داده و چند مورد اشکال در زندگی ایشان به وجود آمده و‏‎ ‎‏ایشان دارای عیال می باشد و فرزند ندارد؛ فقط عیال ایشان فعلاً باردار است.‏

‏‏1. طلایی که در موقع خواستگاری، داماد برای زنش آورده تکلیفش چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه به زن تملیک شده ملک زن است و جزو ترکه محسوب‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 11192]‏

‏‏2. لباس هایی که داماد برای زنش آورده (مقداری را در موقع حیات پوشیده و‏‎ ‎‏مقداری را دست نزده) همچنین متقابلاً لباس هایی که از طرف عروس به داماد داده‏‎ ‎‏شده تکلیفش چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، آنچه به داماد تملیک شده ملک او شمرده می شود و جزو ترکۀ‏‎ ‎‏او محسوب است.‏

‏‏3. بعد از زایمان، همسرش می تواند برای همیشه اولاد شهید را پیش خود نگهدارد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، حق حضانت فرزند بی پدر تا زمان بلوغ با مادر است.‏

‏‏4. آیا بعد از زایمان اگر نخواهد می تواند بچۀ شهید را همان موقع تحویل وکیل بچه بدهد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، می تواند پرستاری فرزند را به اولیای شرعی او واگذار کند.‏

‏‏5. در صورتی که هنوز همسرش زایمان نکرده، می توانند مال او را تقسیم کنند یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، تقسیم مال مانع ندارد؛ ولی برای حمل باید سهم الارث دو پسر را کنار بگذارند تا‏‎ ‎‏بعد از وضع حمل تکلیف آن روشن شود.‏

‏‏6. آیا به مادر شهید در صورت بچه داشتن شهید، ارث می رسد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، مادر شهید از ترکۀ او در فرض سؤال، یک ششم می برد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11193]‏

‏‏7. آیا غیر از قباله، همسرش ارث دیگری هم می برد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، مهریه جزو بدهی است و از اصل ترکه برداشته می شود و زن‏‎ ‎‏از بقیۀ ترکه به نحوی که در رساله ذکر شده ارث می برد.‏

‏‏8. آیا وکیل شهید می تواند همسر شهید را اجبار کند با تهدید به این که باید دو سال بچه را شیر بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، حق اجبار ندارد.‏

‏‏[سؤال 11194]‏

‏‏9. طلایی که از طرف همسر شهید به شهید داده شده (طلای سفید) چه حکمی دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به شوهر تملیک شده به ورثۀ شوهر می رسد.‏

‏‏10. آیا می شود همسر خود شهید، وکیل قیّم مال و بچۀ خود شود؛ در صورتی که برادر خود شهید‏‎ ‎‏وکیل می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، قیّم صغیر، جد پدری او و وصی پدر است و مادر اگر وصی نباشد، مانع ندارد‏‎ ‎‏نایب ولیّ شرعی در رسیدگی به امور صغیر گردد.‏

‏‏[سؤال 11195]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6007‏

‏‏2. آینۀ عروس و تشک و لحاف عروسی به چه کسی تعلق دارند؟ به همسر شهید یا‏‎ ‎‏مادر شهید؟ من که سؤال کرده ام و می گویند: این ها جزو نقدینۀ مهریه حساب‏‎ ‎‏می شوند. باز هم از شما سپاس گزارم، اگر پاسخم را بدهید. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر جزء مهر نیست و به زن بخشیده نشده؛ جزء ترکه شهید‏‎ ‎‏محسوب است.‏

‏‏[سؤال 11196]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6007‏

‏‏3. در مورد لباس های شهید، آیا من حق دارم از آن ها مقداری بردارم یا خیر و آیا‏‎ ‎‏حتی لباس های شهید جزو اموال محسوب می شوند یا این که آن ها را نباید به حساب‏‎ ‎‏بیاوریم؟‏

‏‏بسمه تعالی، لباس های شهید، مثل بقیه اموال او جزء ترکه او می باشد. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 11197]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 6407‏

‏‏2. آیا قبل فوت شوهر راه شرعی و اسلامی وجود دارد که بتوان زن را از آن ارث‏‎ ‎‏محروم و ساقط نمود؟‏

‏‏بسمه تعالی، محروم کردن از حق بردن ارث شرعاً صحیح نیست. ‏

‏‏[سؤال 11198]‏‏ ‏ ‏ 6412‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏با درود به رهبر کبیر انقلاب و شهیدان و رزمندگان دلیر اسلام و رهبر عظیم الشأن‏‎ ‎‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏با عرض سلام، لطفاً مرقوم بفرمایید: اگر مردی بمیرد و اولاد نداشته باشد، طلا و‏‎ ‎‏جواهراتی که مرد در زمان حیاتش برای زنش خریده و همچنین پدر و مادر و اقوام‏‎ ‎‏مرد خریده اند که زن از آن ها استفاده می کند و اکنون اظهار می دارند که آن ها را برای‏‎ ‎‏پسرشان خریده اند، سهم زن از آن ها چگونه است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر تملیک به زن ثابت نیست، زن بیش از سهم الارث خود از‏‎ ‎‏آن ها حق ندارد.‏

‏‏[سؤال 11199]‏‏ ‏ ‏ 6413‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت آیت الله‌ العظمی امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی ‏

‏‏چون شخصی در اثر فعالیت در امر کشاورزی و تصادف با میل گاردان موتور آب،‏‎ ‎‏جان خود را از دست داده و تا کنون وصیتی از نامبرده به دست نیامده. از او تعداد‏‎ ‎‏دوازده فرزند و دو زن به جا مانده که از فرزندان او سه دختر کبیره و بقیه صغیر‏‎ ‎‏می باشند که شش دختر و سه پسر کوچک می باشد.‏

‏‏از ماترک فقط یک باب خانۀ مسکونی باقیمانده و یک هزار متر باغ انگور و یک‏
‏‎

‎‏هزار متر زمین کشاورزی که کلاً دو فقره آن ها حدوداً پنجاه هزار تومان ارزش دارند و‏‎ ‎‏دو فقره باغ و زمین مهریۀ معصومه می باشد که دارای نه فرزند است و مهریه زن دوم‏‎ ‎‏به نام فاطمه مبلغ بیست هزار تومان می باشد. حدوداً مبلغ پنجاه هزار تومان به‏‎ ‎‏اشخاص متفرقه بدهکار است که قیمت خانۀ مسکونی که در آن زندگی می کنند‏‎ ‎‏حدوداً مبلغ یک صد و بیست هزار تومان ارزش دارد. حالیه وظیفه ما برادران شخصی‏‎ ‎‏مرحوم، با قروض میت و وراث آن چیست؟ مستدعی است مسأله را بیان فرمایید. ‏

‏‏بسمه تعالی، بدهی میت و از آن جمله مهریۀ زن از اصل ترکه ولو با فروش‏‎ ‎‏خانه، باید پرداخت شود و باقیمانده، هرچه باشد به ورثه می رسد.‏

‏‏[سؤال 11200]‏‏ ‏ ‏ 6414‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 27 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، پس از ارائه سلام و ارادت‏‎ ‎‏بندگی خدمت آن والا مقام بزرگ و رهبر عظیم الشأن، امیدوارم خداوند تبارک و تعالی‏‎ ‎‏شما را در پناه حضرت ولی عصر محفوظ و مصون نماید. بعد از ارادت بندگی به‏‎ ‎‏عرض این جانب توجه فرمایید.‏

‏‏پسرم مدت یک سال و سه ماه بود که ازدواج کرده و در تاریخ 1 / 1 / 1361 در‏‎ ‎‏حملۀ فتح المبین به درجۀ رفیع شهادت نائل گشته است. آیا صداقیه زوجه نامبرده بر‏‎ ‎‏عهدۀ من که پدر شهید می باشم، هست یا خیر؟ از محضر آن بزرگوار خواهشمندم که‏‎ ‎‏در مورد این موضوع ما را راهنمایی فرمایند. والسلام‏

‏‏بسمه تعالی، صداق زوجه باید از ترکۀ شهید تأدیه شود.‏

‏‏[سؤال 11201]‏‏ ‏ ‏ 6415‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر حضرت مستطاب، حجت الاسلام، سید العلماء والمجتهدین، آیت الله‌‏‎ ‎‏العظمی امام خمینی، سلّمه الله‌ تعالی‏

‏
‏‎

‎‏1. شخصی می خواست ماشین بگیرد، اما کسری پول داشته؛ عیالش طلایی که از‏‎ ‎‏خانۀ پدر آورده بود، به شوهرش داده و او ماشین خریده، سپس آن ماشین را فروخته و‏‎ ‎‏ماشین دیگری خریده؛ پس از مدتی در اثر تصادف مرد، بلا وصیت فوت کرده؛ زن،‏‎ ‎‏پول طلا را از اموال می تواند برداشت نماید یا نه؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر به شوهرش پول را تملیک کرده، حق ندارد از ترکه‏‎ ‎‏برداشت نماید؛ مگر آن که قرض داده باشد، که در این صورت باید اول،‏‎ ‎‏قرض و دین میت ادا شود و سپس آنچه باقی ماند، به ارث می رسد.‏

‏‏[سؤال 11202]‏

‏‏2. همان مرد، بعد از چندی متموّل گشته و مقداری طلا خریده و به عیالش داده‏‎ ‎‏است؛ پس از فوت شخص بلاوصیت، زن اظهار می دارد که طلا را به من بخشیده‏‎ ‎‏است؛ آیا از اموال میت حساب می شود یا بخشودگی؟‏

‏‏بسمه تعالی، باید شرعاً ثابت شود که طلا را به زن بخشیده است و الاّ از‏‎ ‎‏ترکه، محسوب است. ‏

‏‏[سؤال 11203]‏

‏‏3. زن از هوای بنا، هشت یک می برد؛ بنای منزل، سه طبقه است؛ آیا چهار دیوار و‏‎ ‎‏سقف باید قیمت شود یا نه؟ و چه نحوه باید قیمت شود در حالی که چیزهای دیگر‏‎ ‎‏هم جزو منزل است، مثل تلفن و چیزهای دیگر؟ چون منزل سه طبقه است، اگر تمام‏‎ ‎‏دیوار و سقف باید قیمت شود، مرقوم فرمایید، که مورد حاجت است. ‏

‏‏بسمه تعالی، زن از ساختمان ـ اعم از دیوار و سقف و غیر آن ـ از قیمت‏‎ ‎‏ارث می برد و از تلفن، از خودش می برد.‏

‏‏[سؤال 11204]‏‏ ‏ ‏ 6416‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 5 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عظیم الشأن انقلاب و مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله‌‏
‏‎

‎‏العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی، با عرض سلام و دست بوسی‏

‏‏1. شخصی فوت شده. او مقداری طلا برای همسر خود خریده و به ایشان داده‏‎ ‎‏است ـ  همان طور که مرسوم است ـ حال این طلا متعلق به همسر او است یا جزء ترکه‏‎ ‎‏است و باید بین ورثه تقسیم گردد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر محرز نیست که طلا را به زوجۀ خود تملیک کرده، از ترکۀ‏‎ ‎‏او محسوب است و به همۀ ورثه می رسد.‏

‏‏[سؤال 11205]‏

‏‏2. شخصی فوت شده و مقداری بدهکار است. آیا دین او باید از اموال منقول او‏‎ ‎‏پرداخت شود یا باید به نسبت بدهی او از اموال منقول و زمین که زوجه از آن ارث‏‎ ‎‏نمی برد حساب کرد و پرداخت نمود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، دین میت از اصل ترکه خارج می شود و فرقی بین زمین و غیر‏‎ ‎‏آن در این جهت نیست.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎