نبش قبر

‏‏نبش قبر‏

‏‏[سؤال 694]‏ ‏312‏

‏ ‏بسمه تعالی ‏ ‏10 / 11 / 1358‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏
‏‎

‎‏با عرض سلام، قبرستانی در مجاور شهر رشت معروف به قبرستان سیمبر مدفن‏‎ ‎‏بسیاری از علما و سادات و مؤمنین است و هنوز سی سال از زمان دفن اموات در‏‎ ‎‏آن جا نمی گذرد. ادارۀ آموزش و پرورش محل تصمیم دارد قبرستان مذکور را پایمال و‏‎ ‎‏با نبش قبور که مستلزم هتک اموات است، دبیرستانی در آن جا تأسیس کند؛ در حالی‏‎ ‎‏که در اطراف قبرستان زمین های بایر و اراضی موات و مجهول المالک فراوان موجود‏‎ ‎‏است. آیا این رویه شرعاً جایز می باشد یا خیر؟‏

‏‏استدعا می شود که در این مورد حکم الله‌ را مرقوم فرمایید تا بر طبق آن رفتار شود.‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که مستلزم هتک یا نبش است، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 695]‏ ‏313‏

‏ ‏بسمه تعالی‏

‏‏با درود فراوان به رهبر کبیر انقلاب و با سلام به خون شهدای اسلام‏

‏‏رهبرا! دیده می شود که در دانشکده های پزشکی سابق یا حال برای تعلیم مطلب به‏‎ ‎‏دانشجویان یا کالبد شکافی می کنند و یا از قبرستان های قدیمی مقداری استخوان های‏‎ ‎‏مردگان را جمع آوری می کنند، با توجه به مطالب فوق: ‏

‏‏1. آیا کالبد شکافی صحیح است یا خیر؟‏

‏‏2. آیا از بین بردن قبرستان ها صحیح است یا خیر؟ در صورتی که جواب مثبت‏‎ ‎‏است چه مدت باید طول بکشد و بعد خراب شود؟‏

‏‏بسمه تعالی، 1 و 2. نسبت به میت مسلمان جایز نیست و نبش قبری که‏‎ ‎‏میت در آن ازبین نرفته جایز نیست.‏

‏‏3. آیا در آخرت انسان به صورت جسم ظاهر می شود یا به صورت روح؟ در صورتی که به حالت جسم‏‎ ‎‏ظاهر شود آیا وقتی در موقع کالبدشکافی مثلاً قلب میت را بر می دارند و یا در قبرستان های قدیمی‏‎ ‎‏استخوان ها را جمع می کنند میت در آخرت احساس کمبودی در بدن خود نمی کند؟‏

‏‏بسمه تعالی، به کتب معتبره ای که درباره معاد نوشته شده مراجعه نمایید.‏

‏‏4. در قبرستان ها مخصوصاً در قبرستان های دهات در اثر فرسایش، خاک ها از بین می رود، آیا ساختن و‏
‏‎

‎‏درست کردن مجدد این قبرها اشکالی دارد؟ یا در همین بهشت زهرا پس از مدت یک سال یک قطعه را‏‎ ‎‏تازه آسفالت می کنند و کلاً سؤالم این است خاک خراب شده را پس از مدتی اگر دوباره تعمیر کنیم آیا‏‎ ‎‏اشکال دارد یا نه؟ یعنی آیا سؤال و جواب برای میت مجدداً شروع می شود؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، تجدید قبر مکروه است مگر در قبور انبیا و صلحا و علما.‏

‏‏[سؤال 696]‏ ‏----> 2086‏

‏‏3. اگر میت را سهواً بر خلاف ترتیب اغسال ثلاثه غسل دادند و دفن کردند و بعد‏‎ ‎‏متوجه شدند؛ آیا برای مراعات ترتیب، نبش قبر لازم است یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، در مثل مفروض، مسأله جواز نبش مشکل است؛ گرچه خالی‏‎ ‎‏از وجه نیست اگر مخالف احترام میت نباشد.‏

‏‏[سؤال 697]‏ ‏314‏

‏ ‏بسمه تعالی‏ ‏7 / 12 / 1361‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی مدّ ظله محترماً معروض‏‎ ‎‏می دارد:‏

‏‏والد این جانب سال 1400 هجری برای تبلیغات ایّام عاشورا به حیدرآباد‏‎ ‎‏هندوستان مسافرت می نمایند و در دهم ماه صفر 1400 مطابق با 8 / 10 / 1358‏‎ ‎‏شمسی به رحمت حق واصل شده و از فیض بزرگ اجر هجرت در راه خدا و رسول‏‎ ‎‏او بهره مند می گردند و طبق خواست فرزندان جنازه ایشان را به ایران حمل نموده و‏‎ ‎‏روز اربعین بعد از 10 روز با حضور چندین تن از معمّمین و سادات و بنی اعمام که‏‎ ‎‏اطلاع بر مسائل ویژه دفن از آقایان مورد انتظار این جانب و اهالی و مردم بودند به بهانه‏‎ ‎‏متلاشی شدن بدن چنانچه از صندوق بیرون آورند که جنس آن هم نوعی فلز و شاید‏‎ ‎‏آهن سفید بوده با شکافتن قسمت بالای صورت و شناسایی جسد با همان وضع یکی‏‎ ‎‏از بنی اعمام معمّم دستور می دهد که جنازه را دفن نمایید و بدن دفن می شود و چون‏‎ ‎‏این جانب در شرایط غیر عادی از لحاظ روحی به دلیل تحمل حادثه مولمه فوت‏
‏‎

‎‏مرحوم والد به سر می بردم نتوانستم متوجه قضیه شوم و در آن شرایط اعتماد کامل به‏‎ ‎‏صحت کار آقایان داشتم ولی بعد از دفن اقوام و خویشان ناراحت شده و اظهار داشتند‏‎ ‎‏بدن را بایست از صندوق بیرون آورده باشند و در نتیجه اختلاف کلمه پیش آمد و ما در‏‎ ‎‏مقابل عمل انجام شده قرار گرفتیم و چون جناب آقای صدری از روحانیون شهرستان‏‎ ‎‏یزد در مجلس ترحیم گفتند در زمان قدیم بزرگان را در همان صندوق حمل بدن به‏‎ ‎‏خاک می سپردند ما از لحاظ روحی آرام گرفتیم اکنون که نزدیک به سه سال می گذرد با‏‎ ‎‏تذکر مجدد اقوام و اظهار تأثر آن ها بر آن مرا نیز متأثر و دچار حسرت و حیرت‏‎ ‎‏کرده اند و می خواهند بدانند که آنچه انجام شده صحیح بوده است یا نه؟‏

‏‏ضمناً همسر ایشان نقل می کند که ایشان وصیت کردند که در همین محلی که الآن‏‎ ‎‏ایشان را دفن کرده ایم دفن شوند ولی وصیت نامه ای دارند که در آن نوشته مرا نزد قبر‏‎ ‎‏اخوی ها دفن نمایید. سؤال این است که تکلیف ما در حال حاضر چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، در مفروض سؤال چیزی بر شما نیست و نباید نبش قبر‏‎ ‎‏نمایند.‏

‏‏[سؤال 698]‏ ‏315‏

‏ ‏بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی، امام خمینی ‏

‏‏قبرستانی هست که قسمتی از این قبرستان قدیمی است. آخرین میتی که در این‏‎ ‎‏قبرستان دفن شده، حدود بیست سال است. چندی قبل برای دفن شهدا، این قسمت‏‎ ‎‏را با لودر صاف کردند، آثار قبر کم و بیش مشخص بود، ولی الآن برای یکی از شهدا که‏‎ ‎‏قبر می کندند، مقداری استخوان پیدا شده است خواهشمندیم بفرمایید که آیا جایز‏‎ ‎‏است شهدا در این قسمت دفن بشوند یا نه؟ لازم به تذکر است که این قطعه که قصد‏‎ ‎‏دارند قطعۀ شهدا بشود، از سی سال پیش تا به حال، کسی دفن نشده و زمین آن وقف‏‎ ‎‏قبرستان است.‏

‏‏بسمه تعالی، اشکال ندارد.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 699]‏ ‏316‏

‏ ‏بسمه تعالی‏

‏‏رهبر ما، نایب امام زمان، به عرض می رسانم: در موقعی که نیروی صدام خائن و از‏‎ ‎‏خدا بی خبر به شهر ما تجاوز کرد، خانوادۀ فقیر و مؤمن این جانب تحمل حملۀ کفر‏‎ ‎‏نداشتند، در اثر حملۀ نیروهای کافر، خواهر جوان مرگم از پشت بام به زمین خورده،‏‎ ‎‏سرش به زمین خورد و ترک برداشت و خون به مغز رسید. چون که در کوه بودیم‏‎ ‎‏دسترسی به دکتر نداشتیم متحمل دوای عشایری شدیم و در اثر برف و باران به آبدانان‏‎ ‎‏آمدیم. در 20 / 12 / 1361 باز بر اثر سرما، چرک و خون در مغز ایشان اثر کرد و دو‏‎ ‎‏روز به درد آمد و سپس فوت کرد. ‏

‏‏مسأله شرعی بدین گونه است: در آن محل یک بارگاهی هست، نام آن پیرمحمد، از‏‎ ‎‏نسل جابربن عبدالله‌ انصاری، می گویند: اطراف آن قبرستان است. ما در آن جا دفنش‏‎ ‎‏کردیم؛ اما این زمین اطرافش معلوم نیست مال چه کسی است. اکثر آن صاحب دارد؛‏‎ ‎‏اما صاحب آن هم معلوم نیست و دور و بر آن بارگاه، روستاییان زیادی هستند که‏‎ ‎‏کشاورزی می کنند. معلوم نیست این زمین قبرستان عمومی است یا مال یک نفر. چون‏‎ ‎‏که این مرحومِ جوان مرگ شده، خواهر و برادرهای بازماندۀ او همیشه گریان و‏‎ ‎‏ناراحت در اثر این گور غریبی هستند که خواهرشان دارد. دست به درگاه خدا تا‏‎ ‎‏پیروزی اسلام و رفتنمان به دهلران هستیم. پرسیدن مسأله شرعی؛ آیا هنگام رفتن در‏‎ ‎‏محل خودمان می توانیم بر طبق شرع جنازه را بیرون آوریم و در میان محل خودمان‏‎ ‎‏دفن کنیم؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر کسی از دفن در آن محل منعی نکرده، در فرض مرقوم‏‎ ‎‏نباید قبر را نبش و جسد را از قبر خارج کنید.‏

‏‏[سؤال 700]‏ ‏317‏

‏ ‏بسمه تعالی‏ ‏29 / 4 / 1361‏

‏‏با عذرخواهی از این که وقت آن حضرت را می گیریم، سؤال خود را مطرح‏
‏‎

‎‏می نماییم. اگر مرده مسلمانی بیش از هفت سال پیش توسط بستگان از خدا بی خبرش‏‎ ‎‏و افرادی دیگر در گورستان بهایی ها دفن گردیده باشد و اکنون فرزندان او بالغ و رشید‏‎ ‎‏شده باشند و همگی نیز مسلمان و شیعه باشند، تکلیف شرعی آنان چیست؟ آیا نبش‏‎ ‎‏قبر این میت و انتقال او به قبرستان مسلمانان مانند بهشت زهرا یا حرم مطهر حضرت‏‎ ‎‏معصومه علیهاالسلام در قم جایز است یا خیر؟ اگر جواب مثبت است به کجا مراجعه نمایند؟‏

‏‏فرزندان و همسر او همگی از دفن ایشان در این مکان نامقدس در عذابند و از‏‎ ‎‏این که نمی توانند بر سر مزار بروند ناراحت هستند. و من الله‌ التوفیق‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، نبش مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 701]‏ ‏318‏

‏ ‏بسمه تعالی‏ ‏29 / 4 / 1361 ‏

‏‏اگر پدر و پسری در یک حادثه رانندگی کشته شده باشند و در کنار یکدیگر دفن‏‎ ‎‏گردیده باشند؛ لکن سنگ قبر آنان جابه جا یعنی نام پدر بر روی قبر پسر و بالعکس، به‏‎ ‎‏اشتباه کار گذاشته شده باشد، با توجه به این که پدر در حال حاضر دارای شش فرزند و‏‎ ‎‏پسر در حال حاضر دارای طفل صغیر دوساله است، تکلیف شرعی بازماندگان‏‎ ‎‏چیست؟ آیا تعویض و تصحیح سنگ قبر آنان جایز است؟ باید نسبت به این کار اقدام‏‎ ‎‏نمود یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، جابه جا کردن سنگ قبر مانع ندارد. ‏

‏‏[سؤال 702]‏ ‏319‏

‏ ‏بسمه تعالی‏ ‏18 / 7 / 1361‏

‏‏حضور محترم رهبر کبیر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته ‏

‏‏با تقدیم درود؛ به عرض مبارک می رساند: رشته قناتی که محل کار و منشأ استرزاق‏‎ ‎‏جمعی کثیر و منبع مقدار خواروبار میهن اسلامی در حال تحریم اقتصادی بوده است،‏‎ ‎‏از سال 52 منهدم شده و با تلاش و کوشش و هزینه گزاف و کار مداوم در اردیبهشت‏
‏‎

‎‏سال 60 دفعتاً آب قنات رها، و یک نفر مقنی که در عمق سی متری داخل پشته قنات‏‎ ‎‏مشغول کار بوده، تلف شده است و دسترسی به جسد نیست، مگر این که قنات مجدداً‏‎ ‎‏کاملاً خراب بشود. تکلیف شرعی در این خصوص چه می باشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که خراب کردن قنات موجب ضرر فاحش است،‏‎ ‎‏لازم نیست قنات را خراب کنند.‏

‏‏[سؤال 703]‏ ‏320‏

‏ ‏بسمه تعالی‏ ‏11 / 4 / 1361 ‏

‏‏پیشگاه رهبر عظیم الشأن، امام امت (امام خمینی)، دام طول عمره‏

‏‏پس از عرض سلام، بانویی از 15 سال قبل مطلقه شده و‏‎ ‎‏دادگاه حمایت از خانواده‏‎ ‎‏صلاحیت تربیت بچه ها را به عهده حقیر گذاشت که به لطف خدا تعلیم و تربیت آن ها‏‎ ‎‏مطابق اصول احکام اسلامی انجام گرفت، تا این که فرزندم اسفند گذشته، دستور امام‏‎ ‎‏عظیم الشأن را شنید که جوان ها باید بر علیه کفر بسیج شوند؛ لذا کلاس درس را‏‎ ‎‏گذاشت و به جبهه رفت. 4 فروردین به آرزوی خودش ـ درجۀ شهادت ـ در فتح المبین‏‎ ‎‏ـ رقابیه ـ نائل آمد و در قبرستان عنایت آباد آباده، جنازۀ شهید ـ به دستور خودم ـ در‏‎ ‎‏محلی که قبلاً برای خانوادگی تهیه شده بود و به نام حسینیه هست، کنار پنج شهید از‏‎ ‎‏فامیل این جانب با تشریفات رسمی به خاک سپرده شد.‏

‏‏مادر مطلّقه و یک نفر دیگر که هیچ گونه سمتی به شهید ندارد ـ به عنوان دوست ـ‏‎ ‎‏می گویند که باید جنازه نبش و به شیراز، حمل شود. چون وصیت نامه نداشتند‏‎ ‎‏وصیت نامه ای جعلی ـ که کاملاً مغایرت دارد با امضای بچه و خط دفاتر ـ درست کرده‏‎ ‎‏و مدعی است که باید نبش قبر کنند. ـ با این که می دانیم نبش قبر، به خصوص قبر شهدا‏‎ ‎‏حرام است. ـ کلیۀ علمای شیراز و جامعۀ روحانیت آباده نیز با این کار مخالفت‏‎ ‎‏می کنند، ولی آن فرد و مادر مطلقه، که عنوان مادر شهید را دارد از موقعیت استفاده‏‎ ‎‏می کنند و مرتب در صدد نبش قبر هستند. (با این که وصیت نامه به نظر بنده و کلیۀ‏
‏‎

‎‏علما، مشکوک به جعل است). آیا نبش قبر جایز است؟‏

‏‏آیا پدر شهید بیش از این باید صبر کند که مرتب جسارت به ساحت مقدس‏‎ ‎‏جنازه  شهید شود؟! خواهشمندم فدوی را یاری کنید و دستور فرمایید که سپاه‏‎ ‎‏آباده  و  ژاندارمری آباده جلوی این گونه اعمال زشت را بگیرند و قاطع تر اقدام‏‎ ‎‏نمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، بر فرض که وصیت نامه درست باشد، با فرض گذشتن مدتی‏‎ ‎‏از دفن شهید و احتمال متلاشی شدن جسد، نبش قبر جایز نیست و‏‎ ‎‏اقدامات قانونی دراین باره با مسئولین مربوطه است.‏

‏‏[سؤال 704]‏ ‏321‏

‏ ‏بسمه تعالی‏ ‏25 / 4 / 1361 ‏

‏‏دفتر امام خمینی‏

‏‏احتراماً؛ به عرض می رسانم: این جانب پدر شهید، موضوعی برایم پیش آمده است‏‎ ‎‏که برایتان مختصراً شرح می دهم:‏

‏‏در تاریخ 13 / 2 / 61 جنازۀ فرزند شهیدم را از پادگان قزوین تحویل گرفتم. چون‏‎ ‎‏خودم در حال عادی نبودم، برادرم که در ضمن پدر زن فرزند شهیدم می باشد، جنازه‏‎ ‎‏را اطراف تاکستان قزوین که خودش در آن جا ساکن می باشد حرکت داده و در آن جا‏‎ ‎‏به خاک سپردند و بدون این که من متوجه باشم، وصیت نامۀ شهید را نیز از جیبش‏‎ ‎‏بیرون آورده و مخفی کردند و تا کنون به من نشان نداده اند؛ ولی فرزند دیگرم و‏‎ ‎‏دیگران که وصیت نامه را در دست آن ها دیده اند، گفته اند که شهید وصیت کرده است‏‎ ‎‏که او را در بهشت زهرا دفن نمایند. خواهشمند است که در مورد مسأله شرعی و‏‎ ‎‏قانونی این موضوع، مرا یاری فرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مدتی از دفن گذشته و بدن متلاشی شده و یا آن که نبش‏‎ ‎‏موجب هتک می شود، نبش قبر جایز نیست.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 705]‏ ‏322‏

‏ ‏بسمه تعالی‏ ‏10 / 6 / 1361 ‏

‏‏خواهشمند است که در مورد مطلب زیر پاسخ فرمایید.‏

‏‏مطلب در مورد مرحوم پدرم می باشد که در 14 سال پیش در مسگرآباد تهران دفن‏‎ ‎‏شده است. در آن روز عمه جانم تقریباً بزرگ تر ما بود و مسئولیت کفن و دفن را هم در‏‎ ‎‏آن روز خودش به عهده گرفت؛ چون ما صغیر بودیم. بعد به او که گفتند: چرا این جا در‏‎ ‎‏غربت او را دفن کردی؟ مثل این که گفته بود: من او را سپرده ام و او را جابه جا می کنم؛‏‎ ‎‏ولی حالا حرفش این است که حرف آن روز را از شدت ناراحتی جواب داده و الآن‏‎ ‎‏می گوید: فقط من این را گفته ام که خدایا: بر تو آگاه باشد که من او را این جا نمی گذارم‏‎ ‎‏باشد.‏

‏‏تا به حال نیز آن یکی عمه جانم، دو مرتبه پدرم را خواب دیده که این جا ناراحت‏‎ ‎‏هستم و او پدرم را خیلی ناراحت از دست آن یکی عمه ام دیده.‏

‏‏چون بنده فرزند بزرگ تر هستم می خواهم مسئولیت خودم را در مورد این جریان‏‎ ‎‏مشخص فرمایید. به امید پیروزی هرچه زودتر اسلام بر کفر جهانی‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، نبش قبر جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 706]‏ ‏323‏

‏ ‏بسمه تعالی‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، ای قلب تپندۀ محرومین جهان:‏

‏‏شهیدی از مخلصان امام حسین علیه السلام در قریۀ نیوانسوق ـ از قراء گلپایگان وصیت‏‎ ‎‏کرده است که او را در مکان مقدس امام زادۀ این قریه به خاک بسپارند؛ ولی قبل از‏‎ ‎‏این که وصیت نامۀ شهید به دست ما برسد جسد مطهرش را در قبرستان آباء و‏‎ ‎‏اجدادیش به خاک سپردیم. آیا اشکالی دارد که نبش قبر شود و همان جایی که شهید‏‎ ‎‏وصیت نموده به خاک سپرده شود؟ تاریخ شهادت شهید نامبرده: 11 / 8 / 1361‏
‏‎

‎‏شمسی ـ پانزدهم محرم سال 1403 می باشد.‏

‏‏سلامت و سعادت شما و تمام مسلمین جهان را از خداوند متعال خواستارم.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مدتی از دفن شهید گذشته که بدن متلاشی شده و یا آن که‏‎ ‎‏نبش قبر موجب هتک می شود نبش قبر در فرض مرقوم، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 707]‏ ‏----> 4384‏

‏‏2. جوان رزمنده ای در خط مقدم جبهه مجروح و در بیمارستان شهید می شود؛‏‎ ‎‏مسئولین چون از موضوع اطلاع نداشتند، بدون غسل و کفن، آن شهید را دفن کردند؛‏‎ ‎‏پس از مدتی هم سنگران شهید در مراجعت به شهر، جریان را اطلاع دادند؛ حکم‏‎ ‎‏شرعی را بیان بفرمایید.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر ممکن است و هتک میت نیست، باید میت را بیرون آورند‏‎ ‎‏و تغسیل و تکفین نمایند.‏

‏‏[سؤال 708]‏ ‏----> 5535‏

‏‏3. شهدای مکلف و غیره بدون اذن پدر دفن شده اند؛ آیا پدر می تواند نبش قبر کند‏‎ ‎‏و در مکان دیگر دفن کند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض وجود غرض عقلایی مانع ندارد.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎