شرایط صحت وقف

‏‏شرایط صحت وقف‏

‏‏[سؤال 8032]‏‏ ‏ ‏ 4234‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 6 / 1361‏

‏‏دفتر محترم حضرت آیت الله‌، امام خمینی، مدّ ظله‏

‏‏محترماً، به عرض می رساند در جنب تکیۀ رینه لاریجان، قطعه زمینی به مساحت‏‎ ‎‏تقریبی پانصد متر حدود ده سال قبل توسط شخص خیّری، به منظور توسعۀ تکیه و‏‎ ‎‏سقّاخانه خریداری شده، ولی تا کنون وقف نگردیده و صیغۀ وقف جاری نشده است،‏‎ ‎‏فقط قسمتی که مورد نیاز توسعۀ سقّاخانه بود، به تصرف تکیه درآمد، مابقی زمین‏‎ ‎‏مانده. بعضی از برادران ـ من باب احتیاط ـ موضوع را با ارسال فتوکپی قبالۀ خرید‏‎ ‎‏زمین به آن دفتر ارجاع نمودند، که شاید محتوی قباله خرید دالّ بر وقفیت زمین مورد‏‎ ‎‏بحث باشد؛ چون در همسایگی این قطعه زمین، سید اولاد پیغمبری خانه دارد که از‏‎ ‎‏نظر جا و مکان در مضیقه است و تقاضا دارد قسمتی، تا حدود پنجاه متر به او فروخته‏‎ ‎‏شود، تا از مضیقه به در آید. بناءً علی هذا، تقاضا دارد پاسخ فرمایند که آیا می شود‏‎ ‎‏مقدار پنجاه متر از این زمین را به او فروخت و وجه آن صرف تعمیرات تکیه گردد یا‏‎ ‎‏خیر؟ خواهشمند است جریان را کلاً روشن فرمایید. والسلام علیکم ورحمة الله‌‏

‏‏بسمه تعالی، زمین اگر وقف نشده و یا به تصرف و قبض وقف درنیامده،‏‎ ‎‏اختیار آن با مالک است و تنها خریدن، به منظور صرف در وقف یا‏‎ ‎‏ساختن تکیه و حسینیه، وقف حساب نمی شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8033]‏‏ ‏ ‏ 4235‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 19 / 9 / 1358‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی رهبر عالی قدر انقلاب اسلامی ایران، امام‏‎ ‎‏خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏لطفاً بیان فرمایید: یک قطعه زمین 25 متری جزو قطعه زمینی است که روبه روی‏‎ ‎‏صحن مسجد قرار گرفته و یک زن و بچه در آن زمین خانه ساخته اند که مجاور زمین‏‎ ‎‏مزبور است و صاحب آن دور آن را سنگ چین کرده تا بعداً به صورت حسینیه درآورد،‏‎ ‎‏ولی از دنیا رفته است. آیا می شود این زمین مورد استفاده آن زن قرار گیرد یا باید‏‎ ‎‏حسینیه ساخته شود و یا این که امکان ندارد؟ موضوع دیگر این که همان مرحوم در‏‎ ‎‏میناب زمینی را در نظر گرفته بوده که مسجدی بنا نماید، ولی قبل از اقدام از دنیا رفته و‏‎ ‎‏مقداری از مصالح ساختمانی آن را نیز ریخته بوده است. آیا بر وراث لازم است که‏‎ ‎‏اقدام به ایجاد مسجد بنمایند یا این که می توانند مصالح ساختمانی را جهت مسجد‏‎ ‎‏دیگری منتقل نمایند؟ و ضمناً اضافه می نمایند که فرد مرحوم متولی مسجدی است که‏‎ ‎‏قطعه زمین مذکور را جهت احداث حسینیه قصد نموده بوده است. از جوابی که‏‎ ‎‏مرحمت می فرمایید سپاس گزارم؛ عمر پر برکت رهبر برقرار باد.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین ها یا مصالح را وقف نکرده و یا تحویل جهت وقف‏‎ ‎‏نداده و وصیت هم ننموده باشد، ملک ورثه است و هر تصرفی در آن‏‎ ‎‏بخواهند می توانند بکنند.‏

‏‏[سؤال 8034]‏‏ ‏ ‏ 4236‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 16 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله‏‎ ‎‏العالی، مستدعی است سؤال شرعی زیر را پاسخ مرحمت فرمایید.‏

‏‏مسجدی است فاقد سرویس عمومی و وضوخانه. در مجاورت این مسجد، خانۀ‏
‏‎

‎‏مخروبه ای جهت ساختمان سرویس و وضوخانۀ مسجد مذکور، توسط اهالی‏‎ ‎‏خریداری شده است. پس از تخریب و شروع ساختمان، از طرف شهرداری محل و‏‎ ‎‏نیز جمعی از اهالی خواسته شده است که مقداری از خانۀ مذکور، جهت تعریض‏‎ ‎‏کوچۀ جنب آن گرفته شود. از نظر شرع مقدس آیا چنین کاری مجاز است یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر خانۀ مذکور هنوز وقف نشده، اختیار آن با صاحبان پول‏‎ ‎‏است و تعریض کوچه با رضایت آنان مانع ندارد.‏

‏‏[سؤال 8035]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 769‏

‏‏13. رجل أقرض آخر مالاً فامتنع المقترض فی أداء الدین أو أخذ مالاً من دون حقّ‏‎ ‎‏فالمقرض أو المأخوذ منه المال جعلا هذا المال وقفاً لأبی الفضل العبّاس علیه السلام او لأحد‏‎ ‎‏الأئمّة علیهم السلام فهل یکون هذا الوقف صحیحاً ویخرج المال عن ملکیة مالکه؟‏

‏‏بسم الله‌ تعالی، فیما یصحّ فیه الوقف یصحّ الوقف المزبور لو أمکنه الإقباض‏‎ ‎‏وقد أقبضه لجهة الوقف أو إلی متولّی الوقف وإلاّ فلا.‏

‏‏[سؤال 8036]‏‏ ‏ ‏ 4237‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏

‏‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی امام خمینی ‏

‏‏این جانبان یک قطعه زمین به مساحت چهارصد متر از صاحب آن خریداری‏‎ ‎‏نمودیم و به عنوان تأسیس عزاخان‏‏ۀ‏‏ سیدالشهدا علیه السلام اجراء صیغه شده، ولی متأسفانه در‏‎ ‎‏اثر اشتباه و ندانستن حکم، با کمک طاغوت زمان تبدیل به حمام گشته. در حال حاضر‏‎ ‎‏تکلیف ما نسبت به این حمام از نظر شرعی چیست؟ چنانچه در عوض، زمین دیگری‏‎ ‎‏برای درست کردن تکیه تهیه نماییم، جبران و اصلاح می شود یا خیر؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر برای عزاداری زمین را تحویل نداده باشند و صاحبان پول‏‎ ‎‏راضی باشند، تصرف در حمام مانع ندارد و در هر صورت اگر آب غسل‏‎ ‎‏مباح باشد، غسل صحیح است. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8037]‏‏ ‏ ‏ 4238‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏زمینی است که از سه طرف محصور است به دیوارهای مجاور و از طرف چهارم به‏‎ ‎‏کوچۀ چندصد متری. از طرف کوچه، وقف حسینیه شده است، ولی هنوز به تصرف‏‎ ‎‏وقفی در نیامده است. آیا تغییر یا به هم زدن وقف مذکور جایز است یا خیر؟‏

‏‏از درگاه خدای تبارک و تعالی، طول عمر آن رهبر عظیم الشأن اسلام و مسلمین، و‏‎ ‎‏پیروزی ملت شهادت طلب کشور اسلامی ایران را خواستار است. ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر آنچه وقف شده، تحویل جهت وقف داده نشده، وقف تمام‏‎ ‎‏نیست و تغییر آن مانع ندارد. ‏

‏‏[سؤال 8038]‏‏ ‏ ‏ 4239‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر محترم حضرت آیت الله‌ العظمی حاج آقا روح الله‌ خمینی رهبر کبیر انقلاب و‏‎ ‎‏بنیان گذار جمهوری اسلامی‏

‏‏این جانب اهل پشتکوه یزد، از کشاورزان آن محل، تنها دارایی و مایملک خود که‏‎ ‎‏عبارت از یک طاق از شانزده طاق قنات مزرعه خلیل آباد، بوده است. بر اثر ناراحتی و‏‎ ‎‏گرفتاری و کسالت اقدام به وقف کردن آن نموده ام. در وقف نامه قید گردید که صیغۀ‏‎ ‎‏وقف جاری شده، ولی قید این که به تصرف وقف داده شده باشد، نشده است. الحال‏‎ ‎‏به علت این که دارای عیال و اولاد بوده و عمل انجام شده باعث محرومیت آنان شده از‏‎ ‎‏عمل خود پشیمان و می خواهم اجازه فرمایند؛ با توجه به این که مورد وقف به تصرف‏‎ ‎‏وقف داده نشده، عمل انجام شده صحیح نبوده و می توان از آن عدول نمود یا خیر؟‏‎ ‎‏نظر مبارک خود را اعلام فرمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد صیغۀ وقف، بدون تحویل آن، کافی نیست و در‏‎ ‎‏خصوصیات مورد سؤال به مسئولین ذی ربط مراجعه شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8039]‏‏ ‏ ‏ 4240‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر رهبر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، دامت برکاته‏

‏‏محترماً؛ استفسار می شود که: ‏

‏‏1. زمینی را به نام ساختن حسینیه خریداری و ثلث بهای آن پرداخت شد و از‏‎ ‎‏مؤمنین پول به نام حسینیه جمع آوری گردید. سپس ساختن بنا شروع شد و به خاطر‏‎ ‎‏تشخیص قبله، محرابی گذاشته شد و همین که بنا نیمه تمام شد، عده ای گفتند: «اگر‏‎ ‎‏مسجد بشود، بهتر است» و صاحب زمین هم گفت: «اگر مسجد بشود، بقیه پولم که دو‏‎ ‎‏ثلث بهای زمین می باشد نمی خواهم» و قبض را تغییر دادند و به نام مسجد‏‎ ‎‏صاحب الزمان نمودند و بقیه بنا را به نام مسجد تمام نمودند. در حال حاضر از این بنا‏‎ ‎‏به نام مسجد استفاده می نمایند و اختلاف هم برطرف نشده است. استدعا می شود‏‎ ‎‏آنچه حکم خداست مرقوم فرموده تا تکلیف خود را بدانیم. عزت و سعادت و طول‏‎ ‎‏عمر رهبر انقلاب را از پیشگاه احدیت مسئلت می نماییم.‏

‏‏بسمه تعالی، وقف زمین برای حسینیه اگر تمام نشده و قبض وقف حاصل‏‎ ‎‏نشده، تغییر آن به عنوان مسجد اشکال ندارد؛ ولی اگر تغییر بعد از تمامیت‏‎ ‎‏وقف حسینیه حاصل شده باشد، باطل است و آن محل مسجد نمی شود؛‏‎ ‎‏اگر چه نماز در آن جا اشکال ندارد.‏

‏‏2. حمامی چند سال قبل در این شهر ساخته شد. روزی امام جماعت مسجد می فرمودند: که این مکان‏‎ ‎‏قبرستان بوده است. اکنون هم این مکان در وسط شهر قرار گرفته و وقف نامه اش هم مشخص نیست.‏‎ ‎‏آب آن هم از آب شهر و چاه حفر شده در آن مکان می باشد. در هر دو صورت، اگر دارای وقف نامه باشد‏‎ ‎‏و یا نباشد تکلیف مسلمین چیست؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف بودن محل حمام برای دفن اموات محرز نباشد، استفاده از آن اشکال‏‎ ‎‏ندارد. ‏

‏‏خداوند متعال سایۀ حضرت مستطاب عالی را تا انقلاب حضرت مهدی (عج) بر سر مستضعفین جهان‏‎ ‎‏قائم بدارد، آمین، بحق محمد و آله الطاهرین.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8040]‏‏ ‏ ‏ 4241‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏دفتر فقیه و عالم بزرگوار و رهبر انقلاب، حضرت امام خمینی، دام ظله‏

‏‏با کمال احترام به عرض آن مرجع و امام بزرگوار و حامی مستضعفان می رساند:‏‎ ‎‏مردی هستم علیل و بیمار، با متجاوز از هفتاد سال عمر، بر اثر جهل و نادانی و‏‎ ‎‏بیسوادی و بدون آینده نگری به سرنوشت قریب به بیست نفر از عایله خود که بعضی‏‎ ‎‏از فرزندانم مبتلا به بیماری صرع و غش می باشند. و با عنایت به این که بر اثر ناراحتی‏‎ ‎‏خانوادگی و فشار زندگی، مسلط به اعصاب خود نبوده، بنا به توصیه و ارشاد رئیس‏‎ ‎‏دادگاه انقلاب اسلامی، سه دانگ و سه ربع دانگ مشاع، از شش دانگ باقیماندۀ‏‎ ‎‏کاروان سرای مورد مالکیت خودم، را ـ که الساعه هم متصرف و محل ارتزاق روزمرۀ‏‎ ‎‏این جانب و عایله ام می باشد ـ طبق وقف نامۀ شمارۀ ‏‏ جهت‏‎ ‎‏مسجد یا حمام و یا سایر امور عام المنفعه وقف مؤبد نمودم. ‏

‏‏مقرر شد که حاکم شرع دادگاه انقلاب با مشورت و صلاحدید امام جمعه به نحو‏‎ ‎‏احسن از آن استفاده نمایند و قید شد خودم مادام الحیات، حق نظارت داشته باشم.‏‎ ‎‏صیغه جاری شد ولی مورد وقف تحویل حاکم شرع و امام جمعه داده نشد چون که به‏‎ ‎‏موضوع و آینده وقف، بر اثر بی سوادی و کهولت سن مطلع و واقف نبوده ام، ناآگاهانه‏‎ ‎‏وقف نامه را انگشت زده ام. با گذشت اندک زمانی از عمل خود نادم و پشیمان و متوجه‏‎ ‎‏شدم که همه هستیم از دستم رفته و باید به کنج مسجد و یا خرابه ـ  با حدود بیست نفر‏‎ ‎‏عایله  ـ پناه ببرم. بدین سبب حضوراً و تلگراماً اعلام ندامت و ابطال وقف نامه را از‏‎ ‎‏مراجع مذکور خواستم، ولی توجهی نفرموده اند. مورد وقف هم کماکان در تصرفم‏‎ ‎‏می باشد و امور زندگی از همین محل تأمین می شود و راضی به تحویل و تحول و‏‎ ‎‏وقف هم نیستم. علی هذا تمنا دارم نظریه و فتوای حضرتتان را ذیلاً مرقوم تا از این‏‎ ‎‏پریشانی رها شوم.‏

‏‏بسمه تعالی، تنها خواندن صیغۀ وقف و ثبت در دفتر، کافی برای تمامیت‏
‏‎

‎‏وقف نیست و تا عین موقوفه، تسلیم جهت وقف نشده، واقف می تواند‏‎ ‎‏برگردد. ‏

‏‏[سؤال 8041]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 4477‏

‏‏7. اگر شخصی زمینی را به نام مسجد کرده ـ حتی کلنگ هم زده باشند ـ و بعد‏‎ ‎‏صاحب زمین منصرف شود، آیا می تواند صاحب زمین، زمین را بفروشد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وقف، تمام شده و به قبض جهت وقف هم در آورده،‏‎ ‎‏نمی تواند؛ ولی پیش از تمام شدن وقف می تواند وقف را تسلیم نکند و‏‎ ‎‏برهم بزند.‏

‏‏[سؤال 8042]‏‏ ‏ ‏ 4242‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 25 / 3 / 1361‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی ‏

‏‏در شانزده سال گذشته، مردم زمینی موات به مسافت پانصد متر را جهت قبرستان‏‎ ‎‏مسلمین تعیین، و حدود آن را مشخص و به تصرّف درآوردند، و از آن جایی که در آن‏‎ ‎‏موقع آب لوله کشی موجود نبوده، یک حلقه چاه در این زمین حفر نمودند. و بر روی‏‎ ‎‏این زمین غسال خانه و حسینیه ساخته شده و چندین میت در این زمین دفن گردیده‏‎ ‎‏است. بعد از چهار سال که زمین نامبرده در اختیار عموم مسلمین بوده، شخص‏‎ ‎‏مستکبری ـ که در آن زمان رئیس خانۀ انصاف بوده ـ با توسل به زور قسمتی از این‏‎ ‎‏زمین را اشغال کرده و مقاومت مردم روستا را نادیده گرفته و درختان لیمو در این زمین‏‎ ‎‏اشغالی کاشته است. ‏

‏‏از آن جایی که جمعیت این روستا چهار الی پنج هزار نفر می باشد و در آینده‏‎ ‎‏نزدیک به زمین مذکور احتیاج مبرمی خواهد بود و در جای دیگر زمین جهت قبرستان‏‎ ‎‏یافت نخواهد شد، تکلیف مردم این روستا چیست؟ ‏

‏‏و در صورتی که زمین اشغالی پس گرفته شود، خشکانیدن درختان این زمین جایز‏
‏‎

‎‏است یا خیر؟ والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته ‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مرقوم، زمین ذکر شده قبرستان متعلق به اهالی محل‏‎ ‎‏است و کسی حق ندارد تمام یا قسمتی از آن را به خود اختصاص دهد و‏‎ ‎‏صاحب درخت ها حق ندارد درخت ها را در زمین قبرستان باقی بگذارد. ‏

‏‏[سؤال 8043]‏‏ ‏ ‏ 4243‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 26 / 9 / 1362‏

‏‏محضر مبارک آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله الوارف، با اهدای سلام و‏‎ ‎‏تحیات و آرزوی طول عمر و دوام صحت آن امام بزرگوار‏

‏‏به عرض می رسد: در مجاورت قبرستان قدیمی کلاگر محله جویبار یک قطعه‏‎ ‎‏زمین نسبتاً بزرگی را عده ای از مؤمنین محل خریداری و برای الحاق به قبرستان وقف‏‎ ‎‏نمودند. حداقل مدت پانزده سال می گذرد که برای دفن اموات از آن استفاده نشده و‏‎ ‎‏فعلاً برای مؤسسات عام المنفعه از قبیل بیمارستان و مدرسه در اثر نداشتن زمین فارغ‏‎ ‎‏در مضیقه هستند. آیا اجازه می فرمایید که از یک قسمت از این زمین جهت بهداری یا‏‎ ‎‏مدرسه استفاده شود و قسمت دیگر برای الحاق به قبرستان بماند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر هنوز میتی در آن دفن نشده، اختیار با صاحبان اصلی و‏‎ ‎‏کسانی است که وقف کرده اند و می توانند برای کارهای خیر دیگر از آن‏‎ ‎‏استفاده کنند.‏

‏‏[سؤال 8044]‏‏ ‏ ‏ 4244‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ خمینی دام ظله العالی‏

‏‏متولی وقف در حالی که بدهکاری وقفی دارد مرحوم می شود، ورّاث از ادای بدهی‏‎ ‎‏وقف امتناع می ورزند، پسر ارشد تصمیم می گیرد این بدهی را به تنهایی بپردازد، لذا‏‎ ‎‏قطعه باغی را به عنوان ادای بدهی وقف اضافه بر موقوفات گذشته می نماید و پشت‏
‏‎

‎‏کاغذ وقف نامه گذشتگان می نویسد، لکن بعداً ورثه تصمیم می گیرند بدهی وقفی پدر‏‎ ‎‏را مشترکاً بپردازند، و لذا همه ورثه نیز قطعه زمین زراعتی را جزء وقف قرار داده و‏‎ ‎‏مقداری پول جهت صرف در وقف پرداخته اند. آیا قطعه باغ پسر ارشد جزء وقف به‏‎ ‎‏حساب می آید یا به ملک شخصی نامبرده برمی گردد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر زمین را وقف نموده و تسلیم جهت وقف کرده دیگر به‏‎ ‎‏خود شخص باز نمی گردد، ولی بدهی بابت وقف باید در همان جهت وقف‏‎ ‎‏مصرف شود.‏

‏‏[سؤال 8045]‏‏ ‏ ‏ 4245‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 شعبان المعظم 1403  ق‏

‏‏محضر مبارک مرجع عالی قدر، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دام ظله العالی‏

‏‏احتراماً به استحضار می رسانیم: شخص خیّری در گرگان، مقدار پانصد و پنجاه متر‏‎ ‎‏زمین ـ که چندین اتاق مخروبه قدیمی داشته ـ به عنوان حسینیه به هیأت متوسلین به‏‎ ‎‏حضرت ابا عبدالله‌ الحسین علیه السلام واگذار نموده و قبض و اقباض هم محقق شده است.‏‎ ‎‏سپس اعضای هیأت، تابلو و پرچمی با عنوان حسینیه بر سر آن نصب نمود که شخص‏‎ ‎‏واگذار کننده هم حضور داشته است. این هیأت برای انجام مراسم عزاداری در آن‏‎ ‎‏زمین و مرمت آن مخارجی در حدود چهل هزار تومان متحمل شده اند و نیز چندین‏‎ ‎‏هفته در آن محل مراسم عزاداری حضرت خامس آل عبا اقامه شده است. چون واگذار‏‎ ‎‏کننده شخصاً نمی توانسته در مجالس شرکت کند؛ شخصی به نمایندگی از طرف ایشان‏‎ ‎‏در اولین مراسم شب جمعه شرکت داشته و هم‏‏ۀ‏‏ این گفته ها با اطلاع نمایند‏‏ۀ‏‏ محترم‏‎ ‎‏حضرت عالی و امام جمعه محترم گرگان انجام شده است. با توجه به این که طبق فتوای‏‎ ‎‏حضرت عالی، معاطات در وقف بر مصالح عامه کفایت می کند، مضافاً به این که لفظاً‏‎ ‎‏هم واگذاری را ادا کرده؛ آیا این شخص می تواند منصرف شده و برگردد یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، با فرض این که مالک زمین آن را به عنوان حسینیه تحویل‏
‏‎

‎‏داده و متولی شرعی یا مردم قبض نموده و در جهت وقف هم مورد استفاده‏‎ ‎‏قرار گرفته؛ مالک نمی تواند منصرف شود و حسینیه را به ملک خود‏‎ ‎‏برگرداند.‏

‏‏[سؤال 8046]‏‏ ‏ ‏ 4246‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی  ‏ ‏ 28 / 6 / 1360‏

‏‏حضور محترم نایب الامام، حضرت آیت الله‌ الخمینی، دام بقاؤه‏

‏‏با عرض سلام و ادای مراسم بندگی و عذرخواهی از این که زحمت می دهم، با‏‎ ‎‏وجود گرفتاری هایی که دارید و امیدوارم به زودی همۀ گرفتاری ها برطرف شود؛‏‎ ‎‏ان  شاء الله‌.‏

‏‏بنده چند مسأله برایم از رساله جناب عالی حل نشده؛ این است که مزاحم می شوم.‏

‏‏1. جد بنده کتابی طبی نوشته و در اواخر کتاب لعنت کرده به کسی که کتاب را به‏‎ ‎‏دیگری بدهد. بنده متوجه نبوده، به کتابخانه داده، در کتابخانه هم کتاب های طبی مورد‏‎ ‎‏استفاده نیست؛ می توانم کتاب را پس بگیرم یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، مجرد لعنت الزام آور نیست و اگر وقف کتابخانه شده‏‎ ‎‏نمی توانید برگردانید.‏

‏‏2. صبیۀ بنده در تظاهرات شرکت داشته؛ جوانی او را گول زده و به محضری مراجعه نموده است. برای‏‎ ‎‏آن که بنده راضی نبوده ام. ـ یعنی اصلاً به بنده مراجعه نشده ـ دختر به دروغ به صاحب محضر گفته است‏‎ ‎‏سابقه ازدواج دارم؛ اقرارنامه تنظیم نموده، محضر ازدواج او را عقد نموده؛ عقد صحیح است یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، ازدواج دختر باکره موقوف به اجازۀ پدر است؛ ولی با میل دختر به ازدواج اگر‏‎ ‎‏پسر کفو عرفی و شرعی او باشد و دختر بترسد که دیگر شوهر خوبی پیدا نکند، پدر حقّ منع از‏‎ ‎‏ازدواج آن ها ندارد.‏

‏‏3. مشغول نماز خواندن تلفن زنگ می زند؛ کس دیگری نیست جواب بدهد، جایز است نماز را بریده‏‎ ‎‏جواب تلفن بدهد؟‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏4. ساعت هایی ساخته شده با قاب طلا (ساعت جیبی یا مچی)؛ آیا می توان با آن نماز خواند در‏
‏‎

‎‏صورتی که همراه باشد یا اشکال دارد؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر در جیب باشد اشکال ندارد؛ ولی اگر به مچ بسته باشد نماز صحیح نیست.‏

‏‏5. تعهدی دارم هر وقت مطلع شدم کسی فوت نموده نماز وحشت بخوانم و چون واریس شدید دارم‏‎ ‎‏نمی توانم زیاد بایستم؛ جایز است رکعت دوم یک سوره «إنّا أنزلنا» خوانده شود؟ و هم ممکن است‏‎ ‎‏یک نماز و نیت شود به تمام آن کسانی که در آن روز مدفون شده اند یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر یک سوره خوانده شود نماز لیلة الدفن نمی شود و تشریک در ثواب مانع‏‎ ‎‏ندارد.‏

‏‏[سؤال 8047]‏‏ ‏ ‏ 4247‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مقدس حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، مدّ ظله العالی‏

‏‏1. شخصی مقداری زمین دارد. می گوید: «وقتی عمارت ساختم، قسمت بالای آن‏‎ ‎‏را کتابخانه می کنم و صیغه وقف را این طور جاری می کنم: قسمت فوقانی این زمین را‏‎ ‎‏وقف کتابخانه کردم»؛ آیا این وقف صحیح است و علی فرض الصحّة می تواند این‏‎ ‎‏زمین را بفروشد یا نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، این وقف صحیح نیست.‏

‏‏2. صحن مسجدی است مشکوک، که آیا واقف آن صحن را هم جزء مسجد قرار داده یا حسینیه؟ آیا‏‎ ‎‏می توان در آن صحن مستراح ساخت؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، جایز نیست.‏

‏‏[سؤال 8048]‏‏ ‏ ‏ 4248‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 12 / 11 / 1361‏

‏‏درود بر شهیدان اسلام در سراسر جهان‏

‏‏اگر شخصی قطعه ای از زمین خودش را برای کسی در حال مریضی وصیت نماید‏‎ ‎‏که عوض آن رفته کربلا زیارت به جا آورد و آن شخص هم زیارت را بعد از مرگ‏‎ ‎‏موصی انجام دهد، آیا وارث موصی می تواند بعد از این وصیت را به هم زند و قبول‏
‏‎

‎‏نکند و به جای زمین موصی به زمین دیگری را عوض آن بدهد ـ در صورتی که آن‏‎ ‎‏شخص قبول نکند ـ یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، چنانچه زمینی که معین شده زیادتر از ثلث ترکه میت نباشد،‏‎ ‎‏وصیت نافذ است و نمی توانند ورثه بدون رضایت وصی عوض کنند و اگر‏‎ ‎‏زاید بر ثلث باشد در زاید احتیاج به اجازه ورثه دارد.‏

‏‏[سؤال 8049]‏‏ ‏ ‏ 4249‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 13 / 9 / 1361‏

‏‏مرجع عالی قدر و رهبر عظیم الشأن امت، خمینی بت شکن دامت افاضاته با نهایت‏‎ ‎‏ادب، توضیح بر این که شخصی وصیت عادی نموده چون که اولاد نداشته ما ترک خود‏‎ ‎‏را وقف نموده، قبل از فوت خود حدود یک سال قبل، به تصرف بنده داده، وارث 3‏‎ ‎‏سال است فوت شده است ملک را طبق وصیت خط عمل شده، حالیه یک ورثه دیگر‏‎ ‎‏عدواناً می گوید باید ملک را واگذار کنی خواهشمند است طبق دستور اسلام حکم الله‌‏‎ ‎‏را بیان فرمایید قبلاً متشکر خواهم شد.‏

‏‏بنده، ناظر در مخارج مرحوم نیز هستم اهل محل حقّ بنده را گواهی می نمایند.‏

‏‏بسمه تعالی، اگر وصیت کرده که بعد از فوت او وقف باشد در زمان حیات‏‎ ‎‏وقف ماترک نموده وصیت و وقف مزبور باطل است و ماترک او به ورثه اش‏‎ ‎‏می رسد. بلی اگر چیز معیّنی را وقف کرده و در حیات خود تحویل جهت‏‎ ‎‏وقف داده وقف صحیح است و از ترکه محسوب نمی شود.‏

‏‏[سؤال 8050]‏‏ ‏ ‏ 4250‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی الامام خمینی دام ظله العالی‏

‏‏محترماً؛ معروض می دارد: شخصی است از اهل علم، قصد دارد خانۀ مسکونی‏‎ ‎‏خود را وقف چند نفر از طلاب مجرد کند به شرط این که خودش مادام الحیات ساکن‏
‏‎

‎‏باشد. خودش معیل است و بعد از خودش تحویل موقوف علیهم داده شود؛ چون در‏‎ ‎‏وقف، فقها قبض و اقباض را شرط دانسته اند و خود واقف از اهل علم است؛ می تواند‏‎ ‎‏خودش مادام الحیات ساکن باشد یا نه؟‏

‏‏و به فرض صحت وقف به شرط ساکن بودن با این که خودش معیل است و وقف‏‎ ‎‏بر مجرد است آیا قانوناً هم تصویب شده است یا در صورت مخالفت ورثه موجب رد‏‎ ‎‏وصیت خواهد شد. مستدعی است مشروحاً بیان فرمایید و در صحت یا عدم صحت‏‎ ‎‏راه چاره ای ارائه فرمایید. موجب تشکر و مزید اجر است.‏

‏‏بسمه تعالی، وقف به نحو مذکور، صحیح نیست.‏

‏‏[سؤال 8051]‏‏ ‏ ‏ 4251‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ دوم ذیقعد‏‏ۀ‏‏ 1399 ق‏

‏‏حضرت آیت الله‌ العظمی الامام خمینی دامت برکاته، سلام الله‌ علیکم، سلامتی و‏‎ ‎‏بقای وجود مبارک را خواستارم. لطفاً جواب سؤال ذیل را مرقوم بفرمایید:‏

‏‏شخصی خانه ای داشته به عنوان مسجد وقف نموده و قید نموده که تا آخر عمر در‏‎ ‎‏مسجد باشد. ساختمان مسجد با همّت مؤمنین تحت نظر امام جماعت به اتمام رسیده‏‎ ‎‏است. مدتی است که برنامه های اسلامی در این مسجد پیاده می گردد، ولی واقف که‏‎ ‎‏در مسجد سکونت دارد، به عناوین مختلف مانع انجام فرائض دینی؛ از نماز جماعت‏‎ ‎‏و غیره می گردد و با تبلیغات سوء مردم را نسبت به مسجد و امام آن بدبین می نماید.‏‎ ‎‏فعلاً متولی شرعی و قانونی و امام جماعت و مردم شدیداً ناراحت و دل آزرده‏‎ ‎‏گردیده اند که منزل دیگری برای ایشان (واقف) فراهم نموده و او را به آن خانه منتقل‏‎ ‎‏نمایند تا مردم بتوانند برنامه های دینی را با راحتی انجام بدهند.‏

‏‏والسلام علیکم ورحمة الله‌ وبرکاته‏

‏‏بسمه تعالی، مانع ندارد و شرط سکونت در وقف مسجد نافذ نیست و نباید‏‎ ‎‏مزاحمت نمازگزاران بشود. ‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8052]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 149‏

‏‏2. اگر شخصی ملکی را وقف کند برای امور خیریه و در ضمن شرط کند که اگر‏‎ ‎‏اولاد خودم روزی محتاج شدند یا خودم فقیر شدم حق تقدم داشته باشم صحیح است‏‎ ‎‏یا خیر؟‏

‏‏بسمه تعالی، وقف صحیح است و شرط حق تقدم برای خودش صحیح‏‎ ‎‏نیست.‏

‏‏[سؤال 8053]‏‏ ‏ ‏ 4252‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی‏

‏‏محضر مبارک حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت توفیقاته، چه‏‎ ‎‏می فرمایید در مورد مسأله شرعیه ای که ذیلاً به نظر مبارک می رسد:‏

‏‏شخصی چند قطعه ملک را وقف مؤبد و حبس مخلّد نمود برای تعزیه داری و‏‎ ‎‏سوگواری حضرت سیدالشهدا حسین بن علی علیه السلام، ارواحنا فداه. و تولیت املاک فوق‏‎ ‎‏را مادام العمر برای خود قرار داده و اسمی از حق التولیه نبرده است. و در وقف نامه‏‎ ‎‏متذکر شده است که از درآمد املاک فوق فقط ‏‏ آن را مصرف مخارج مراسم‏‎ ‎‏عزاداری سرور شهیدان برسانید و بقی‏‏ۀ‏‏ درآمد که ‏‏ می باشد، متعلق به خود واقف‏‎ ‎‏باشد و تولیت املاک فوق را نیز بعد از مرگ برای شخص دیگری معین کرده است و‏‎ ‎‏در این مورد ‏‏ از منافع ملک را حق التولیه برای متولی پس از مرگ خودش قرار‏‎ ‎‏داده است. و باز هم از بقیه منافع ملک هیچ گونه ذکری به میان نیاورده است. با توجه به‏‎ ‎‏مطالب فوق، نظر مبارک را در مورد این مسأله شرعیه اعلام دارید که وقف بر نفس‏‎ ‎‏لازم می آید یا خیر؟‏

‏‏خدایا، خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار، از عمر ما بکاه و به عمر او بیفزا‏

‏‏بسمه تعالی، در فرض مذکور، حکم وقف بر نفس را ندارد و باید بر طبق‏‎ ‎‏وقف عمل شود.‏

‏
‏‎

‎‏[سؤال 8054]‏‏ ‏ ‏ 4253‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 20 / 9 / 1361‏

‏‏محضر مبارک رهبر کبیر انقلاب و بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت‏‎ ‎‏آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته، با سلام و آرزوی سلامتی و طول عمر آن‏‎ ‎‏رهبر بزرگوار و با توسل به درگاه حضرت باری تعالی در خصوص اعطای توفیق‏‎ ‎‏جهت برافراشته شدن پرچم اسلام در پهنه گیتی به رهبری آن قائد اعظم.‏

‏‏خواهشمند است نظر آن مرجع بزرگوار را در مورد این که آیا می شود جنگل ها و‏‎ ‎‏مراتع کشور که جزو انفال بوده و بهره برداری از آن بایستی با نظر ولی امر و توسط‏‎ ‎‏دولت صورت پذیرد، توسط اشخاص وقف گردد؟ اگر چنین موردی پیش آید، ادارۀ‏‎ ‎‏آن با توجه به کسب علوم و تخصص های مربوطه با نظر ادارات اوقاف خواهد بود یا‏‎ ‎‏واحدهای تابعه سازمان جنگل ها و مراتع کشور؟‏

‏‏بسمه تعالی، وقف جنگل ها و مراتع عمومی صحیح نیست. ‏

‏‏[سؤال 8055]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 3637‏

‏‏2. شخص مذکور، بعداً زمین خود را وقف می کند و مشتری مذکور، در مجلس‏‎ ‎‏وقف می گوید از معامله بالا صرف نظر کردم به شرط این که وقف صحیح باشد. آیا‏‎ ‎‏معامله بالا فسخ شده، و وقف صحیح است؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر بعد از سه ماه، با تخلف شرط، فروشنده این کار را انجام‏‎ ‎‏داده؛ فسخ محقّق شده. ولی صحت وقف، محل اشکال است، مگر این که‏‎ ‎‏اول فسخ کند و بعد وقف نماید. ‏

‏‏[سؤال 8056]‏‏ ‏ ‏ 4254‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 5 / 7 / 1361‏

‏‏محضر حضرت آیت الله‌ امام خمینی، مرجع عالی قدر، مدّ ظله‏

‏‏به عرض می رساند: قریب سی سال قبل، پدری کلیه کتب خود را به یکی از‏
‏‎

‎‏فرزندانش مصالحه می نماید؛ متصالح کتب خود را هم در این مدت به آن اضافه‏‎ ‎‏می کند و این کتاب ها تا آخرین روز حیات، در اختیار پدر بوده؛ وی چند هفته قبل از‏‎ ‎‏فوتش کتاب ها را وقف می کند. مستدعی است بیان فرمایید: آیا این وقف صحیح است‏‎ ‎‏یا خیر؟ و در صورت عدم صحت، آیا آن ها به متصالح تعلق دارد یا به وراث؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر معلوم است که کتاب ها را به فرزندش صلح کرده، وقف‏‎ ‎‏صحیح نبوده است و چنانچه نزاعی در بین است باید در محکمه شرعیه‏‎ ‎‏حل شود.‏

‏‏[سؤال 8057]‏‏ ‏ ‏ 4255‏

‏‏ ‏ ‏ بسمه تعالی ‏ ‏ 18 / 4 / 1361‏

‏‏محضر رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت الله‌ العظمی امام خمینی، دامت برکاته‏

‏‏به عرض می رساند: یک دانگ از شش دانگ مزرعه ای در مالکیت اشخاصی‏‎ ‎‏می باشد. قنات این مزرعه در سال های 1343 و 1344 شمسی کاملاً خشک و بی آب‏‎ ‎‏شد، به طوری که تمام درختان آن خشک و از بین رفت و باغ های آن خراب و محل‏‎ ‎‏عبور و مرور مردم شد، و در ضمن سابقاً این ملک، در دست آباء و اجداد ما به صورت‏‎ ‎‏رعیتی کشت می شده است. در سال های 1349 و 1350 شمسی بدون دخالت کسی‏‎ ‎‏دوباره آبی پیدا شده و پدر این جانب (رعیت) به خرج خود، شروع به کندن زمین ها و‏‎ ‎‏کشیدن دیوار باغ ها نمود و بادام کاشت که نوچه های آن، سند این مدعا است. از این‏‎ ‎‏ملک، شخص ثالثی در اوایل سال 1358 ادعا نمود که سه حبۀ آن را خریداری کرده‏‎ ‎‏است؛ که مورد اعتراض ما واقع شد و صحبت پدر این جانب این بود که ملکی است که‏‎ ‎‏به دست خود من احیا و آباد شده است و اگر صاحبش می فروشد، خودم خریداری‏‎ ‎‏می نمایم، حتی به مبلغی اضافه تر که قبلاً هم به اطلاع مالک رسیده بود؛ و یکی از‏‎ ‎‏مالکین قول داد که این قضیه را حل و فصل نمایند، که بعد از مدتی شخص ثالث ـ که‏‎ ‎‏خریدار بود ـ اظهار نمود که این سه حبه ملک را به دیگری فروخته ام و تحویل او‏
‏‎

‎‏بدهید. مجدداً در جواب گفته شد: ملک را خودمان می خواهیم و وجه آن را نیز‏‎ ‎‏می پردازیم و تحویل هیچ کس دیگر نمی دهیم. لذا شخص ثالث (مشتری اول) گفت:‏‎ ‎‏حال که چنین است، من هم این سه حبه را وقف مسجد می نمایم و اکنون اعلام نموده‏‎ ‎‏که این سه حبه را وقف مسجد نموده ام. حالا آیا معاملۀ اولیه صحیح بوده یا نه؟ و در‏‎ ‎‏هرصورت، وقف بودن این ملک با این بیان ثابت است یا نه؟ و باتوجه به مطالب فوق،‏‎ ‎‏مالکین حق فروش به غیر رعیت را دارند یا نه؛ درصورتی که رعیت مایل به خرید‏‎ ‎‏بوده و هست؟ و آیا حق اولویت خرید با رعیت نیست؟ ‏

‏‏بسمه تعالی، اگر مالک اصلی از این زمین اعراض نکرده است، معامله‏‎ ‎‏صحیح و بر این فرض، وقف تمام است.‏

‏‏[سؤال 8058]‏‏ ‏ ‏  ‏‏---->‏‏ ‏‏ 1878‏

‏‏5. زمین و ملک این روستا در سال 1342 به وسیله دولت فروخته شده به زارعین‏‎ ‎‏و  قبرستان قدیم او پر است و زارعی از زمین تصرفی خود برای قبرستان وقف‏‎ ‎‏نموده  البته با مالک اصلی تبانی و توافق به عمل نیامده از نظر شرع مقدس جایز‏‎ ‎‏است  یا  نه؟‏

‏‏بسمه تعالی، اگر شرعاً ملک واقف نبوده وقف صحیح نیست.‏

‏‎ ‎

‏‎

‎