مجله نوجوان 10 صفحه 25

دشت­های بزرگ در خانه­های کوچک دختران جوان، گلیم­بافی را بسیار زود یاد می­گیرند تا گلیم­ها و فرش­های زیبا برای جهیزیه خود تهیه کنند. وقتی دختران دم بخت، گلیم جهیزیه خود را می­بافند، سعی می­کنند تا زیباترین طرح­ها و نقش­ها را روی آن به کار برند. آنها تصویر یک دختر و پسر را به عنوان عروس و داماد در دو طرف گلیم می­بافند و آن را به خانه شوهر می­برند. وقتی صحرانشینان به محل مناسب می­رسند، چادرهای خود را برپا می­کنند. خانه آنها همین چادرها و خیمه­های پارچه­ای است. زندگی در این چادرها، حال و هوای دیگری دارد. وارد چادر عشایر که می­شویم، سطح زمین از گلیم­های رنگارنگ پوشیده شده. یک گلیم زیبا میان چادر آویزان است و اتاق زنان و مردان را از هم جدا می­کند. زمان ناهار که فرا می­رسد، زن عشایری، گلیم کوچکی را که سفره نام دارد پهن می­کند. مردان و کودکان ایل که از کار روزانه و مدرسه آمده­اند، «خورجین»های خود را گوشه­ای می­گذارند و دور سفره جمع می­شوند. «خورجین» گلیم مخصوصی است که عشایر آن را به عنوان کیف در اندازه­های کوچک و بزرگ می­بافند. آنها خوراک، پوشاک و دیگر وسایل خود را در خورجین حمل می­کنند. هنگام نماز، عشایر «سجاده» دستباف خود را پهن می­کنند که آن هم نوعی گلیم است و نقش و طرح آن خاص سجاده بافته می­شود. مردم ایل بسیار مهمان­نوازند. آنها پذیرایی از مهمان را در حضور بافندگان گلیم و قالی، نشانه احترام به مهمان می­دانند. داخل چادرها مثل خانه­ها و آپارتمان­های شهری، خبری از مبلمان و میز و صندلی نیست. مهمان و میزبان به پشتی­های زیبایی به نام «مخده» تکیه می­دهند. گاهی هم رخت­خواب­ها را تا می­کنند و روی هم می­گذارند و رویش را با گلیم­های زیبا می­پوشانند تا به آن تکیه دهند. از مهمانان با انواع خوراکی­هایی که عشایر خودشان تهیه کرده­اند، پذیرایی می­شود. شب­های زمستان، اهل خانه همگی دور کرسی می­نشینند. عشایر روی کرسی را گلیم زیبایی می­اندازند. به این گلیم «روکرسی» می­گویند. نشستن به دور کرسی و گوش دادن به قصه­های ریش سفیدان ایل، شب­های زمستانی صحرا را گرم و دلنشین می­کند. گلیم، علاوه بر کاربردهایی که گفته شد، سرمایه هر چادرنشین نیز هست. او با فروش دستبافته­های خود، دیگر وسایل مورد احتیاجش را تهیه می­کند. روی گلیم­ها، نقش­های زیبای بسیاری دیده می­شود. اشکال هندسی، شکل­های ساده شده حیوانی مثل طاووس، پرندگان، شتر و اسب و آهو؛ گاهی هم حیوانات عجیب و خیالی، گاهی هم نقش آدمک و یا اشیایی مثل کوزه، پارچ و وسایل خانگی. به غیر از ایران در کشورهای دیگر مثل افغانستان، ترکیه، مراکش و الجزایر هم گلیم، بافته می­شود. هر منطقه­ای که گلیم بافی در آن مرسوم است، طرح­ها و نقش­های خاص آن منطقه روی گلیم­ها بافته می­شود. این نقوش آنقدر زیبا هستند که چادرهای ساده صحرانشینان را به خوبی تزیین می­کنند. دیدن هر گلیم، آسمان پرستاره صحرا، دشت­های سرسبز و کوه­های بلند را به یاد ما می­آورد. یک گلیم زیبا، دشت­های رنگین را به اتاق شما هم خواهد آورد.