مجله نوجوان 10 صفحه 24

هنر آناهیتا خطیبی همه آدم­ها برای مراقبت از خود در برابر سرما و گرمای فصول گوناگون و ادامه زندگی به خوراک، خانه­ای برای استراحت، لباسی برای پوشش و سطحی نرم برای ،زیرانداز احتیاج دارند .پس از محافظت در برابر سرما و گرما، ما همیشه دوست داریم، محیط زندگی خود را با وسایل زیبا، تزیین کنیم و از آنها لذت ببریم. در طول تاریخ، روستائیان و عشایر که با تغییر فصل از جایی به جایی دیگر کوچ می­کردند، برای رفع این نیازها و برپایی چادرهای خشک و مفروش و همچنین وسایل خواب گرم و نرم، پارچه­ها و فرش­های رنگارنگ و زیبا می­بافتند. یکی از انواع این بافته­ها که امروز هم مرسوم است، «گلیم» نام دارد. در واقع گلیمی را که امروز می­بینیم، نتیجه تلاش فراوان و هنرمندانه روستائیان، پای دارهای بافندگی است. گلیم، قدیمی­ترین بافته­ای است که در دنیا پیدا شده است. 9 هزار سال قبل هم مردم از نوعی گلیم به عنوان زیرانداز استفاده می­کردند، اما پیش از آن مردمان جوامع نخستین در خانه­های خود، حصیری می­انداختند که از الیاف گیاهی بافته می­شد. روستائیان و چادرنشینان، مواد لازم بافندگی گلیم و فرش را از محیط طبیعی اطرافشان به دست می­آورند. آنان با چیدن پشم گوسفند و شتر و گاهی موی بز و اسب و تهیه رنگ از گیاهان و ساختن دارهای قالی­بافی از چوب درختان، گلیم­های زیبا می­بافند. چیدن پشم حیوانات، زمان مخصوصی دارد و بیشتر پس از پایان سرمای زمستان و در ماه­های فروردین و اردیبهشت انجام میشود. از هر گوسفند یک تا سه کیلوگرم پشم به دست می­آید. برای شست و شوی پشم­ها، گله گوسفندان را از میان نهری عبور می­دهند تا آب روان، چربی­ها و آلودگی­های پشم را بشوید. آب روان، کمک می­کند تا پشم­ها بهتر رنگ بگیرند و درخشان و شفاف شوند، اما هنوز تا تبدیل پشم به نخ­های گلیم، راه درازی مانده. پس از شست و شو و چیدن پشم­ها، باید پشم­های خشن و زبر را از پشم­های نرم و لطیف جدا کرد. معمولاً پشم­های روی شانه گوسفند، سینه و زیر شکم آن، نرم­تر و لطیف­تر از قسمت­های دیگر است. حالا پشم­ها را شانه می­زنند تا یکدست و نرم شوند. بعد از آن، نوبت به ریسندگی پشم­ها می­رسد. کار ریسندگی را همه اعضای خانواده با دوک ریسندگی انجام می­دهند. وقتی نخ­ها آماده شد باید آنها را با رنگ­های گیاهی و حیوانی در خم رنگرزی، رنگ کرد. در گذشته رنگ­های زیبای گلیم، بیشتر طبیعی بودند. این رنگ­ها در برابر نور آفتاب مقاومت بیشتری از رنگ­های شیمیایی که امروزه به کار می­روند، دارند. اما آیا عجیب نیست که از گیاهان سبز می­توان چنین رنگ­های زیبایی تهیه کرد؟ صحرانشینان، رنگ قرمز را از ریشه گیاه رناس، رنگ آبی را از یک نوع برگ گیاه و رنگ زرد را از زعفران به دست می­آورند. رنگ­های دیگر از ترکیب این سه رنگ اصلی با هم ساخته می­شوند. اکنون گلیم­باف ماهر با عبور دادن نخ­های رنگین از میان تارها، گلیم­های زیبا می­آفریند. به خاطر داشته باشیم که گلیم با فرش یک تفاوت مهم دارد و آن این است که نخ­های فرش را به تارهای آن گره می­زنند در حالی که گلیم را بدون گره و تنها با عبور دادن نخ از میان تارها، می­بافند. بافت گلیم، بیشتر کار دختران و زنان ایل است.