امام خمینی نه بنیاد گرا بود و نه تقدیر گرا

دکتر صادق خرازی

آرمان و آرزوی امت اسلامی از ازمنه قدیم واز مدینة النبی
تا دوران معاصر عطف تاریخی دارد و بسیاری از نهضت های
سیاسی و اجتماعی و حتی اقامه های حکومت های محلی
و یا مختصر از منظر همان نگاه آرمانی بوده است که آرمان غایی
آن به تجلی حکومت اسلامی ختم می شود. پس از حوادث قرون
اولیه اسلامی به­ویژه انحراف واستبداد اموی و عباسی و بعد از آن ریشه و بن­مایه از بسیاری از تفکرات انقلابی است که در اقصی جهان اسلام رخ داده است. از درون مدینه تا دیگر سر حدات اسلام در ایران و مصر وشامات و در شمال افریقا تا جهان عرب از صنعا و سعده مارب تا عثمانی دیروز و ترکیه امروز، از سر حدات آسیای میانه تا کوه های چچن و مرز های اینگوش صدای اعتراض به انحراف و فریاد اقامه حکومت اسلامی با الگوی نبوی - علوی بگوش می رسید. برای بیداری و آرمان اسلامی نه زمان می توان تعیین کرد و نه جغرافیایی را محدود ساخت. برداشت ها و قرائت های مختلف ، آرمان و نوستالوژی های خودش را هم به­وجود می آورد.

با تحولات پس از سقیفه بنی ساعده، انحراف های تدریجی آرمان نبوی را با دو خطر انحراف و نابودی روبرو ساخته بود. ولایت که رمز اعلای اعتقاد دینی است، آسیب های جدی دیده بود. در جدول بندی های آن­روز ادبیات سیاسی واژه استکبار فاقد گفتمان بود و جایگاهی نداشت. درست است که خرده قدرت هایی در جهان مسیحی مثل بیزانس ویونان و ایران عاملی در جهت استبداد و مانعی برای پیشرفت محسوب نمی شدند، ولی عصبیت اشرافی سرکوب شده در دوران پیامبر اسلام، سر سازگاری با آرمان های نبوی و هویت اسلام ناب نداشت. هویتی که اصالت خود را در تجلی امت به­جای قبیله عدالت، به جای غنیمت وحدت، به­جای عصبیت مبنای ایمان وتفکر اسلامی، در آموزه های اسلامی بدست آورده بود.

نا سازگاری و انحراف پدید آمده آثار تلخی را بر جای نهاد ، بازگشت روح اشرافی به قلمرو مدینه النبی و تحمیل مجدد آن عصبیت عربی که آرمان اعراب اشرافی بود، آرمان های عدالت خواهانه امت اسلامی را با چالش جدی روبر کرده بود. انتقام وخون و قتل نفس، جوهر و ذات اشراف عرب بود و این رفتار به­دور از فرهنگ حکومت اسلامی بود و با احکام نورانی قرآن هیچ ساز گاری نداشت. با رویش مجدد جاهلیت عرب، آرمان امت اسلامی در به­دست آوردن و رجعت به سرچشمه های زلال و معنوی اسلام پیامبر و اسلام امیر المومنین که تحقق آرمان عدالت و وحدت امت و اسقرار عدالت بود، با هزار مشکل روبرو کرد و بسیاری از کنش ها و ناهنجاری های تاریخی را نصیب جامعه اسلامی کرد.