آیت الله سیدعلی یثربی
قدرت الله عفتی
یثربی، سید علی
آیت الله سید علی یثربی کاشانی، در سال 1311 ق در شهر کربلای معلی دیده به جهان گشوده پدرشان آیت الله سید محمدرضا پشت مشهدی کاشانی از علماء و فضلای بزرگ کاشان بود. ایشان از محضر بزرگانی چون میرزای بزرگ شیرازی صاحب فتوای تحریم تنباکو و آیت الله سید محمد فشارکی اصفهانی بهره برد. آیت الله سید علی یثربی در کربلا بزرگ شد، مقدمات و سطوح عالی حوزه را نزد پدرش و دیگر اساتید حوزه علمیه نجف اشرف خواند.
در سن 20 سالگی (1331 ق) به حوزه درس بزرگان نجف اشرف راه یافت و از محضر آیت الله سید محمدکاظم طباطبائی یزدی صاحب عروة الوثقی، آیت الله شریعت اصفهانی (شیخ الشریعه)، آیت الله نائینی و آیت الله آقاضیاءالدین عراقی بهره مند شد.
ورود آیت الله یثربی به وطن
آیت الله یثربی در سال 1339 ق به امر پدرش آیت الله محمدرضا پشت مشهدی قصد ایران را نمود. علما و فضلای نجف اشرف همراه با آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی او را با حسرت بدرقه می کردند که آیت الله آقاضیاء عراقی فرمود: در میان شاگردان استاد ما، آیت الله محمدکاظم خراسانی (آخوند خراسانی)، میرزا محمدعلی یزدی لب فندقی بود که در موقع حرکتش از نجف
اشرف، استاد ما، او را با اشک دیده بدرقه نمود و از جدایی او آه سردی کشید؛ در میان رفقای من، شما که می روی مرا به فراق و حسرت خود می گذارید.1
آیت الله یثربی زمانی وارد ایران شد که سلسله قاجار کاملاً ضعیف شده بود و رضاخان روز به روز قدرت می گرفت و کشور در حال تشنج و گرفتاری و تباهی به سر می برد و حوزه تازه تأسیس قم در حال جان گرفتن بود و علما به سوی قم توجه نموده بودند.2 خبر ورود آیت الله یثربی به ایران را به آیت الله حائری یزدی دادند. ایشان موقعیت را مغتنم شمرد و طی نامه ای به آیت الله محمدرضا پشت مشهدی که از رفقای صمیمی دوران تحصیلش در سامرا بود، از آیت الله سید علی یثربی به حوزه علمیه قم دعوت نمود. آیت الله پشت مشهدی این دعوت را پذیرفت و فرزندش آیت الله سید علی یثربی را در سال 1341 ق به قم فرستاد.
آیت الله سید علی یثربی که علما او را لقب آقاضیاء ثانی داده بودند، با مشرف شدن به قم در کلاس درس آیت الله حائری یزدی حاضر می شد و خود برای محصلین حوزه علمیه قم، فقه و اصول تدریس می کرد که علمای زیادی از آن بهره می گرفتند.3
امام خمینی از سال 1341 ق تا 1345 ق در محصر آیت الله سید علی یثربی، اکثر دروس سطوح عالی حوزه علمیه را به اتمام رساند و همیشه از ایشان با تجلیل یاد می کرد.4
در سال 1347 ق آیت الله محمدرضا پشت مشهدی کاشانی رحلت نمود، آیت الله سید علی یثربی کاشانی به شهرش کاشان مراجعت کرد و به جای پدرش به امور دینی مردم پشت مشهد کاشان و دیگر وظایف دینی خود مشغول شد و به تقاضای مکرر علمای قم برای مراجعت به قم،
پاسخ منفی می داد، تا اینکه در اوائل ذی القعده 1365 ق به قصد زیارت به قم مشرف شد و به دعوت آیت الله بروجردی و اصرار علمای دیگر، برای طلاب حوزه علمیه قم تدریس فقه و اصول را شروع نمود. نزدیک به دو ماه بعد، آیت الله شریعت اصفهانی (شیخ الشریعه) در نجف اشرف رحلت نمود (آبان 1325 ش) و عالم تشیع عزادار شد. مراجع تقلید حوزه های علمیه نجف اشرف و قم 40 روز عزای عمومی اعلام کردند. در این هنگام آیت الله سید علی یثربی برای زیارت عتبات عالیات به عراق مسافرت کرد. بعد از زیارت اماکن مقدسه عراق که چند ماهی به طول انجامید، به کاشان بازگشت و به امور دینی مردم آن دیار مشغول شد و تا پایان عمر در کاشان ماند.
شاگردان
علمای بزرگی نزد آیت الله سید علی یثربی کاشانی درس خواندند که بعضی از آنها عبارتند از: امام خمینی، آیت الله موسوی، آیت الله محقق داماد، آیت الله شریف رازی، آیت الله شریعتمداری و...
تألیفات
از آیت الله سید علی یثربی، حاشیه بر عروة الوثقی و جزواتی در اصول فقه به یادگار مانده است.
رحلت
آیت الله سید علی یثربی در سن 68 سالگی، پنجم رجب 1379 ق 1339 ش در کاشان دار فانی را وداع گفت و کاشان و حوزه های علمیه قم و نجف اشرف را غرق در ماتم نمود. پیکر آقا ضیاء ثانی، در کاشان با مراسمی که کاشان مثل آن را ندیده بود، تشییع و در کنار پدرش در امام زاده حبیب بن موسی(ع) دفن گردید.4
پی نوشتها:
1. شریف رازی، گنجینه دانشمندان، ج 6، قم، مؤلف، اول 1353، ص 278 و 277.
همچنین: شریف رازی، محمد، آثار الحجة، ج 2، قم، مؤسسه مطبوعاتی دارالکتاب، سوم، 1332، ص 23.
2. شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج 6، پیشین، ص 278 و 277.
همچنین: مخبر، عباس (مترجم) سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روایت تاریخ کمبریج، تهران، طرح نو، سوم 1375، ص 160.
3. شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج 6، پیشین، ص 279 و 278.
4. امام خمینی، صحیفه امام، ج 2، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، دوم 1379، ص 492.
همچنین: امام خمینی، صحیفه امام، ج 19، پیشین، ص 427.
همچنین: مرادی نیا، محمدجواد، خاطرات آیت الله پسندیده، تهران، حدیث، اول 1374، ص 50.
5. منظور الاجداد، سید محمدحسین، مرجعیت در عرصه اجتماع و سیاست، تهران، شیرازه، اول 1379، ص 412.
6. شریف رازی، محمد، گنجینه دانشمندان، ج 6، ص 280 و 279.
همچنین: استادی، رضا، چهل مقاله، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی، اول 1371، ص 687.
