کوثر، تاریخ زندۀ انقلاب اسلامی
■ در عصر حاضر وقوع انقلاب اسلامی در ایران به ابتکار و رهبری فقیه و حکیم فرزانه حضرت امام خمینی(س) از جمله حوادث مهم تاریخی و سرفصل و دورانساز می‌باشد. انقلابی که در اوج ناباوری همﮥ جهانیان و محاسبات رایج همﮥ سیاستمداران حرفه‌ای جهان با آرمانی الهی و سبکی نو و ناشناخته شکل گرفت و با درهم شکستن مبانی، و قواعد و معادلات سیاسی موجودِ جهان به پیروزی رسید و اهمیّت این انقلاب تا آنجاست که می‌توان آن را «حادثﮥ شگرف قرن» نامید.
■ حوادث تاریخی هر چه با اهمیت‌تر باشند رسالت نسلِ پدیدآورندۀ آن حوادث در ثبت و نگارش جزئیات مربوط به اهداف،
مراحل، اشکال و شیوه‌های شکل‌گیری و پیروزی آنها که مجموعاً «تاریخ» نامیده می‌شود؛ بگونه‌ای مضاعف افزون می‌گردد. از این روی، باید گفت رسالت نسلِ انقلاب‌آفرین کنونی ایران در ثبت و نگارش صحیح و بدون تحریف تاریخ انقلاب اسلامی خود، رسالتی بس بزرگ است؛ و در این زمینه هیچگونه سرمایه‌گذاری معنوی و مادّی به هدر نخواهد رفت.
■ دشمنان انقلاب و مسأله تبلیغ در قالب تاریخ
حوادث، سرفصل‌ها و تاریخ انقلاب اسلامی زمینﮥ مناسبی برای هرزه‌نویسان بیگانه شده است تا از این رهگذر و در قالب
تاریخنگاری به تبلیغات مسموم ریشه‌ای بر ضد انقلاب اسلامی ایران، تاریخ معاصر و رویدادهایش بپردازند.
در این میان آثار تبلیغات صاحبان اغراضِ سوء و معاند با انقلاب و یا بدگمان به آن، ارقام بیشتری را به خود اختصاص داده است، و آثار کلاسیک و آکادمیک مدوّنِ چندانی توسط صاحبان اصلی و پدیدآورندگان این انقلاب و یا هواخواهان آن نگارش و نشر نیافته است. متون صحیح مربوط به تاریخ انقلاب اسلامی ایران به راستی که جزء نوادر محسوب می‌شود.
کوثر، مجموعه‌ای که توسط «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)» تهیه، تدوین و منتشر شده است؛ و (تاکنون 3
جلد از این مجموعه به بازار کتاب عرضه شده است.) با رعایت نکات حقیقی نگارش تاریخ و ارائه اسناد و ذکر شواهد روشن مورد توجه علاقمندانِ تاریخ انقلاب اسلامی قرار گرفته و قابل استناد بودن آنرا بر وقایع حقیقی تاریخ، ارزشمند خوانده‌اند.
مجموعه 3 جلدی کوثر در جمع دربردارنده 140 سخنرانی از امام در طول 16 سال یعنی از 20 آبان ماه 1341 تا 7 اسفند ماه 1357 می‌باشد.
این کتاب، تاریخ زنده انقلاب اسلامی و آینﮥ صاف و روشن فلسفﮥ سیاسی امام خمینی(س) است؛ و لذا بایسته است که خوانندگان محترم بگونﮥ بارزتری با آن آشنا شوند.
آشنایی بیشتر با مجموعﮥ «کوثر»
■■ «کوثر» دربردارندۀ یکصد و چهل سخنرانی است که بر اساس سیر حوادث و تاریخ انقلاب اسلامی و برای هر چه بیشتر روشن ساختن حقیقت اندیشﮥ حضرت امام؛ برحسب رعایت زمان و به ترتیب از آغاز نهضت اسلامی تا 14 روز بعد از تحقق پیروزی که به مناسبتهای مختلف، در مکانهای گوناگون مانند ایران، عراق و پاریس، ایراد فرموده‌اند را در بر می‌گیرد.
از ویژگیهای دیگر این اثر، مقدمﮥ تاریخی مبسوطی است که به قلم فرزند محترم آن حضرت، جناب حجة‌الاسلام والمسلمین حاج سید احمد خمینی نگارش یافته است. هر یک از سخنرانیها دارای مقدمه‌ای جداگانه است، تحت عنوان شناسنامه که به همراه پاورقی‌های لازمه برای بیان شرایط و موقعیت و مکان سخنرانیها درج گردیده و در آخر هر مجلّد نیز فهرست راهنما، نمایﮥ اعلام و موضوعات کتاب به ضمیمه هر جلد می‌باشد.
مجموع صفحات 3 جلد آن: پنجاه و چهار + 686 + هفده + 660 + بیست و یک + 629 صفحه می‌باشد.
با توجه به آنچه گفتیم، کوثر، به عنوان یک کتاب مرجع و مطمئن در تاریخ انقلاب اسلامی ایران دارای ویژگیهایی است که عبارتند از:
1ـ ناشر برای هر یک از سخنرانیها یک
شناسنامه تاریخی و محتوایی تهیه نموده که دربردارندۀ شأن بیان و مناسبت انجام آن سخنرانی است و همچنین بازگویندۀ، شرایط سیاسی حاکم بر زمان سخنرانی. ذکر نام و عنوان، مستمعین و مخاطبین حاضر حضرت امام در آن سخنرانی، و بالاخره هر شناسنامه نگاهی دارد به سرفصل اهداف اصلی هر سخنرانی و کلیات محتوایی آن که تدوین این شناسنامه‌ها با وجود نگارش در سالهای بعد از سخنرانی لیکن به زبان ماضی و یا مستقبل نیست، بلکه در آنها با صیغﮥ «حال» ادای مقصود شده است؛ و ادبیات آن به نحوی است که خوانندگان را به طور طبیعی به محیط آن روزها می‌برد و فضای جاری سیاسی و حالات عینی آن ایّام را برای او تداعی می‌کند.
2ـ با توجه به اینکه خوانندگان قبل از مطالعﮥ متن بیانات امام(س) در شناسنامه
آمادگی برای درک واقعی و تاریخی مطالب را بدست می‌آورند، برای فهم اندیشه‌های امام با هیچگونه مشکلی روبرو نمی‌شوند، و مطالب تاریخی را بگونه‌ای درست و در بستر حقیقی و واقعی آن فهم می‌کنند.
■■
3ـ برخی اشارات و یا عبارات مبهم و یا کنایه‌آمیزی که امکان گنجاندن آن در مقدمه وجود نداشته است، ناشر، این موارد را نیز در پاورقی‌های هر سخنرانی بگونه‌ای مختصر، روشن و مفید توضیحِ مستند داده و زمینه هرگونه ابهام و یا سوء برداشت را از بین برده است. برای تهیه این پاورقی‌ها – همچنین مطالب شناسنامه‌ها – به منابع بیشماری مراجعه شده که فهرست کامل آنها در پایان هر جلد بطور جداگانه درج و ضمیمه هر مجلد است.
4ـ ناشر برای حفظ امانت هیچگونه ویرایشی در سخنان حضرت امام انجام نداده، و حتّی کلمات تکراری و تکیه کلامهای آن بزرگوار را نیز عیناً بصورت متن پیاده شده از نوار آورده است. از محاسن حفظ این نحوه ادبیات محاوره‌ای در چنین کتاب مرجعی یکی اینست که حالات روحی گوینده (که در انتقال مقصود بسیار مهم است) و نیز فضای حاکم بر محفل سخنرانی عیناً محفوظ می‌ماند. دیگر اینکه راه هرگونه تحریف احتمالی به بهانه ویراستاری بسته می‌شود.
5ـ از دیگر مزایای «کوثر» اینکه این سخنرانیها به ترتیب زمانی همراه با شرح حوادث در شناسنامه‌ها و پاورقی‌های آن درج شده است؛ و لذا خوانندگان این مجموعه می‌توانند با مطالعه آن بگونﮥ مرحله‌ای و گام به گام با تولد و رشد انقلاب اسلامی در ادوار مختلف آن آشنا شوند؛ و اشخاص و جناحهایی را که از آغاز تا پایان مبارزه همراه امام و انقلاب پایدار مانده‌اند از غیر آنان باز‌شناسی کنند. همچنین از این طریق محوریت امام(ره) و اندیشه‌های او در روند انقلاب و هدایت آن در فراز و نشیبهای مختلف سیاسی و اجتماعی کاملاً هویدا و آشکار است، و مبیّن آن است که جریانهای دیگر مانند احزاب و گروههای سیاسی و یا اشخاص منفرد داعیه‌دار در روند انقلاب، کاملاً نقش جنبی و گاه به گاهی داشته‌اند و نه اصیل و محوری.
در مجموعه کوثر، تسلسل حوادث و اوج و افْتِهایِ آن در طول سالیان طولانی مبارزه تا پیروزی، آنچنان طبیعی و هویدا است که به سادگی می‌توان از روی آن شدّت و کندی مبارزه در مراحل مختلف و نیز نقشهای محوری و جنبی را بگونه‌های متمایز از هم را با ترسیم نمودارهایی به زبان ریاضی و آماری به نمایش گذاشت؛ و از این طریق مسائل بسیاری را مکشوف ساخت.
6ـ نمایه‌های مندرج در پایان هر مجلد کارآیی کوثر را برای محقّقان و مراجعه
کنندگانی که بدنبال یافتن مطلب ویژه‌ای بدان مراجعه می‌کنند، بسیار آسان و سهل ساخته است؛ و در واقع با این نمایه‌ها می‌توان گفت کوثر تا حدودی بصورت موضوعی نیز در آمده است.
7ـ مقدمه مندرج در آغاز جلد اول کوثر نیز به عنوان مدخل که به قلم فرزند محترم حضرت امام(ره) می‌باشد با جامعیّت و اختصار خود بر فایدت کتاب افزوده و نکات مهمی را یادآور شده است.
8ـ استخراج و تدوین «مبانی اندیشه‌ها و فلسفه سیاسی امام» از چیزهایی است که تاکنون کسی بدان همت نگماشته است، در صورتی که تهیه چنین کتابی با روش علمی، تحلیلی و مستند می‌تواند در تعیین هویّت هر چه بیشتر و مشرب سیاسی آن بزرگوار مؤثر واقع شود. از دیگر محاسن و ویژگیهای این اثر، با توجه به شرح حوادث و مطالب آن، اینست که این کتاب در واقع آینه فلسفه سیاسی امام خمینی(ره) است. امام، علاوه بر پرداختن به مسائل جاری و مبارزاتی روز، گاهی وارد مباحث علمی، فلسفی و سیاسی اصولی شده و دیدگاه اسلام و برداشت خود از این موضوعات را بیان کرده که گردآوری مجموع آنها از آثار امام و باز تدوین آن در یک مجموعﮥ مستند می‌تواند نماینده فلسفه سیاسی آن بزرگوار باشد. بویژه جلد دوم کوثر آکنده از مطالب و نکات مربوط به این موضوع می‌باشد. مثال:
با مطالعه و فیش‌برداری از آن می‌توان از دیدگاه امام به عناوین و مسائل ذیل پاسخ لازم را داد: رابطﮥ دین و سیاست، مسأله فقر و غنا، انبیاء و مسأله مبارزه با ظلم و طواغیت، مبانی مشروعیّت یک نظام حکومتی، اصالت دولتها و یا ملتها، مفهوم دینی و سیاسی دولت، قواعد ملّیت، راههای اساسی اصلاح بشر، مسأله مبارزه و سیاست سریع و قاطع یا گام به گام، انقلاب یا رفرم در یک جامعه با حکومتی فاسد، الگوهای سیاسی مثبت در تاریخ اسلام، مسأله اصالت حقوق اجتماعی یا حقوق فردی و دهها موضوع و مسأله مشابه دیگر که می‌توان با مطالعه مجموعه کوثر بویژه مجلد دوم آن به آنها پاسخ داد.
اشاره‌ای مختصر به برخی کاستیهای موجود
با توجه به اهمیّت، ارزش و تأثیر مجموعه «کوثر» به ناگزیر به برخی از نارساییهای جزئی که در سیر بررسی این اثر با آن مواجه شدیم را برای اصلاح در چاپهای بعدی و اطلاع خوانندگان یادآور می‌شویم.
1- کوثر برغم داشتن یک «مقدمه تاریخی» خوب، فاقد یک «مقدمه توجیهی کوتاه» می‌باشد. لازم بود که ناشر یک مقدمه توجیهی نیز در آغاز جلد اول آن بگنجاند و در ضمن آن، مسائل فنی مربوط به تحقیق و
تدوین کتاب، روش بهره‌برداری مختلف از این کتاب و کارآییهای احتمالی آن را، در عرصه‌های پژوهش یادآور می‌شد، و بطور کلّی گنجاندن این مقدمه توجیهی کوتاه توسط ناشر می‌توانست بر محاسن و کارآیی این اثر بیافزاید.
2- عبارات عربی و کلمات دشوار فارسی می‌بایست اعراب و علامت‌گذاری می‌شدند، که از این نظر حروف‌چینی کتاب در بعضی از صفحات یکدست به نظر نمی‌رسد.
3- نکته پایانی اینکه، تعدادی اغلاط
چاپی در متن پاورقی‌ها وجود دارد. هرچند که اغلب تغییردهنده معنا نیستند.
■
و در پایان باید گفت، تدوین کنندگان کوثر، در تهیه آن زحمات فراوان و قابل توجهی را متحمل شده‌اند و اثری قابل اعتماد و ارزشمند را در حفظ مآخذ اصلی و مهم تاریخ انقلاب اسلامی جمع‌آوری و تألیف کرده‌اند و در واقع واقعیت و حقیقت انقلاب اسلامی را از آفت نسیان و تحریف و فراموشی مصونیت بخشیده‌اند.
والسلام