قلم و مسئولیت بسیار خطیر آن

حجه الاسلام و المسلمین محمدتقی فاضل میبدی

حضرت امام خمینی (س) می فرمایند :

یک مسئولیت بسیار خطیر دارید پیش مردم، پیش ملتهاى
دنیا و بزرگتر اینکه پیش خدا مسئولیت دارید. چنانچه

این روزنامه‏ها ارشاد کنند مردم را، این یک اطاعتى است بالاتر از آن اطاعتهایى که انسان گوشه خانه خودش مى‏کند؛ و بالاتر از آن ارشادهایى است که پیشترها مى‏کردند وغایتشان این بود که در یک مجلسى چند هزار نفرى بود. ارشادى است براى یک ملت؛ ملت چند میلیونى. و اگر شما این قلمى که دستتان هست قلم ارشادى باشد، مى‏توانید که یک ملت را به راه راست هدایت کنید و مى توانید که مردم را از انحرافات نجات بدهید. (صحیفه امام، ج‏14، ص:398)

***

قلم خودش ذاتا و فی نفسه ارزش ندارد، قلم از آنجایی ارزش پیدا می کند که بتواند فرهنگ و اندیشه ای را به انسانی یا نسل دیگری انتقال بدهد. در واقع قلم وسیله انتقال اندیشه ها است. طبیعتا زمانی قلم به اهدافش نایل می شود وبه ارزش واقعی اش می رسد که بتواند یک اندیشه ای را بپروراند و سپس انتقال بدهد. زمانی قلم می تواند اندیشه ای را بپروراند و انتقال دهد که در عرصه کار خودش محدودیتی برایش نباشد و آزاد باشد. آزادی قلم در واقع یعنی آزادی فکر و آزادی اندیشه و احترامی که اسلام برای قلم به عنوان یک ابزار انتقال فکری قایل است در پرتو همین مساله است که اگر قلم دانشمندان نبود میراث گرانبهای اسلام یا تمدنهای دیگر به ما نمی رسید. در واقع این از طریق قلم بود که این همه مفاخر و آثار علمی در کتابخانه های عظیم دنیا گنجانیده شد و این قلم بوده که میراث فرهنگی اسلام را برای نسل امروز ما حفظ کرده است و آن چیزی که باعث شده این قلم ها بکار بیفتد آزادی انتقاد ونقد بوده است. کسی انتقاد می کرده، نقدش می کرده و سئوالهایی را که داشته آزادانه مطرح می کرده و در پی آن از سوی دیگر نیز قلم به کار می افتاد برای جواب آن نقدها و اشکالهایی که وجود داشت. اگر فکر بشر برای طرح انتقاد کردن و طرح نقد خودش آزاد نباشد، طبیعتا قلمی هم حرکت نمی کند. بنابراین ما برای اینکه بتوانیم قلمها را به اهداف واقعی شان برسانیم باید آنها را واکنشی کنیم. چگونه قلم واکنشی می شود؟ اشکالها و نقد ها از این طرف آزاد باشد و قلم ها هم از آن طرف بتوانند آزادانه پاسخ بدهند. اگر در یک فرهنگ و در جامعه ای جلوی آزادی بیان و آزادی انتقاد گرفته شود از آن طرف هم قلم جوهرش خشک می شود و تعطیل می شود.