[ پیشگفتار ]··· 3
مقدّمةٌ··· 7
مقالۀ اُولیٰ: در نقل لفظ حدیث شریف است، تیمّناً و تبرّکاً··· 15
تنبیه··· 19
مقالۀ دوّم: در بیان شمّه [ ای] از حقیقت عقل و جهل و بیان مراد حدیث شریف··· 21
مقالۀ سوم: در شمه ای از خصایص و صفات این دو حقیقت عقلیه و جهلیه، به حسب آنچه در این حدیث شریف به آن اشاره فرموده··· 25
در بیان صفات جهل··· 32
توجیه دیگر در معنی اجاج··· 34
حکمة الهیّة: در بیان سرّ آنکه عقل به نور حق نسبت داده شده و جهل به بحر اجاج··· 35
مقالۀ چهارم: در بیان شمه ای از حقیقت اقبال و ادبار عقل و جهل کلّی و جزئی··· 39
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه V در توجیه دیگر از اقبال و ادبار عقل است··· 41
تنبیه شریف و تحقیق لطیف: بیان تفاوت بین ادبار عقل و جهل است··· 45
لطیفةٌ عرفانیةٌ و حقیقةٌ إیمانیةٌ··· 50
مقالۀ پنجم: در شرح اجمالی از بعض الفاظ حدیث شریف··· 57
نکتةٌ··· 61
مقالۀ ششم: در بیان و شرح جنود عقل و جهل از بعض وجوه که مقصود از تحریر این رساله است، نه از جمیع وجوه··· 73
مقصد اوّل: [در بیان «خیر» و «شر»]··· 75
فصل اوّل: [مقصود از خیر و شر]··· 75
فصل دوّم: در توضیح و تشریح این مقصود است··· 78
فصل سوّم: در بیان آنکه، فطرت مخمورۀ بی حجاب وزیر عقل و مبدأ خیرات است و خود خیر است، و فطرت محجوبۀ به طبیعت وزیر جهل و مبدأ شرور و خود شرّ است··· 80
فصل چهارم: [ ضرورت اصلاح نفس]··· 83
مقصد دوم: در بیان «ایمان» و «کفر» است··· 87
فصل اوّل: [ مقصود از ایمان]··· 87
فصل دوّم: در توضیح و تتمیم این مطلب است··· 89
فصل سوم: در استشهاد برای این مقصد به دلیل نقلی··· 91
فصل چهارم: در بیان آنکه ایمان بر طبق فطرت است و کفر خارج از طریقۀ فطرت است··· 98
فصل پنجم: [ راه تحصیل ایمـان]··· 103
مقصد سوم: در بیان «تصدیق» و ضد آن است که «جحود» است··· 113
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه VI فصل اول: [ مقصود از تصدیق و جحود]··· 113
فصل دوم: [ اصلاح نفس از جحود]··· 118
مقصد چهارم: در «رجاء» و ضد آن است که «قنوط» است··· 129
فصل اول: در بیان آنکه رجاء و امیدواری از جنود عقل است، و قنوط و ناامیدی از جنود جهل و ابلیس است··· 129
فصل دوم: در بیان فرق مابین رجاء و غرور است··· 131
فصل سوم: در فرق میان خوف، که از جنود عقل و رحمان است، و میان قنوط، که از جنود جهل و شیطان است··· 137
فصل چهارم: در کیفیت جمع بین خوف و رجا است··· 142
مقصد پنجم: در بیان «عدل» و ضد آن است که «جور» است··· 147
فصل اول: [ مقصود از عدالت وجور]··· 147
فصل دوّم: [ عدالت و جور در کتب اخلاقیّه]··· 151
فصل سوّم: [ در تحصیل فضیلت عدالت]··· 153
مقصد ششم: در «رضا» و ضد آن است که «سخط» است··· 161
فصل اول: [ مقصود از رضا و سخط]··· 161
فصل دوم: در بیان آنکه رضا از جنود عقل و لازمه فطرت مخموره است؛ چنانچه سخط از جنود جهل و لازمه فطرت محجوبه است··· 164
فصل سوم: در بیان مراتب رضا است··· 166
فصل چهارم: [ مبادی مقام رضا]··· 170
فصل پنجم: [ در بیان ابتلاء مؤمنین]··· 172
فصل ششم: در فضیلت رضا و ذم سخط از طریق نقل··· 175
مقصد هفتم: در «شکر» و ضد آن است که «کفران» است··· 181
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه VII فصل اول: در معنی شکر است··· 181
فصل دوم: [در مراتب شـکر]··· 182
فصل سوم: در بیان آنکه شکر از جنود عقل و لازمۀ فطرت مخموره است، چنانچه کفران از جنود جهل و لازمه فطرت محجوبه است··· 185
فصل چهارم: در نقل بعض احادیث شریفه در این باب··· 188
مقصد هشتم: در «طمع» و ضد آن است که «یأس» است··· 193
فصل اوّل: [ مقصود از طمع و یأس]··· 193
فصل دوم: [در بیان تأثیر طمع و یأس]··· 195
مقصد نهم: در «توکل» است، و ضد آن که «حرص» است··· 199
فصل اوّل: در بیان معنی توکل است··· 199
فصل دوم: در ارکان توکل است··· 200
فصل سوم: در تعقیب این باب و موعظت اُولوا الألباب است··· 206
فصل چهارم: در معرفت بعض مراتب و درجات توکل است··· 212
فصل پنجم: در بیان آنکه توکل از جنود عقل و از لوازم فطرت مخموره است، و اشارۀ به معنی حرص و این که از جنود جهل و ابلیس و از لوازم فطرت محجوبه است··· 215
فصل ششم: در مدح توکّل و ذمّ حرص از طریق نقل··· 217
تتمّـةٌ··· 224
مقصد دهم و یازدهم: در «رأفت» و «رحمت» و ضد آنها است که «قسوت» و «غضب» است··· 229
فصل اوّل: [مقصود از رأفت و قسوت]··· 229
فصل دوم: [در بیان تأثیر رأفت]··· 232
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه VIII فصل سوم: [فرق میان قساوت و غضب]··· 237
فصل چهارم: [در بیان آنکه رأفت از لوازم فطرت مخموره و از جنود عقل است]··· 240
فصل پنجم: [در بیان ثمرات قوّه غضبیه]··· 241
فصل ششم: [در بیان انحراف قوّه غضبیّه]··· 244
فصل هفتم: در ذکر جمله[ ای] از احادیث شریفه در این باب··· 246
فصل هشتم: در ذکر مختصری برای علاج غضب··· 250
فصل نهم: در ذکر علاج غضب، در حال سکونت نفس به قلع مادّۀ آن، و علاج اسباب مهیّجۀ آن··· 253
مقصد دوازدهم: در «علم» است و ضد آن که «جهل» است··· 257
فصل اوّل: [مقصود از علم و جهل]··· 257
فصل دوّم: [در بیان آنکه علم از افضل فضایل است]··· 259
فصل سوّم: در بیان آنکه علم، از لوازم فطرت مخموره و از جنود عقل است و جهل، از لوازم فطرت محجوبه و از جنود ابلیس است··· 261
فصل چهارم: در ذکر شمّۀ مختصری در فضایل علم از طریق نقل··· 263
مقصد سیزدهم: در «فهم» است و ضد آن که «حُمْق» است··· 269
فصل اوّل: [مقصود از فهم و حمق]··· 269
فصل دوّم: در تعقیب این مقصد و موعظت در این باب··· 271
فصل سوّم: در بیان آنکه «فهم» از لوازم فطرت مخموره و از جنود عقل است، و «حمق» از لوازم فطرت محجوبه و از جنود جهل است··· 274
مقصد چهاردهم: در «عفت» است و ضد آن «هتک» است··· 277
فصل اوّل: در بیان معنی عفّت است··· 277
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه IX تتمیم··· 279
فصل دوّم: [در بیان ثمرات قوّه شهویّه]··· 279
فصل سوّم: [در بیان تأثیر اعمال در قلب]··· 281
فصل چهارم: [موعظت برای اصلاح نفس]··· 285
فصل پنجم: در ذکر بعضی روایات در فضیلت عفّت··· 289
مقصد پانزدهم: در «زهد» است و ضد آن که «رغبت» است··· 293
فصل اول: در معنی زهد و رغبت است··· 293
فصل دوّم: در درجات و مراتب زهد است··· 294
فصل سوّم: در بیان منزلت زهد نسبت به مقام سلوک انسانیّت و کمال روحانیّت··· 297
فصل چهارم: [در بیان آنکه رغبت به دنیا موجب احتجاب از حق است]··· 300
فصل پنجم: در بیان آنکه «زهد» از فطریات و لوازم فطرت مخموره است، و «رغبت» از لوازم احتجاب فطرت است··· 302
فصل ششم: در استشهاد به ادلّۀ نقلیّه، در این باب··· 304
و امّا روایات:··· 307
مقصد شانزدهم: در «رفق» و ضدّ آن است که «خرق» است··· 313
فصل اوّل: [در بیان معنی رفق و خرق]··· 313
فصل دوّم: [در بیان دخالت رفق در امور انسان]··· 315
فصل سوّم: در بیان آنکه «رفق» و «مدارا» از جنود عقل و از لوازم فطرت مخموره است، و «خرق» و «عنف» از جنود جهل و ابلیس و از لوازم فطرت محجوبه است··· 318
فصل چهارم: در ذکر بعض از اخبار شریفه در این باب و بیان اجمالی آنها··· 320
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه X مقصد هفدهم: در «رهبت» است و ضد آن «جرئت» است··· 325
فصل اوّل: [در بیان معنی رهبت]··· 325
فصل دوّم: در بیان اختلاف درجات خوف است··· 326
فصل سوّم: در بیان آنکه خوف و رهبت از فطریات مخموره و جنود عقل و رحمان است، و جرئت از احتجاب فطرت و جنود جهل و شیطان است··· 329
مقصد هیجدهم: در «تواضع» است و ضدِّ آن «کبر» است··· 333
فصل اوّل: در معنی تواضع و کبر است··· 333
فصل دوّم: در بیان درجات تواضع و تکبر است··· 334
فصل سوّم: [شرح صدر و ضیق صدر]··· 336
فصل چهارم: [موعظت در این باب]··· 339
فصل پنجم: در شمّه[ ای] از احادیث شریفه در این باب··· 346
فصل ششم: در شمّه[ ای از] احادیث دربارۀ تکبُّر··· 350
فصل هفتم: در بیان آنکه «تواضع» از جنود عقل و از لوازم فطرت مخموره است، و «تکبّر» از جنود جهل و از لوازم فطرت محجوبه است··· 353
مقصد نوزدهم: در «تُؤَدَه» و ضد آن است که «تسرّع» است··· 357
فصل اوّل: [در بیان آنکه تؤده و تسرّع از صفات ظاهره و باطنه است]··· 357
فصل دوّم: [در بیان مقصود از تؤده و تسرّع]··· 359
فصل سوّم: در بیان آنکه تأنّی و تثبُّت از فطریات مخموره و از جنود عقل است، و تسرّع و شتابزدگی و بی ثباتی و بی قراری از جنود جهل و ابلیس و از فطریات محجوبه است··· 362
مقصد بیستم: در «حلم» است و ضد آن که «سَفَه» است··· 367
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه XI فصل اوّل: [در بیان معنی حلم و سفه]··· 367
فصل دوّم: [در بیان ثمرات قوّۀ غضبیّه]··· 368
فصل سوّم: [در بیان خطرات انحراف قوّۀ غضبیّه]··· 370
فصل چهارم: در بیان علاج غضب در حال فَوَران آن··· 375
فصل پنجم: در علاج اساسی سفه و افراط غضب به علاج اسباب مهیِّجه آن··· 377
فصل ششم: در بیان تحصیل ملکه حلم است··· 379
فصل هفتم: در ذکر فضایل حلم از طریق منقول··· 382
مقصد بیست و یکم: در «صَمت» است، و ضد آن که «هَذَر» است··· 385
فصل اوّل: [در بیان فوائد صمت است]··· 385
فصل دوّم: در بیان زیانهای هذر و هذیان و اشتغال به کلام باطل و لغو، و سخنان بیهودۀ بی فائده··· 388
فصل سوّم: در ذکر فضایل «صمت» و عیوب «هَذَر» از طریق نقل··· 391
فصل چهارم: در بیان آنکه «صمت» به آن معنی که مقصود در این حدیث است، از جنود عقل و لازمۀ فطرت مخموره است؛ و «هَذَر» و هذیان از جنود جهل و ابلیس و از فطریات محجوبه است··· 395
مقصد بیست و دوّم: در «استسلام» است، و ضد آن «استکبار» است··· 397
فصل اوّل: [مقصود از استسلام و استکبار]··· 397
فصل دوّم: [در بیان آنکه استسلام از جنود عقل و استکبار از جنود جهل است]··· 398
مقصد بیست و سوّم: در «تسلیم» و ضد آن است که «شک» است··· 401
فصل اوّل: [مقصود از تسلیم و شک]··· 401
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه XII فصل دوّم: [در بیان فوائد تسلیم]··· 402
فصل سوّم: در بیان آنکه «تسلیم» از جنود عقل و رحمان است و لازمه فطرت مخموره است، و ضد آن از جنودِ جهل و لازمه فطرت محجوبه است··· 404
مقصد بیست و چهارم: در «صبر» و ضد آن است که «جزع» است··· 409
فصل اوّل: [مقصود از صبر و جزع]··· 409
فصل دوّم: در بیان مراتب صبر است··· 411
فصل سوّم: در بعض مراتب صبر، که مخصوص به اهل سلوک و کُمَّل اولیاء است··· 417
فصل چهارم: در بیان آنکه «صبر» از جنود عقل و از لوازم فطرت مخموره است، و «جزع» و بی تابی از جنود جهل و لوازم فطرت محجوبه است··· 420
فصل پنجم: [در بیان احادیث در این باب]··· 421
مقصد بیست و پنجم: در «صفح» و ضد آن است که «انتقام» است··· 425
فصل اوّل: [در بیان ثمرات صفح و مضرّات انتقام]··· 425
فصل دوّم: در ذکر بعضی از احادیث شریفه در این باب··· 427
فهارس··· 431
1ـ فهرست آیات··· 433
2ـ فهرست روایات··· 443
3ـ فهرست معصومین علیهم السلام··· 449
4ـ فهرست اعلام··· 453
5ـ فهرست کتب··· 455
6ـ فهرست منابع··· 457
7ـ فهرست تفصیلی مطالب··· 467
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه XIII
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه XIV