ایران و تاریخچه جنبش عدم تعهد

پس از پايان جنگ جهاني دوم و نابودي حكومت آلمان به
رهبري آدولف هيتلر كه دشمن مشترك آمريكا و شوروي
پيشين به شمار مي‌رفت، اين دو كشور دچار اختلاف شده و در
سايه همين اختلاف برخي كشورها تجزيه و تقسيم شدند.
اين مسأله بر ديگر كشورها نيز تأثير گذاشت و باعث شد
كشورهاي ديگر با تأثيرپذيري از آمريكا و شوروي ـ خواسته يا
ناخواسته ـ به يكي از دو بلوك روي آورند. اما در اين ميان تعدادي از كشورهاي جهان كه خود را متعهد به اردوگاه شرق و غرب نمي‌دانستند بي‌طرفي خود را در جهتگيري‌هاي بين‌المللي اعلام كردند و بعدا جنبشي را به وجود آوردند كه به «جنبش عدم تعهد» معروف شد. براين اساس جنبش عدم تعهد (NAM) به عنوان بزرگ‌ترين نداي جمعي استقلال‌طلبي سياسي، نظامي و اقتصادي كشورهاي مستقل جهان سال 1961 و در دوران جنگ سرد پايه‌گذاري شد.
گام اصلي و اوليه تشكيل جنبش عدم تعهد در كنفرانس آسياـ آفريقا در باندونگ اندونزي در آوريل 1995 ميلادي برداشته شد كه طي آن 29 نفر از سران كشورهايي كه عمدتاً از نسل قبلي كشورهاي استعمار شده به حساب مي‌آمدند با هدف تعيين و ارزيابي مسائل جهاني در اندونزي گردهم آمدند. سال 1960، در اثر نتيجه حاصله از كنفرانس باندونگ، كشورهاي عضو جنبش در خلال پانزدهمين نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد تصميم‌ به گسترش اعضا گرفتند و در همان سال 17 كشور جديد آفريقايي و آسيايي به عنوان عضو جديد پذيرفته شدند.
نقش اصلي در اين فرآيند را رهبران برخي كشورها از جمله جمال عبدالناصر رييس‌جمهور مصر، جواهر لعل نهرو نخست ‌وزير هند، احمد سوكارنو رهبر استقلال اندونزي، يوسيب بروز تيتو رهبر يوگسلاوي و قوام نكرومه رهبر غنا ايفا كردند.
شش سال پس از كنفرانس باندونگ، كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد يك مبناي وسيع‌تر جغرافيايي را در اولين كنفرانس سران در بلگراد در سپتامبر 1961 بنا نهادند. بنيانگذاران جنبش عدم تعهد ترجيح دادند براي جلوگيري از الزامات بروكراسي يك سازمان، اين تشكل را به عنوان جنبش معرفي كنند.