پاسخ گویی مسئولان و کارگزاران به نهادهای قانونی و مردم یکی از مسائل مورد توجه دین اسلام و نظام جمهوری اسلامی است. با نگاهی به سیره و بیانات پیامبر(ص) و امام علی(ع)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بیانات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری و دیگر مسئولان عالی رتبه کشور می توان به اهمیت پاسخ گویی در اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران پی برد. البته باید توجه داشت که پاسخگویی بدون وجود سیستم های نظارت و کنترل امری مشکل است. لذا در تحقیق حاضر با بهره گیری از روش های نظارتی در اسلام و جمهوری اسلامی ایران، مسئلۀ پاسخ گویی مسئولان عالی رتبه نظام اسلامی به نهادهای قانونی و مردم بررسی می شود.
آنچه بنیان گذار جمهوری اسلامی در گفتار و کردار خود نسبت به ملت بزرگ ایران متجلی ساخت، پرتوی بود از حیات و حکومت الهی پیامبر و مولای متقیان(ع). حضرت امام در دیدارهایی که با کارگزاران نظام داشت، پیوسته رعایت اخلاق و آداب اسلامی در بستر روابط با مردم را سفارش کرده و آن را به منزله یک فریضه الهی می دانست.
امام خمینی(س) با ترسیم رابطۀ تنگاتنگ اخلاق و اقتصاد، با دقتی خاص به بیان ویژگیهای اخلاقی کارگزاران، کسانی که سرپرستی و ادارۀ ملت را برعهده دارند، می پردازند
از دیدگاه فقه اسلامی منشأ و خاستگاه حق در مواردی طبیعت می باشد. شارع به عنوان این که شأن تکوینی و خالق بودن را نیز دارد، با خلق انسان و با توجه به نیازهای وی، حقوقی را به عنوان حقوق فطری وی پذیرفته است که آن ها از لوازم طبیعی خلقت او است. این حقوق را هر انسانی به حسب طبیعتش می پذیرد و می پسندد، مانند حق حیات و زندگی، حق آزادی.
امام خمینی در کتاب انوارالهدایة، به علل و اسباب اختلاف و تفاوت انسانها در دوران قبل و بعد از تولد اشاره می کنند و پس از اثبات علل پذیری این تفاوتها به اثبات تغییرپذیری و تربیت پذیری انسانها از سعادت به شقاوت و از شقاوت به سعادت می پردازند و یکی از دلائل امکان تغییر و تأثیر تعلیم و تربیت را دعوت اطباء نفس و روان یعنی پیامبران(ع) و انسانهای تغییر یافته و دگرگون شده ذکر می کنند.
حرکت و تلاش وسیعی می بایست در طول زمان به عمل آید تا از یک طرف زمینه های تئوریک اقتصادی اسلامی به درستی مشخص و روشن شود و امکان تحقق و جایگزینی آن با وضعیت فعلی فراهم گردد، و مقابله با واقعیات برونی تغییرات و تحولات لازم را پذیرا شود؛ و از طرف دیگر در سایر زمینه های اجتماعی به صورت موازی و همزمان چنین تحولاتی در جنبۀ جایگزینی کامل ارزشهای اسلامی صورت گیرد، تا این پدیده ها به صورت هماهنگ و مکمل یکدیگر عمل کنند، و حرکت تکاملی در رشد و توسعۀ جامعه را دچار اختلال ننماید.
ای عزیز، بیدار شو و غفلت و مستی را از خود دور کن، و در میزان عقل بسنج اعمال خود را قبل از آن که در آن عالم میزان کنند، و حساب خود را بکش قبل از آن که از تو حساب کشند.
در نظام اسلامی، اقتصاد اصل نیست؛ بلکه مکتب و فرهنگ اصل است. مادیات، صرفاً ابزاری برای وصول به معنویات است و در همین حد ارزش دارد. مادیات وسیله است نه هدف؛ این مطلب را سرسری نباید گرفت و از کنار آن به آسانی گذشت. هدف بودن مادیات یا وسیله بودن از زمین تا آسمان با هم فرق دارند. بخش عمده دعواها و خصومتها در مادیات از همین جا سرچشمه می گیرد. وسیله بودن مادیات، علاقۀ ذاتی انسان را از آنها، به آنچه هدف است مصروف می دارد و حب دنیا را که (رأس کل خطئیه) است از آنها می زداید، و مفاسد دو نظام دیگر را به حدّ صفر می رساند.
مسأله «آزادی زنان» بسان بسیاری از مفاهیم اجتماعی و سیاسی جدید چند پهلو و لغزنده است، چرا که می توان آن را بر بستر فرهنگ و اندیشه های گوناگون ارایه و نتایج متفاوت از آن برگرفت. به تعبیر دیگر، آزادی زنان مانند اصل آزادی از منظرهای گوناگون بدان نگریسته می شود و صف بندی های ویژه ای را ایجاد می کند.
ممکن است آزادی زن در معنای اباحی گری و ابتذال به کار گرفته شود. چنان چه ممکن است آن را به معنی رهایی از قید و بند سنت های قومی و مردسالارانه به کار گرفت، یعنی زن انسانی مستقل است که می تواند خود انتخاب گر باشد.
در این نوشتار، آزادی زن به معنای دوم از دیدگاه امام خمینی مورد بررسی قرار می گیرد.
انسان در بستر زمان و مکان واقع شده و در اندیشه ظهور خلاقیّتها به نوآوریهایی می رسد که در گذشته از وجود آن محروم بوده است. در شعاع درک و اندیشۀ حسّی به تجربیات راه یافته و علوم تجربی را پدید آورده که سبب ظهور آثار عظیم در جوامع بشری و بهره گیری فراوان از طبیعت شده است. او در شعاع درک و اندیشۀ عقلانی به واقعیتهایی نایل شده که هرگز با ابزار صرف حسّی توانایی رسیدن به آنها را ندارد. انسان متحول در ظرف زمان و مکان، یکنواختی و یکسانی را پذیرا نیست. در تعقیب تازه ها و نوآفرینیهاست. تنوع طلبی و نفی همانندی ذاتی او نیست و به همین جهت، حقّ مسلّم خود میداند که در پرتو ظهور فعلی استعدادهای موجود در نفس با کمک ابزار بیرونی و استخدام آنچه در توانش هست، به غریزه تغییر خواهی و تحوّل جویی و عدم همسانی پاسخ گوید.
هدف مقاله، بررسی این موضوع است که آیا غیرمسلمانان به صرف انسان بودن از شرافت، کرامت و حیثیت ذاتی برخوردار هستند یا نه؟ آیا بهره مندی از حقوق انسانی مشروط به داشتن عقاید خاص است؟ یا این که به صرف انسان بودن از کرامت بهره مندند؟ ضرورت و اهمیت این موضوع، به این جهت است که یکی از مباحث قابل توجه درحقوق بین الملل و حقوق بشر، مسأله کرامت ذاتی انسان است. طرح دیدگاه حقوقی اسلام به توسعه و تعمیق حقوق بشر کمک نموده و مانع تبلیغات سوء دشمنان و بدخواهان نیز خواهد شد.
شهید مظلوم آیت الله بهشتی در پرتو جامعیت بی نظیری که داشت توانست علیرغم همه فشارهائی که بر او وارد می شد در مدت کوتاهی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی فرصت خدمت به اسلام و ملت را یافته بود، بزرگترین خدمات را به انقلاب اسلامی بعمل آورد.
جامعه انسانی تدریجاً رو به کمال میرود؛ عالم بشریت هر روز قدم تازه ای در راه مدنیت بر می دارد با نگرش به نتایج بحثهای روانی، حقوقی، اجتماعی و حتی فلسفی چنانکه جامعه ها. در یک حال ثابت نمیمانند، همچنین مقررات قابل اجرا در جامعه، به یک حال باقی نمی ماند. از طرفی، در اثر پیشرفت خیره کنندۀ علوم تجربی در زمینه های مختلف حیات بشری، موضوعات جدیدی در زندگی آنان و نیز ارتباطات گسترده و پیچیده اجتماعی آنها پدید آمده است که در زمانهای پیشین خبری از این موضوعات و ارتباطات و آثار قوانین لازم برای آنها نبود.
در این جا دو سؤال مطرح میشود: یکی آن که، مقررات اسلام که برای مردم چهارده قرن پیش وضع شده و پاسخگوی احتیاجات زندگی ساده آن زمان بوده است، چگونه می تواند پاسخگوی زندگی امروز بشر باشد؟ دوّم آن که، با پیشرفت علوم تجربی که حتی پایه های علوم نظری و انسانی سابق را لرزان نموده و هزاران موضوعات جدید در زمینه های مختلف حیات فردی و اجتماعی انسانها فراهم ساخته است و ارتباطات اجتماعی را به مراتب گسترده تر و پیچیده تر کرده چگونه مقررات اسلام می تواند ارائه دهندۀ احکام این موضوعات و ارتباطات باشد؟...
از این جاست که بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت سیدنا الاستاد امام خمینی(قده) سخن از فقه پویا به میان آورده و علما و فضلای حوزه های علمیه را به تعمق در آن دعوت کردند.
سخن از فلسطین گوش بسیاری از ملتها را پر کرده، بسیارند کسانی که سخن از فلسطین می گویند؛ از جمله: تجار کلمات و ملتها و دلالان سیاسی که قضیه فلسطین را وسیله مزایدات خود قرار داده اند. چه کم هستند کسانی که بدون تزویر به این مسأله پرداخته اند. انقلاب اسلامی این مسأله را در رأس توجهات اسلامی اش قرار داد. در این رابطه آن انسان پاک، آیت الله [امام] خمینی (س) فرمودند: ما طرفدار مظلوم هستیم. هر کس در هر کجا که مظلوم باشد ما طرفدار او هستیم. و فلسطینی ها مظلوم هستند. اسرائیل به آنها ظلم کرده است، به این جهت ما طرفدار آنها هستیم ... ما اسرائیل را طرد خواهیم کرد.
برای شناخت بهتر جامعه و تأثیر گذاری در آن و پیش بینی روند تغییرات اجتماعی، آشنایی با قوانین حاکم بر جامعه و سنت های اجتماعی ضروری است. بسیار مهم است که از منظر امام خمینی; به عنوان یک شخصیتی که بزرگ ترین انقلاب قرن را پی ریزی کرد و به ثمر نشاند و مهم ترین تغییرات اجتماعی را ایجاد کرد، سنت های اجتماعی قرآن مورد مطالعه قرار گیرد. از آنجا که حضرت امام باعث تحقق برخی از سنت های الهی نظیر سنت پیروزی مؤمنین شد و سنتی را که خداوند به روش وحیانی به بشر معرفی کرده بود، حضرت امام آن را محقق ساخت تا به روش تجربی هم به همه جهان معرفی شود. لذا نگاه امام به ابعاد مختلف سنت پیروزی مؤمنین و شرایط تحقق این سنت مهم الهی بسیار پر اهمیت است.
ورود به ضیافت الهی، روزه ماه رمضان با رعایت جوانب و الزامات آن، بهره گیری از مائده آسمانی قرآن، بستن راه های شهوات و ترک خواهش های نفسانی و مهیا شدن برای فرصت لیلةالقدر که شب نزول قرآن است و قدر و منزلت آن از هزار ماه بیشتر است، و سنت های الهی در آن احیا و سرنوشت انسان ها در آن تعیین می شود و طبیعی است که او این همه فرصت را قدر می داند و غنیمت می شمارد.
یکی از ویژگی های اساسی انسان غایت گرایی و حرکت به سمت هدف مطلوب است. این هدف به عنوان کمال و قدم نهادن در فضایی بهتر و بهتر از قبل، دائماً در برابر انسان قرار دارد. توجه به بحث کمال و ویژگی های آن، شیوه دستیابی به کمال و نیز ویژگی های انسان کامل از جمله مواردی است که هر کس بخواهد از انسان بحث کرده و به تبیین چیستی و حقیقت او بپردازد، به ناچار باید از این امور بهره جوید.
انس با قرآن یعنی آموختن قرآن، قرائت قرآن، فهم قرآن و در آخر عمل به قرآن. بنابراین زنجیره به هم پیوسته انس با قرآن زمانی تحقق می یابد که موجب تغییر در رفتار انسان شود، بدان صورت که فرد فرد جامعه و به تبع آن تمام جامعه به آرامشی معنوی دست یابند و از ناآرامی های فردی و اجتماعی به دور شوند.