عدالت و ظلم
حجت الاسلام و المسلمین سید هادی خامنهای در مراسم عزاداری امام حسین (ع) که در حسینیه دارالزهرا(س) برگزار شد، موضوع سخنرانی خود را عدالت عنوان کرد و گفت: در یک کلام می توان بر اساس قرآن قسط و عدل را هدف اساسی و نهایی بعثت انبیا شمرد. آنچنان که قرآن فرموده است «رسولان را با بینات فرستادیم و با آنها کتاب و میزان را برای اینکه مردم قیام به قسط کنند» و نکته دیگر این آیه آن است که قرآن و اسلام اصرار دارند که باید اقامه قسط و عدالت به طور طبیعی و اساسی توسط خود مردم جامعه بنیان نهاده شود و مورد حمایت قرار گیرد.
دبیر کل مجمع نیروهای خط امام افزود: از نظر جهان بینی اساسی توحیدی هم عدالت جایگاه اساسی دارد. همانطور که می دانیم یکی از اصول دین عدل است. یعنی اساس خلقت و بنیان هستی که خداوند بزرگ فعال مایشاء در این عرصه است بر عدالت بنا نهاده شده و عدالت را اگر به معنای فارسی این گونه بگیریم که هر چیزی در جای خود قرار بگیرد، بنابر این عدالت در متن هستی بنا نهاده شده است. یعنی باید همه چیز بر سر جای خود باشد. همانگونه که در هستی به صورت یک سنت توسط خداوند عدل و عدالت به عنوان یک اصل اجتناب ناپذیر تعریف شده جامعه انسانی هم موظف است جامعه خود را خدایی بسازد. همانگونه که با عدالت توأم شده است باید در جامعه هم عادلانه رفتار شود و عدالت استقرار پیدا کند.
وی یادآور شد: علی بن ابیطالب (ع) عبارتی دارند که «خدای را سوگند که دگرگونی زندگی
هیچ یک از اقوامی را که در ناز و نعمت بوده و به فقر و گرسنگی گرفتار شده اند جز گناهانی که در روزگار عیش و نوش انجام داده اند توجیه دیگری نیست. چرا که خدا نسبت به بندگانش ستم روا نمی دارد.» باز در عبارت دیگری است که «خداوند خود عدل است و عین عدالت و مجری عدالت است و داوری عادلانه او مرز گذار حق و باطل است».
سید هادی خامنه ای با تأکید بر اینکه عدل الهی در فلسفه تاریخ جایگزین است، تصریح کرد: ما انسانها به طور کلی و مسلمانان به طور مؤکد موظفیم تاریخ و تفسیر تاریخ را مبتنی بر عدل الهی تفسیر کنیم. زیربنای تفسیر ما از تاریخ باید عدالت الهی باشد، بر خلاف تفسیرهای دیگری که وجود دارد یعنی تفسیرهای ماتریالیستی و مادی از تاریخ که مبتنی بر یک سری مسائل و اصول موضوعه دیگر است.
وی با اشاره به سخنانی از حضرت علی(ع) گفت: تفسیری که از عدالت می شود داشت این است که عدل به معنای انصاف است. خداوند این دستور را به انسان داده و علی(ع) از طرف خدا می فرماید که «عدالت محور همه ارزشهای اخلاقی است که در اسلام به آنها تأکید شده است.» ارزشهای اسلامی از احکام اسلامی با اهمیت تر است؛ چرا که اهمیت نماز و روزه بهخاطر همین ارزشها است که در ضمن این عبادات تأمین می شود و در واقع انسان در ضمن این عبادات تربیت می شود.
دبیر کل مجمع نیروهای خط امام با بیان اینکه مهمترین معروف امر به عدالت و اجرای قسط است، افزود: برای اینکه عدل تحقق پیدا کند چهار مسأله ضرورت دارد که فهمی عمیق، دانشی عمیق، حکمی برجسته و حکمتی با اقتدار و مستقر و پابرجا است. کسی که می‌فهمد طبیعتاً می تواند به ژرفای دانش راه پیدا کند. هرکسی که به این ژرفا راه پیدا کرد از زلال سرچشمه های قانون خواهد جوشید. کسی که ژرف اندیشی، بردباری و متانتی یابد در جریان کارش به تفریط نگراید و با حرمت و احترام در میان مردم زندگی می کند.
وی در مورد ارتباط میان عدل و فهم تصریح کرد: این همان چیزی است که جملات را زیاد خواندیم ولی کمتر توجه کردیم. یکی از مهمترین گرفتاریهای امروز ما در جامعه این است
که عده ای مدعی هستند می خواهند عدالت را پیاده کنند اما چون از عدالت چیزی را فهمیدند که کمترین ارتباط را با عدالت دارد مرتکب اشتباهات و لغزشهای بزرگی می شوند و جامعه را به سقوط می کشانند. عدالت باید به معنایی فهم و درک شود که خدا خواسته است. در دنیا عده ای با این ادعا به میدان آمدند و جامعه را به سقوط کشاندند.
سید هادی خامنهای ادامه داد: عده ای در بلوک شرق تحت عنوان اجرای عدالت از عدالت تساوی و آن هم تساوی عددی و ریاضی را درک کردند و نتیجه این شد که حدود یک قرن جامعه را معطل خودشان کردند و بعد از یک قرن یا کمتر تازه فهمیده شد که این راه اشتباه بوده است. اگر منظور خدمت به بشر و اجرای عدالت است عدالت الگوهای زنده ای در جامعه ما داشته و دارد که با اندک مراجعه ای به زندگی آنها که در رأس آنها امیرالمؤمنین علی (ع) است، می توان مفهوم عدالت را درک کرد.
وی افزود: در مقابل آن عده ای در غرب دنیا سعی کردند که تحت عنوان آزادی و دموکراسی این اشتباه جبران شود. آنها هم همان کارهایی را کردند که امروز شاهدیم؛ کشتار انسانها، خون بی گناهان را ریختن و در عین حال شعار دموکراسی و حقوق بشر دادن. در جامعه خودمان کم نبودند کسانی که بودند و هستند و خواهند بود که تصورشان از عدالت چیزی است که در چهارچوب فهم ناقص آنها و عقل مریض آنها میگنجد اما این عدالت با چیزی که خدا خواسته خیلی فرق دارد. بنابر این اولین الزام حتمی و اجتناب ناپذیر کسانی که میخواهند عدالت را اجرا کنند این است که فهم خوب، درک خوب و دانش عمیقی داشته باشند؛ یعنی زوایای مسائل جامعه را فهمیده باشند و جامعه شناس، روانشناس و انسان شناس باشند.
دبیر کل مجمع نیروهای خط امام با تأکید بر اینکه اجرای عدالت از کار پزشکی و روان پزشکی و مسائلی از این قبیل خیلی مهمتر است، اظهار داشت: کسانی که می خواهند برای این مسأله هم که خداوند آن را به انبیاء خودش سپرده است کاری کنند و نسخه ای تجویز کنند باید خیلی علم داشته باشند و کار هرکسی نیست. کسانی که مایل هستند در خدمت اجرای عدالت قرار بگیرند باید اولین کاری که می کنند دانشمندان صالح جامعه را دعوت کنند و از آنها
بپرسند. هر کس نمی تواند تحت عنوان عدالت هرکاری دلش خواست انجام دهد.
وی گفت: طبیعتاً اگر این فهم وجود داشته باشد و ژرفای دانش در دسترس حکام و مجریان قرار بگیرد سرچشمه های قانون جوشش خواهد گرفت. جالب است که امام علی(ع) راه ما را نزدیک کرده و از قانون نام برده است. تمام این سر و صداها برای این است که قانون اجرا شود و جالب است عده ای تحت عنوان عدالت به مردم ظلم کردند و مردم را ضایع کردند؛ در حالی که اینها در واقع قانون را دور زدند و به قانون عمل نکردند. جامعه خود ما هم به این مسأله گرفتار بوده و هست و باید این مسأله به لحاظ فرهنگی حل شود؛ کار یک نفر و دو نفر و کسانی که چهار سال به چهار سال انتخاب میشوند و می روند نیست.
سید هادی خامنه ای با دشوار خواندن اجرای عدالت گفت: این کار اندیشمندان جامعه است که بنشینند طرحی در اندازند و راهکار برای رسیدن به عدالت به معنایی که اسلام خواسته و تعریف کرده چیست؟ خیلی مسأله مهمی است و از همه مسائل فهی در جامعه بالاتر است چون زیر بنای فقه و فقاهت هم عدل و عدالت الهی است. متأسفانه عده ای از فقهای ما در احکام و دستورات و فتواهایشان این مسأله را مورد توجه ندارند. عدل و عدالت و یکسان نگری انسانها به لحاظ حقوق اولیه مورد توجه بسیاری از افراد نیست. البته منظور من تساوی در ریاضی نیست؛ بلکه رسیدن هرکسی به حق شایسته خودش است.
وی با بیان اینکه فلسفه حکومت در اسلام اجرای عدالت است، تصریح کرد: علت آنکه امیرالمؤمنین(ع) البته به خاطر حضور و اصرار مردم حکومت را پذیرفتند آن است که بتواند به داد مظلومان برسد؛ چرا که خداوند بر دانایان بر نوشته است که در مقابل ظالم نباید ساکت بنشینید.
دبیر کل مجمع نیروهای خط امام با بیان اینکه در ارزیابی ها و مدیریت ها باید عدالت را رعایت کنیم، اظهار داشت: در برخی جوامع زحمات را عده ای می کشند و اجر و مزد و پیامدهای آن نصیب دیگران می شود. آدمهای خوش شانس کسانی هستند که خوبی های دیگران به آنها نسبت داده می شود. اینها نشانه نبود عدالت است. خواست خدا این است که هرکس زحمتی می
کشد باید دیده شود. در سیاستگذاری ها باید عدالت دیده شود. سیره علوی در واقع همین است.
وی تأکید کرد: رضایت آگاهانه مردم معلول نیازهای واقعی است و معلول کارهای پوپولیستی و از روی فریب خوردگی نیست. کسانی که مقابل عدل می ایستند در مقابل جریان جامعه می‌ایستند. بعضی ها می گویند برای ما گفتار مردم اهمیت ندارد؛ نظر خدا غیر از این است. قطعاً خداوند در مورد صالحان بر مبنای قضاوت مردم نظر می دهد. این نشان می دهد که اسلام به نظر مردم زیاد توجه دارد و به قضاوت مردم ارزش می دهد و اهمیت قائل است.
سید هادی خامنه ای با بیان اینکه مهمترین محرمات تجاوز به حقوق دیگران و نادیده گرفتن حق مردم است، گفت: اگر چه حکام توجهی نداشته باشند، مسئولند و باید پاسخگو باشند. باید کنترل خواسته های نفس مورد توجه حکام باشد. عدالت مورد تأیید تاریخ و زمان است؛ ولو اینکه حرکت ظالمانه طول بکشد در نهایت پیروزی با عدالت است.
وی با تأکید بر اینکه 50 سال هم از حکومت اسرائیل گذشته باشد، دلیل نمی شود که آن را به رسمیت بشناسیم، ادامه داد: امام خمینی(س) تأکید کردند که اگر تنها باشم هم از حرکت باز نمی ایستم و این باعث امید مردم شد و این به عنوان سیره می تواند الگوی عمل قرار بگیرد. در مورد علی(ع) به طریق اولی که حاضر شد حکومت خود را کوتاه کند برای اینکه بر آرمان خود بماند.
دبیر کل مجمع نیروهای خط امام با اشاره به اینکه عدالت امام علی(ع) برای او دشمن درست کرده بود، گفت: ظلم و عدالت در ذره ذره زندگی ما عجین و جاری است. همه ما ممکن است ظلم کنیم، دروغ بگوییم و واقعیت ها را نگوییم. در زندگی مرتب با این مسائل درگیر هستیم. می دیدند که علی(ع) در همه زوایا با ظلم مبارزه می کند. بنابر این علی(ع) می توانسته با کسانی که با عدالت مبارزه می کنند درگیر باشد و هیچ در مقابل توجیه ها و تهدید ها کوتاه نمی آمد.
وی اظهار داشت: ظلم این است که انسان عادلانه برخورد نکند. اگر علی(ع) درگیر حکومت هم نبود عدالت او قابل تحمل نبود. اگر ادعای شیعه بودن می کنیم ناچاریم این را مورد توجه قرار دهیم. مبارزه در راه عدالت دستوری است که به ما داده شده است.