در گذشته در میان مقامات روحانی رسم بر این بود که تا سرحد امکان از بازگو کردن موضع گیریها و مخالفتها با مقامات دولتی در میان مردم خودداری می شد. گاهی ماهها میان مقامات دولتی و عالمان اسلامی نامه ها، تلگرامها و سخنانی رد و بدل می شد. و گاهی روحانیون تندترین و کوبنده ترین موضع گیریها را بر ضد خودکامگان به عمل می آوردند؛ لکن توده ها اصولاً از آن خبردار نمی شدند.
در طول یک سالی که مردم با تظاهرات اعتراض آمیز و اعتصابات گستردۀ خود، انقلاب اسلامی را پیش برده بودند؛ روز به روز بر آگاهی و قدرت روحی آنها و اعتقادشان به آزادی، استقلال و استقرار حکومت اسلامی، افزوده شده بود. به دنبال صحبت های امام در این روزها و تأکید ایشان به کمک به کارکنان اعتصابی شرکت نفت، از روز 1 دی، صندوقهایی جهت جمع آوری اعانه در اغلب مساجد و مراکز تجمع مردم دایر شده بود.
روزهای پایانی مهرماه ۵۷ در حالی سپری می شود که مردم تظاهرکننده در سراسر کشور، در شعارهای خود، فریاد «اللّه اکبر ـ خمینی رهبر» سر می دهند و «استقلال، آزادی ـ جمهوری اسلامی» را طلب می کنند و همین شعارها توسط خبرنگاران اعزامی به خبرگزاریهای بزرگ جهان مخابره می شود.
ازطرف رئیس جمهور فرانسه، پیام آوردند که اگر بخواهید در فرانسه بمانید حق صحبت کردن علیه دستگاه شاه را ندارید؛ حق مصاحبه هم ندارید. امام بلافاصله دکتر حبیبی را صدا کرد تا به آنها بگوید که: ما فکر می کردیم فرانسه کشور آزادی است.
حمایت گسترده علما و روحانیون از مرجعیت امام خمینی(س) و صدور بیانیه های متعدد به ویژه در مرداد ماه سال های ۴۲ و ۴۳ رویداد بی سابقه ای در تاریخ مرجعیت بود.
علی رغم تمامی تدابیر امنیتی پیش بینی ها و پیشگیری های دامنه دار و همه جانبه، هنوز ساعتی از آزادی امام نگذشته بود که خبر آن برق آسا در سراسر تهران انعکاس یافت و همانند بمب صدا کرد و تهران را تکان داد. مردم فداکار و وفادار مرکز، یکباره از جا کنده شدند و سیل جمعیت به سوی داوودیه سرازیر شد، راه تهران ـ داوودیه و تهران ـ قلهک به علت ازدیاد ناگهانی وسایل نقلیه و اتومبیل ها بند آمد و مسأله ترافیک آن، پلیس راهنمایی را با مشکلاتی روبه رو کرد.
شورای نگهبان در ساختار حکومتی نظام جمهوری اسلامی ایران، جزء مکمل قوه مقننه می باشد؛ شورایی مرکب از شش نفر فقیه عادل و آگاه به مقتضیات زمان و مسائل روز، به انتخاب مقام رهبری؛ و شش نفر حقوقدان در رشته های مختلف حقوقی، با معرفی رئیس قوه قضاییه و انتخاب نمایندگان مجلس؛ مصوبات نمایندگان مجلس شورای اسلامی را از نظر عدم مغایرت با احکام اسلام و قانون اساسی، بررسی و اظهار نظر می کند. (اصل۹۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی)
ما امروز تمام قشرهایمان مدعی هستند که رژیم ما جمهوری اسلامی است... من خوف آن دارم که به واسطه قشرهایی که غرض ندارند لکن نادان هستند کارهایی صورت بگیرد که مکتب ما را آلوده کند و بد معرفی کند؛ ما شکست بخوریم در مکتب؛ اسلام دفن بشود. اگر کمیته ها، چه آنهایی که در آنها بعض معممین هست و چه آنهایی که نیست، اگر خدای نخواسته بر خلاف موازین اسلامی عمل کنند، مکتب ما را شکست می دهند و این مسئولیت بزرگی است برای معممین.
جان کلام این جا است که حضرت امام که درباره چمران با قطعیت و قاطعیت سخن می راند، با نوعی آرزومندی برای خویش چنین عاقبتی را مطرح می سازد که: «او در پیشگاه خدای بزرگ با آبرو رفت. روانش شاد و یادش بخیر. و اما، ما می توانیم چنین هنری داشته باشیم؟ با خداست که دستمان را بگیرد و از ظلمات جهالت و نفسانیت برهاند»
روز ۱۹ فروردین ۱۳۵۹ جیمی کار تر رییس جمهوری آمریکا طی دستوری قطع روابط سیاسی و بازرگانی با جمهوری اسلامی ایران را اعلام کرد. این دستور که ۵ ماه پس از تصرف سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان مسلمان پیرو خط امام صادر شد، عکس العمل جدید دولت آن کشور در برابر گروگان گیری دیپلمات های آمریکایی در ایران بود.
رژیم شاه سخت کوشش می کرد اختلافات روحانیت با رژیم را تمام شده، جلوه دهد و چنان بنمایاند که روحانیت با دولت تفاهم کرده و بر گذشته خط بطلان کشیده است.
حضرت امام خمینی (س) در جمع کثیری از مردم قم در روز ۱۷ فروردین ۱۳۵۸ بیان داشتند: ما اگر این وحدت کلمه و این خاصیت که عبارت از اسلامیت است که در آن همه چیز هست، اگر این را ما حفظش بکنیم، تا آخر با پیروزی هستیم و اگر- خدای نخواسته- یا این ها اخلال بکنند و ما شل بیاییم و جلویشان را نگیریم و ملت جلویشان را نگیرد، و یا خودمان خیال کنیم که پیروز هستیم و به سستی گرایش پیدا بکنیم.
عقربۀ ساعت، تقریباً ده شب یکشنبه ۱۶ فروردین ماه ۴۳ را اعلام می کرد که ماشین شورلت سیاهرنگی که به وسیلۀ چند ماشین دیگر اسکورت می شد، سر کوچۀ امام مقابل بیمارستان فاطمیه توقف کرد و امام از آن پیاده شد
بنیانگذار جمهوری اسلامی در پیامی رادیو تلویزیونی خطاب به ملت ایران در روز ۱۲ فروردین ۱۳۵۷ با تاکید بر لزوم تحولات ریشه ای در جمهوری اسلامی از عموم ملت خواستند که خود را نیز متحول کنند.
دولت موقت یا کابینه محافظ کاری که به رغم فرمان امام خمینی، اعضای آن غالباً از یک جناح فکری سیاسی خاص انتخاب شده بودند نه تنها قدرت رویارویی با جریانهای ضد انقلابی را نداشت، بلکه در موارد فراوانی، اظهار نظرها و اقدامات ناشیانه اش به تقویت همان جریانات منجر می شد.
از همان ساعت اول شروع حرکت مردم نیروهای شهربانی از مقابل مردم گریختند و به داخل کلانتریها پناه بردند. غیر از وحشت حاکم بر این نیروها امکان محاصره شدن تعدادی از کلانتریها توسط مردم، بازگشت نیروهای شهربانی را به مقرهای خود تشدید کرد
یاسر عرفات، روز یکشنبه ۲۹ بهمن ماه ۱۳۵۷ در یک مصاحبۀ رادیو تلویزیونی شرکت کرد و خطاب به امام خمینی و مردم ایران گفت: «آیا هیچ کس می تواند باور کند که ما حالا در ایران هستیم؟ آیا کسی این حرف را باور می کند که انقلاب فلسطین، حالا در ایران است؟ اما حالا هم می توانند باور کنند که روزگاری نو، آغاز شده است».