حقوق مدنی
عدم تساوی زن و مرد در ارث و طلاق
پیغمبر آرزوی تساوی داشت؛ اینها مرادشان از تساوی حقوق، عدالت اجتماعی نیست؛ ممکن است اگر علما ساکت شوند، کم کم حرف از ارث و طلاق و غیر اینها به میان بیاورند. (851)
21 / 1 / 43
* * *
لزوم مالکیت یا وکالت از سوی مالک در واگذاری سرقفلی ملک
[گرفتن سرقفلی] اگر سرقفلی از مالک ملک تلقی شده است یا از کسی که از مالک ملک تلقی کرده است تلقی شده است... اشکال ندارد. و اگر کسی در ملکی که به اجاره نزد او است پس از اتمام اجاره بدون قید و شرط بخواهد تخلیه نکند یا سرقفلی بگیرد جایز نیست. (852)
22 / 10 / 46
* * *
ضرورت استقرار نظام بانکی غیرربوی
پول بانک در صورتی که قرض به نفع باشد حرام است و اگر بدون نفع باشد یا به وجهی تخلص از ربا پیدا کنند مانع ندارد. (853)
22 / 10 / 46
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 356 ضرورت عمل به جهت وقف طبق نظر واقف
محلی را که برای حضرت سیدالشهداء وقف نموده اند نمی توان مسجد کرد؛ باید به هر نحو که وقف شده است عمل نمود. (854)
22 / 10 / 46
* * *
بطلان بخت‌آزمایی و حرمت مال مکتسبه از بلیط بخت‌آزمایی
بلیط بخت آزمایی... «معامله»[ای است] باطل؛ و مالی که از آن به دست می آید حرام است و باید به صاحبانشان برسانند و در صورتی که آنها را نمی توان پیدا کرد، عمل مجهول المالک بنمایند. (855)
5 / 11 / 46
* * *
حق طلاق در ضمن عقد نکاح برای زنان
زن در ضمن عقد ازدواج می تواند حق طلاق را برای خودش به وجود آورد. احترام و آزادی ای که اسلام به زن داده است، هیچ قانونی و مکتبی نداده است. (856)
7 / 10 / 57
* * *
احترام به حق مالکیت
مالکیت در اسلام پذیرفته شده است ولکن اسلام در چیزهایی که حق مالکیت به آنها تعلق می گیرد و نیز در شیوه و شرایط پیدا شدن این حق دستوراتی داده است. (857)
23 / 10 / 57
* * *
حق وکالت در طلاق
زنهایی که می خواهند ازدواج کنند، از همان اول می توانند اختیاراتی برای خودشان قرار بدهند که نه مخالف شرع باشد و نه
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 357 مخالف حیثیت خودشان. می توانند از اول شرط کنند که اگر چنانچه مرد فساد اخلاق داشت، اگر بد زندگی کرد با زن، اگر بدخُلقی کرد با زن، وکیل باشند در طلاق، اسلام برای آنها حق قرار داده است... همان طوری که حق طلاق را با مرد قرار داده است، حق این را قرار داده است که شما در وقت ازدواج شرط کنید با او که اگر چه کردی یا چه کردی، من وکیل باشم در طلاق. و اگر این شرط را کرد دیگر نمی تواند او را معزول کند. اگر این ... شرط در ضمن عقد واقع شد نمی تواند او را دیگر محدود کند، نمی تواند اخلاق بد انجام بدهد. و اگر مردی با زن خودش بدرفتاری کرد، در حکومت اسلام او را منع می کنند؛ اگر قبول نکرد تعزیر می کنند، حد می زنند؛ و [باز] اگر قبول نکرد مجتهد طلاق می دهد. (858)
13 / 12 / 57
* * *
جامعیت احکام اسلامی در زمینه حقوق خانواده
اسلام به همه چیز کار دارد. اسلام قبل از اینکه ازدواج بکنی، نقشۀ آن بچه ای که شما می خواهید بعد از ازدواج آن بچه را تولید کنید، نقشه را قبل از ازدواج شما ریخته است: چه جور زنی انتخاب کن، چه جور مردی انتخاب کن، مرد چه جور باید باشد، زن چه جور باید باشد. (859)
31 / 2 / 58
* * *
حمایت از مالکیت مشروع
اسلام، مالکیت را به طور مالکیت مشروع تثبیت کرده، اجازه داده است. (860)
15 / 4 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 358 احترام به مالکیت خصوصی افراد و حیازت مباحات
زمینِ موات این است که هیچ کسی در این زمین [آبادانی] نکرده. آن وقت این موات را فروخته بودند. همۀ فروش غلط بود. زمین موات را نمی تواند کسی بفروشد. یا یک خط کشی کرده بودند و فروخته بودند. آن هم غلط است. آن موات را می گیرند بلکه ارفاق هم می کنند که اگر خودش بتواند، برود چه بکند. اما زمینی که کسی احیا کرده و مالک هست کی می گیرد او را؟ کی می تواند بگیرد او را؟ (861)
15 / 4 / 58
* * *
لزوم استردادمال مغصوب
غاصب باید فوراً زمین مغصوب را به صاحبش رد کند و صاحب زمین می تواند کشت او را حتی قبل از رسیدن موعد برداشت از زمین خود تخلیه کند. (862)
مهر 1358
* * *
صحّت شرط وکالت در طلاق از سوی زوجه، ضمن عقد نکاح
برای زنان، شارع مقدس راه سهلی معین فرموده که خودشان زمام طلاق را به دست بگیرند، به این معنا که در ضمن عقد نکاح اگر شرط کنند که وکیل باشند در طلاق، یا بطور مطلق یا به طور مشروط، یعنی اگر مرد بدرفتاری کرد یا مثلاً زن گرفت، زن وکیل باشد که خود را طلاق دهد، در این صورت هیچ اشکالی برای خانمها پیش نمی آید، و می توانند خود را طلاق دهند. (863)
7 / 8 / 58
* * *
صحّت شرط وکالت در طلاق از سوی زوجه، ضمن عقد نکاح
این معنا [از] من قبلاً سؤال شده بود. و جواب دادم که طلاق
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 359 در صورتی که شرط بشود در ضمن عقد با مرد، وقتی که می خواهند عقد کنند، شرط بکنند و در ضمن عقد این شرط بشود که وکیل باشد [زن] در طلاق خودش، یا مطلقاً، یا در شرایطی یک سؤالی پیش آورده است. (864)
9 / 8 / 58
* * *
امکان طلاق زوجه از سوی حاکم در موارد عُسر و حَرَج وی
این زنهایی که حالا تحت زوجیت هستند چه؟ این ولایت فقیه را اینها مخالفت می کنند، در صورتی که نمی دانند از شئون فقیه هست که چنانچه یک مردی با زن خودش رفتارش بد و ناسالم باشد، او را اولاً نصیحت کند، و ثانیاً تأدیب کند، و اگر دید نمی شود، اجرای طلاق کند... زنهایی که الآن شوهر دارند چنانچه گرفتاریهایی داشته باشند، چه باید بکنند؟ آنها رجوع می کنند به آنجایی که فقیه هست، به مجلسی که در آن فقیه هست، به دادگاهی که در آن فقیه هست؛ و فقیه رسیدگی می کند؛ چنانچه صحیح باشد، شوهر را تأدیب می کند؛ شوهر را وادار می کند به اینکه درست عمل کند. و چنانچه نکرد، طلاق می دهد، ولایت دارد برای این امر. اگر دیدید به فساد می کشد، یک زندگی به فساد کشیده می شود، طلاق می دهد. و طلاق اگر چه در دست مرد است، می تواند لکن فقیه در جایی که مصلحت اسلام را دید، مصلحت مسلمین را دید، و در جایی که دید نمی شود به غیر از این، طلاق بدهد. این ولایت فقیه هست، ولایت فقیه برای شما یک هدیۀ الهی است. (865)
9 / 8 / 58
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 360 احترام به مالکیت مشروع در نظام اسلامی
مسئلۀ مالکیت به یک معنا ـ مالکیت هم مشروع ، هم مشروط ـ محترم است، لکن معنا این نیست که هر کس هر کاری می خواهد بکند و مالکیت از هر جا بخواهد پیدا بشود. مشروع بودن معنایش این است که روی موازین شرعی باشد، ربا در کار نباشد، مال مردم، استثمار بی جهت نباشد...
مالکیت در صورتی که مشروع باشد، روی موازین باشد، محترم است ـ چه ما مرتجع باشیم، چه نباشیم. (866)
13 / 8 / 58
* * *
حکم راجع به اراضی موات
اراضی موات بالاصاله را کسی مالک نمی شود مگر به احیا. و اگر ثبت داده باشد و خرید و فروش نموده باشد هم باطل است؛ و امر اراضی مذکور با دولت اسلامی است. (867)
25 / 11 / 59
* * *
لزوم استرداد املاک غصبی
قاضی موظف است شرعاً که حکم تخلیه و برگرداندن زمین [غصبی] را به صورت اولیه بدهد و مقامات اجرایی موظفند یا وادار کنند غاصب را که زمین را به حال اول برگرداند، یا به صورت اولیه برگردانند و مخارج آن را از غاصب بگیرند. و اجرت المثل مدت غصب تا برگشت به مالک را از غاصب گرفته، به مالک بپردازند. (868)
اسفند 1359
* * *
کتابحقوق در اندیشه امام خمینی (س)صفحه 361