عدالت
عدالت در اخلاق از دیدگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) عدالت را با دو رویکرد اخلاق|اخلاقی و عرفان|عرفانی مورد بررسی قرار می دهد. ایشان عدالت در نگاه اخلاقی را در حدّ وسط افراط و تفریط و عامل تعدیل قوای غضبی، شهوی و عملی می داند. تعدیل قوای نفس، غایت کمال انسانی است و از مهم ترین اصولی است که غفلت از آن سبب شقاوت ابدی انسان می گردد.(۱) زمانی عدالت در مملکت نفس ظهور می کند که قوای شهوی و غضبی در برابر عقل و شرط تسلیم شده باشند.(۲) تعدیل و عدالت بین قوای نفسانی سبب ارتقاء وجودی انسان و رسیدن او به مرتبه انسانیت است.(۳) امّا اگر نفس تابع یکی از قوا شود، صورت ملکوتی او تابع آن قوه شده به شکل حیوان سبعی یا شیطان ظهور می کند و در روز آخرت به اشکال و صورت متعدد بهیمی، سبعی، شیطان و حیوانی محشور می شود.(۴) بنابراین حرص به دنیا، محبت آن و توجه به کثرات عالم ماده، قوای انسانی را از حدّ عدل و اعتدال خارج کرده و او را به سمت حیوانی و مادی می کشاند؛ زیرا فضایل معنوی با حبّ حرص به دنیا، جمع نمی شود.(۵) از این روی مفاسد اخلاقی که از حبّ نفس سرچشمه می گیرد، نفس معتدل را از صراط مستقیم|جاده مستقیم انسانیت و عقل و شرع خارج می کند.(۶)
عدالت در نگاه عرفانی، استقامت در همه فضایل باطنی و ظاهری، روح|روحی و قلب|قلبی، نفس|نفسی و جسم|جسمی است که ویژه انسان کامل می باشد که جامعه همه مظاهر الهی است.(۷) طریق انسان کامل بر اساس عدالت است که خط مستقیم و مسیر معتدل انسانیت است، از این رو اعتدال حقیقی تنها برای انسانی کامل که از آغاز سیر تا منتهای آن هیچ انحرافی ندارد، حاصل می شود.(۸)
(۱) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۵۳
(۲) خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۱۶۹؛ خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۸۳
(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه، ج۳، ص۴۶۸
(۴) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۸۴-۲۸۳
(۵) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۵۵؛ خمینی، روح الله، آداب الصلاة، ص۴۹
(۶) خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۱۴۲؛ خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۹، ص۲۵۰
(۷) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۴۸-۱۴۷
(۸) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۵۳-۱۵۱
.
انتهای پیام /*