امّا مقتضی آن دو امر است: اول نسبت، دوم سبب.
امّا انساب میت سه طبقه هستند مُرتَّب: خصوص ابوین و اولاد؛ چه بلاواسطه و چه مع الواسطه، به تقدیم الاقربُ فالاقرب. جد و جده و اخوه و اخوات و اولاد اخوه و اخوات؛ چه بلاواسطه و چه مع الواسطه به تقدیم الاقربُ فالاقرب. عمومه و عمّات و خئوله و خالات و اولاد آنها ایضاً به تقدیم الاقربُ فالاقرب؛ چه بلاواسطه و چه مع الواسطه.
و امّا اسباب، چهار مرتبه دارند: زوجیت. ولاءِ عتق. ولاءِ ضمانِ جریره. ولاءِ امامت، که این اسباب هم به غیر زوجیت
کتابحاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 51
مُرتّبند و امّا زوجیت پس با جمیع طبقات انساب و مراتب اسباب به غیر ولاء امامت ارث می برند و شراکت دارند. و امّا با ولاء امامت زوجه شراکت دارد. و امّا زوج تمام را وارث است، در صورت انحصار وارث به او و حضرت امام زمان - ارواح العالمین له الفداء - . پس معلوم شد که شش مرتبه از ورّاث مُرتّبند که با وجود یک نفر از مرتبه مقدم مراتب موخره ارث نخواهند برد؛ سه مرتبه از انسابند و سه مرتبه از اسباب. و امّا یک مرتبه دیگر از اسباب که مرتبه زوجیت باشد، تفصیلش گفته شد که زوجه با همه شش مرتبه شراکت می کند، و امّا زوج پس با پنج مرتبه شراکت می کند و امّا با مرتبه ششم که امامت باشد، شراکت ندارد.
کتابحاشیه بر رساله ارث ملاهاشم خراسانیصفحه 52