جشن باشکوه فیضیه به روایت اسناد ساواک

در فروردین ماه 43، شهر مذهبى قم به مناسبت آزادى امام، یکباره غرق در جشن و شادمانى شد و تمام خیابان ها، میدان ها، مدارس و مساجد، آذین بندى و چراغانى گردید. مغازه ها، دکاکین، بازارها و خیابان ها از عکس هاى امام که تا دیروز ممنوع بود آکنده شد، نغمۀ قرآن و اشعار مذهبى مرتب از بلندگوها پخش مى شد و در آسمان قم طنین مى افکند. مدرسۀ فیضیه، مرکز روحانیت قم به اندازه اى جالب آذین بندى و چراغانى شده بود که چشم هر بیننده اى را خیره مى کرد.

پلاکارت هایى با عناوین انقلابى در میدان آستانه و مقابل در ورودى مدرسۀ فیضیه و خیابان هاى اطراف بالا برده شده بود که نظر هر بیننده اى را به خود جلب مى کرد، روى برخى از آن پلاکارت ها این شعارها جلب نظر مى کرد:

 «حوزۀ علمیۀ قم آزادى بزرگ مرجع تقلید شیعیان جهان، حضرت آیت اللّه  العظمى خمینى را به عموم مسلمانان ایران و جهان تهنیت مى گوید». / «نهضت اسلامى روحانیت تا پیروزى نهایى ادامه دارد». / «هنوز خون شهیدان مدرسۀ فیضیه و 15 خرداد مى جوشد»./ «دست اسرائیل و صهیونیسم از سرنوشت ایران کوتاه باد»./ «اجراى قوانین قرآن خواست ملت ایران است». / «مرگ بر دشمنان اسلام».

ساواک گزارش داد که «جلوى کوچه منزل خمینى در قم شعارى به شرح زیر روى پارچه نوشته شده و عین همین شعار در خیابان ارم هم دیده شده است: « ورود حضرت آیت اللّه  العظمى خمینى مرجع، تقلید شیعیان را به قم تبریک مى گوییم. از طرف اهالى تهران.»

حوزه قم طى اطلاعى هاى از «قاطبه مسلمانان قم و سایر شهرستان ها» دعوت کرد در «جشن باشکوهى (که) در پایگاه علمى شیعه (مدرسه فیضیه) روز پنجشنبه 25 ذى القعده   20 فروردین (43) به مناسبت آزادى و بازگشت مرجع عالیقدر عالم تشیع، حضرت آیت اللّه  العظمى خمینى... منعقد است... شرکت فرمایند...».

استقبال بى مانند ملت ایران از امام و برپایى جشن باشکوه در مدرسه فیضیه، رژیم شاه را تا آن پایه نگران و بیمناک ساخت، که برخى از مقامات این پرسش را مطرح کردند که: «... نظر ساواک درباره تشکیل مجالس جشنى که قرار است بعد از ظهر امروز در مدرسه فیضیه قم و مدرسه عبداللّه  خان واقع در بازار تهران برگزار گردد و به طور کلى درباره تظاهراتى که در چند روز اخیر به مناسبت مراجعت آیت اللّه  خمینى صورت مى گیرد چیست...»[1] و بدین گونه مراتب نگرانى، ناراحتى و اضطراب خود را از گرایش توده ها به سوى امام و وفادارى آنان نسبت به او ـ به رغم تبلیغات گسترده و حساب شدۀ رژیم شاه علیه امام ـ آشکار ساختند و براى رهیدن از خطرى که از جانب گسترش اندیشه ها و آرمان هاى انقلابى امام در میان مردم، کاخ خون پایه آنان را تهدید مى کرد، از ساواک چاره جویى کردند.

نگرانى رژیم شاه از جشن مدرسه فیضیه آنگاه فزونى یافت که خبر حرکت سیل آساى مردم از اطراف و اکناف کشور براى شرکت در آن جشن باشکوه را دریافت کردند و نیز دریافتند که امام نیز در آن مراسم حضور مى یابند. سرهنگ مولوى طى تلگرامى به نخست وزیر گزارش داد که: «... آقاى خمینى بعد از نماز مغرب و عشا به مدرسه فیضیه خواهد رفت و به قرار اطلاع از اصفهان پانزده دستگاه اتومبیل و از تهران جمعیتى براى شرکت در (جشن) مدرسه فیضیه قم خواهند آمد...».[2]

جشن باشکوه و بى مانند حوزه قم، با استقبال شایان ملت ایران روبه رو شد، سیل جمعیت به طرف قم و مدرسه فیضیه سرازیر گردید. رئیس ساواک بازار به نام سرهنگ افضلى بازتاب آزادى امام در میان بازاریان را چنین گزارش کرده است: «... خبر آزادى آیت اللّه  خمینى در روى بازاریان و قاطبه اهالى جنوب تهران، اثر رضایت بخشى داشته است، به طورى که عموم مردم خوشحالى زایدالوصفى از خود نشان داده اند. شایع است که بازاریان تهران تصمیم داشته اند ضمن تلگرافى، تشکر و سپاسگزارى خود را به آقاى نخست وزیر اعلام دارند، ولى در جلسه اى که بین خود تشکیل مى دهند اظهارنظر مى شود که آقاى خمینى تقصیرى نداشته که به زندان رفته و اکنون آزاد شده است، از این جهت شکر و سپاسگزارى مفهومى ندارد. ولى قاطبه اهالى، آزادى خمینى را به حساب دولت و شخص آقاى نخست وزیر گذاشته و از این جهت نهایت رضایت از دولت آقاى منصور دارند...  .[3]

چنانکه در بالا آمد، فراخوانى حوزه قم براى شرکت در جشن شکوهمند آزادى امام با استقبال شایسته ملت ایران روبه رو شد. سیل زائران از اطراف و اکناف کشور براى شرکت در این جشن به سوى قم و مدرسه فیضیه سرازیر شد. مدرسه فیضیه از طرف انبوه مردم تا پشت بام ها پر شده بوده و روحانیان آنان را پذیرایى مى کردند و چاى و شیرینى پخش مى شد. روحانیان جوان مبارز، انتظامات مدرسه را بر عهده داشتند و نظم و آرامش را به خوبى برقرار مى کردند و اجازۀ اخلالگرى و آشوب به عناصر مشکوک و مرموز که سخت در تلاش و کوشش بودند که بلوایى به پا کنند نمى دادند. جشن مدرسۀ فیضیه سه شبانه روز ادامه داشت و در شب سوم که شب جمعه بود، امام به عنوان قدردانى و تشویق از فرزندان انقلابى خویش، در جشن مزبور شرکت کرد و با استقبال پرشور و هیجان بى سابقۀ انبوه مردمى که در آنجا شرکت داشتند مواجه شد، بعضى از نزدیکان امام با شرکت او در این جشن موافق نبودند و براى او احساس خطر و نگرانى مى کردند و خیلى اصرار مى ورزیدند که او را از این تصمیم بازدارند؛ لیکن موفق نشدند.

قطعنامۀ حوزۀ علمیه قم

پس از شرکت امام در جشن و قرار گرفتن در جایگاه مخصوص، قطعنامه اى که از طرف حوزۀ علمیۀ قم و پاسداران نهضت امام خمینى، تنظیم و تدوین شده بود قرائت شد، که در نوع خود بى مانند و تکان دهنده بود و اثر عمیقى در شنوندگان گذاشت که تا مدت ها مورد گفتگو قرار داشت و در همه جا با تحسین و تشویق و شگفتى مواجه شد. قطعنامۀ مزبور چاپ شد و در حد وسیعى پخش گردید. متن آن در پى مى آید:

 قطعنامه دانشجویان حوزۀ علمیه قم که در شب جمعه، 21 فروردین 1343 در جشن باشکوهى که به مناسبت آزادى و بازگشت حضرت آیت اللّه  العظمى آقاى خمینى در مدرسۀ فیضیه برگزار شده بود صادر گردید: در این موقع که توده هاى وسیع مردم، صفوف خود را براى قبول رهبرى از مقام شامخ روحانیت، فشرده نموده اند، دانشجویان حوزۀ علمیۀ قم از مراجع عالیقدر، مخصوصاً حضرت آیت اللّه  العظمى خمینى خواستارند که در تأمین مستدعیات زیر کوشش فرمایند: 

1ـ ایجاد نظم صحیح و برنامه هاى اساسى همه جانبه در داخلۀ مراکز علمى، بویژه حوزۀ علمیۀ قم. 2ـ اجراى قوانین اسلامى به صورت کامل خود و احیاى سنت هاى متروک شده دینى. 3ـ اجراى قانون اساسى به معناى واقعى خود، بویژه اصل دوم متمم آن. 4ـ الغاى تصویبنامه و لوایح ضد دینى و انحلال مجلسین غیرقانونى. 5ـ جلوگیرى از ظلم و فساد، تعمیم عدالت اجتماعى، تأمین آزادى هاى فردى و اجتماعى و نیازمندى هاى عمومى و ایجاد یک ایران آباد، آزاد، مستقل در زیر پرچم پرافتخار مذهب جعفرى. 6ـ بهبودى وضع اقتصادى و تشویق ملى و اصلاح وضع کارگران و تهیه کار براى فارغ التحصیلان. 7ـ جلوگیرى از تولید و استعمال مواد مخدر و الکلى و کنترل دستگاه هاى تبلیغاتى از قبیل رادیو، تلویزیون و جراید و جلوگیرى از اشاعه فحشا و منکرات از قبیل برنامه هاى ضد اخلاقى سینماها و تئاترها و غیره. 8ـ آزادى جمیع زندانیان بیگناه، بویژه حجت الاسلام آقاى طالقانى و اساتید محترم دانشگاه و بازگشت تبعیدشدگان و آوارگان به بلاد خود. 9ـ رسیدگى به وضع معیشت بازماندگان شهداى پانزدهم خرداد. حوزۀ علمیۀ قم

ساواک درباره جشن مدرسه فیضیه چنین گزارش داده است:

... پس از ورود آقاى خمینى به قم، طلاب طرفدار وى تصمیم گرفتند که روزهاى 20 و 21 فروردین ماه (43) که مصادف با پنجشنبه و جمعه مى باشد، در مدرسه فیضیه جشن مفصلى که جنبه میتینگ و دمونستراسیون هم داشته باشد برگزار نمایند... طلاب مشغول تزیین داخل صحن مدرسه فیضیه و میدان آستانه و همچنین خیابان هاى قم گردیدند. از صحن روز پنجشنبه جمعیت از شهرستان هاى شیراز، اصفهان، نجف آباد، خرم آباد، لرستان، محلات، خوانسار، خمین و تهران به طور کاروان و متفرق به قم وارد و بلافاصله به ملاقات آقاى خمینى در منزل ایشان مى رفتند... از ساعت 1930 تا ساعت 2000 مرتب اشعارى در وصف خمینى و همچنین شعارهایى به نفع خمینى از بلندگو پخش مى گردید. در ساعت 2000 آقاى خمینى در میان ازدحام در حدود چهار هزار نفر، جمعیت شهرستان ها و اهالى قم با تاکسى در میدان آستانه پیاده و به مدرسه فیضیه رفت[4] از ساعت 2000 آقاى مروارید واعظ بر منبر رفت و مطالبى در مورد آزادى آقاى خمینى و خواسته هاى ملت مسلمان ایران از دولت فعلى ایراد و همچنین قطع روابط سیاسى، اجتماعى، اقتصادى ایران با اسرائیل را خواستار شد و نیز تقاضا نمود که دولت در جراید و رادیو ـ تلویزیون این موضوع را اعلام نماید و به اعلام خود عمل کند و به آقاى مسعودى، مدیر مؤسسه اطلاعات پرخاش نمود که چرا مطالبى دروغ از قول روحانیت در روزنامه چاپ مى کند. پس از سخنرانى مروارید، آقاى على حجتى کرمانى واعظ، قطعنامه ده ماده اى حوزه علمیه قم را قرائت کرد که تعدادى بین اشخاص پخش شد و بعد از او آقاى خزعلى واعظ، مطالبى ایراد نمود که جنبه تحریک آمیز نداشت...  .[5]

 جشن آزادى در شهرها و شهرستان ها

جشن و چراغانى و پخش شربت و شیرینى تنها به شهر قم و مدرسه فیضیه محدود نبود، بلکه در بیشتر شهرهاى بزرگ ایران و برخى از شهرستان ها نیز، مراسم سرور و شادى و چراغانى و آذین بندى به مناسبت آزادى امام برپا شد. در تهران در روز 20 فروردین 43 در مدرسۀ عبداللّه  خان قرار بود، مراسم جشنى برگزار شود، لیکن کارشکنى هاى ساواک از برگزارى این مراسم جلوگیرى کرد. بنا بر گزارش ساواک، اشعارى را دانش آموزان در کاغذهاى خشتى دفاتر دبستان که قبلاً نوشته بودند به چراغ هاى پایه بلند که در جلوى مسجد تا چهارسوق کوچک گذاشته بودند، نصب کردند:

هرگز دل من ز خصم در بیم نشد                            در بیم رضا جهان دیهیم نشد

اى جان به فداى آنکه پیش دشمن                          تسلیم نمود جان و تسلیم نشد

در روز 21 فروردین 43 بازار تهران از بازار حضرتى تا میدان سید اسماعیل چراغانى شد و تصاویر امام بر در مغازه ها نصب شد و کسبه بازار، آزادى امام را با شادى و شعف به یکدیگر تبریک گفتند. بنا بر گزارش ساواک: «... در سراى مشیر خلوت، پرچم سبز رنگ بزرگى نصب شده است که به زبان عربى شعارى روى آن نوشته شده و ترجمه آن این است که «متمایل به ستمکاران، گرفتار عذاب مى شود» و زیر آن روى یک صفحه مقوایى به فارسى نوشته شده است: «ورود آیت اللّه خمینى را به قم به شیعیان تبریک مى گوییم». ساواک قزوین نیز گزارش داده است که: «... روز 17/1/43 عده اى از بازاریان به عنوان تظاهر به آزادى آقاى خمینى و عزیمت وى به قم پرچم هاى ملى افراشته بودند، چون روز مزبور جنبه ملى و مذهبى نداشت از طریق شهربانى به طور غیر محسوس به صاحبان دکاکین مزبور تذکر داده شد که از هرگونه تظاهر خوددارى نمایند...».

این کارشکنى ها، فشارها و هشدارها از طرف رژیم شاه در شرایطى بود که به ظاهر مى کوشید وانمود کند که با امام به تفاهم و توافق رسیده است! و ساواک و شهربانى طى بخشنامه هایى به ابواب جمعى خود دستور مى دادند که در برابر برگزارى مراسم تجلیل و تکریم نسبت به امام، واکنشى از خود نشان ندهند و تظاهر به نفع امام را عادى و سازگار با سیاست دولت بنمایانند، (سند شماره 245) با این وجود از اظهار وفادارى و جانبدارى توده ها از امام تا آن پایه وحشت داشتند که حتى نتوانستند جشن و چراغانى را که به مناسبت آزادى او در گوشه و کنار کشور برگزار مى شد تحمل کنند و به اعتراف خودشان «به طور غیر محسوس» به ارعاب و اخطار دست زدند و کوشیدند که مردم را از جشن و چراغانى و تظاهر به هوادارى از امام نیز بازدارند، لیکن به رغم این نابکارى ها و نامردمى ها، ملت ایران تا آنجا که توانستند از هر راهى وفادارى و پشتیبانى خود را از امام نشان دادند، در اصفهان جشن و چراغانى گسترده و باشکوهى در بازار، مساجد و برخى از خیابان هاى شهر برگزار شد. افزون بر آذین بندى بازار و برخى از خیابان هاى اصفهان، مجالس جشن و شادى و سرور نیز از طرف مردم آن شهر در برخى از مساجد و مدارس برپا شد.

روحانیان کرمان نیز طى اطلاعیه اى، آزادى و بازگشت امام به قم را به اطلاع اهالى رسانیدند و عموم مردم را به شرکت در مجلس جشنى که در مسجد جامع کرمان در روز 19 فروردین 43 برگزار مى شد، فراخواندند. (سند شماره 246) در بیشتر شهرهاى فارس ـ  بویژه شیراز ـ نیز چراغانى گسترده اى به عمل آمد. در شیراز علاوه بر برپایى جشن و چراغانى، مجالس شادى و سرور و سخنرانى برگزار شد و اعلامیه هایى انتشار یافت. در کازرون کسبه بازار به مغازه هاى خود پرچم و عکس امام نصب کردند و جشن باشکوهى برپاداشتند. در همدان نیز افزون بر به اهتزاز درآمدن پرچم همراه با تصاویر امام و چراغانى و آذین بندى، مراسم جشنى نیز در روزهاى مختلف از جمله در تاریخ 21 و 28 فروردین 43 در برخى از مدارس و مساجد آن شهر برگزار شد و سخنرانان در منابر از امام تجلیل کردند و راه و اندیشه او را ستودند. از روحانیانى که در مسجد کمال آباد همدان سخنرانى کردند، عندلیب زاده، سپهرى، سمواتى، ملکیان، و سید احمد حسینى بودند که درباره اهداف و آرمان هاى امام با مردم سخن گفتند و راه امام را تبیین کردند.
نیز اشعارى در ستایش امام خواندند و مردم را به پیروى از راه و مرام امام دعوت کردند. سید احمد حسینى در پایان سخنان خود این اشعار را قرائت کرد: 

عالم دین بار دیگر رونقى دیگر گرفت                                  جلوه عالیترى گلزار پیغمبر گرفت

آیت اللّه  خمینى، رهبر محبوب ما                                     شد رها از قید و اینک پرده از رخ برگرفت

کرد ثابت مرد دانا پیرو اغیار نیست                                    هیچ کس مانند عالِم واقف اسرار نیست

مقصد آزادگان خیر و صلاح کشور است                              مرجع تقلید را با کس سر پیکار نیست

اى جوانان، اى دلیران، اى بزرگان، همتى                           تا شود بنیاد بیداد و ستم از بن خراب

 «ستاد بزرگ ارتشتاران» گزارش کرده است که: «... از تاریخ 18/1/43 مرتباً جلساتى در مساجد و منازل اهالى به مناسبت آزادى آیت اللّه  خمینى در کرمانشاه برقرار و طبق اطلاع، اهالى در نظر داشتند شهر را چراغانى نمایند، که وسیله شهربانى جلوگیرى گردیده است». (سند شماره 247) در قائم شهر نیز مجلس جشنى به مناسبت آزادى امام در تاریخ 3/2/43 در مسجد حجتیه شاهى برگزار شد، که حدود پانصد نفر در آن  شرکت کردند. در شهر دلیجان نیز چراغانى، نصب پرچم و عکس امام، سراسر خیابان ها و بازار را فراگرفت. در زاهدان نیز اهالى با برپایى جشن در یکى از مساجد شهر نسبت به امام اظهار وفادارى کردند. در تویسرکان نیز روز شنبه 26/1/43 در مسجد جامع آن شهرستان جشن گرفته شد. در همایونشهر جشن باشکوهى از طرف هیأت مهدویه برگزار شد. در بابل نیز روز 11/2/43 به مناسبت عید غدیر و آزادى امام جشن گرفتند. در لرستان نیز شادى و شعف و پخش شیرینى و مراسم جشن در مسجد سلطانى در روز 23/1/43 برپا شد. در دیگر شهرستان ها مانند کاشان، یزد، خرم آباد، نجف آباد، مشهد و... نیز مراسم جشن و سرور و پخش شربت و شیرینى به مناسبت آزادى امام برپا بود و سخنرانان در بسیارى از این مراسم دربارۀ اهداف و آرمان هاى امام و مقام علمى و عرفانى او سخن گفتند. در نجف اشرف نیز به دنبال انتشار خبر آزادى امام، جشن باشکوهى از طرف روحانیان حوزه نجف در مدرسه آقاى بروجردى برگزار شد و قصیده ها و مقاله هایى خوانده شد.

 دیدار مردم با امام

افزون بر برگزارى جشن و شادى و برپایى چراغانى و آذین بندى به مناسبت آزادى امام شمارى نیز از اطراف و اکناف کشور براى دیدار امام به سوى قم شتافتند. ساواک و شهربانى در گزارش هاى خود برخى از این دیدارها را بازگو کرده اند.[6] ساواک شمیرانات گزارش داده است: ... بعدازظهر روز پنجشنبه 20/1/43 عده اى از بازاریان تجریش با اتوبوسى که از طرف هیأت مدیره مسجد همت تجریش کرایه شده بود به قم عزیمت نموده، در بین راه به چند ماشین جیپ و استیشن امریکایى برخورد نموده، یکى از بازاریان به نام رحمانى که شغلش تابلونویس مى باشد امریکایى هاى داخل ماشین را مورد تمسخر قرار داده و مرتب داد مى زد: یانکى، یانکى. از قیافه امریکایى ها معلوم بود که از این عمل فوق العاده ناراحت شده بودند. در مسیر راه، داخل اتوبوس مرتباً به سلامتى خمینى صلوات فرستاده مى شد... فردا صبح تا ساعت 8 بامداد پیش آقاى خمینى بوده و...  .

ساواک در گزارش دیگرى آورده است که «... تاریخ 26/1/43 عده اى قریب 15 نفر از اهالى کرج... جهت ملاقات با خمینى عازم قم شده اند...». نیز «در روز 28/1/43 عده اى از نارمک به منظور ملاقات با آقاى خمینى به قم رفته اند...». شهربانى نجف آباد در گزارشى به شهربانى اصفهان اطلاع داده است که: «... عده اى از اهالى نجف آباد قصد دارند... روز 20/1/43 با ده تا 15 دستگاه اتوبوس، سوارى، وانت و ... به قم عزیمت... و در مجلس جشنى که به مناسبت آزادى آقاى خمینى در قم تشکیل مى شود شرکت نمایند...».

ساواک قم نیز گزارش داده است: «... حدود 200 نفر نفر از شهرستان خمین در ساعت 15 روز 18/1/43 به قم آمده اند و از آقاى خمینى دیدن کردند...». نیز «در روز 19/1/43 در حدود 300 نفر از گرمسار به قم وارد و از آقاى خمینى دیدن کردند...». نیز «... ساعت 16 روز 23/1/43 حدود یکصد و پنجاه نفر از اهالى شهرضا به قم وارد و به ملاقات آقاى خمینى رفتند...». سرهنگ مولوى نیز گزارش داده است: «... در 27/1/43 حدود 40 نفر از طلاب مدرسه نواب به وسیله اتومبیل، به منظور ملاقات خمینى به قم عزیمت (کرده اند)...». در گزارش دیگرى آمده است: ... طبق اطلاع واصله از صبح روز 28/1/43 عده اى در حدود 2000 نفر از شهرستان ها جهت دیدار آقاى خمینى به قم عزیمت کرده اند. آیت اللّه  خمینى به نمایندگان معمم مشهد گفته است: سعى کنید اعیاد باشکوه هرچه تمامتر برگزار شود و مساجد همیشه پر باشد. در بین جمعیت عده اى دانشجو... و عده اى کارمند دولت بوده اند و عده اى زن در اتاق جداگانه براى دیدار آیت اللّه  حاضر بوده اند...  .

ساواک در گزارش دیگرى آورده است: ساعت 2200 پنجشنبه 20/1/43 در پایان مجلس جشن مدرسه فیضیه قم به مناسبت آزادى آقاى خمینى افراد جبهه ملى، نهضت آزادى، احزاب و دانشجویان به یکدیگر خبر مى دادند که فردا ساعت 930 صبح در مسجد اعظم حضور به هم رسانند. لذا در ساعت 1000 روز جمعه 21/1/43 کلیه افراد جبهه ملى و نهضت آزادى، بازاریان و دانشجویان در مسجد اعظم حاضر بودند. عده مزبور که در حدود 500 نفر بودند در دو صف سه نفرى قرار گرفتند. در این موقع دو پلاک که در روى آنها شعارهاى زیر به چشم مى خورد در جلوى صف مزبور قرار دادند.

مبارزات توده هاى مردم علیه استعمارگران اسرائیل ادامه دارد. / خونبهاى شهداى 15 خرداد، طرد عناصر استبداد و قطع دست ایادى خارجى از کشور است. / به پیروى از مرام عقیدتى به رهبرى مراجع تقلید به مبارزه خود ادامه مى دهیم.

دسته مزبور از مسجد اعظم به طرف مدرسه فیضیه به حرکت درآمدند. در پشت این دو صف، صفى نیز از کسبه بازار حضرتى و سایر بازاریان تشکیل شد. این عده نیز شعارى مبنى بر تبریک جهت آزادى آقاى خمینى در دست داشتند که در زیر آن (اصناف و بازاریان) نوشته شده بود.

در ابتداى حرکت شعارهایى از بین دانشجویان به مضمون زیر برخاست: درود به شهداى به خون خفته مدرسۀ فیضیه و 15 خرداد (جمعیت فریاد زدند درود) / براى سلامتى پرچمدار عالم تشیع... خمینى صلوات. (صلوات انقلابى جمعیت) / تا کوتاه کردن دست ایادى بیگانگان از کشور مبارزه ادامه دارد. (مردم فریاد زدند صحیح است). / براى برقرارى حکومت حق و عدالت، نهضت علما و ملت ادامه دارد. / براى برافراشتن پرچم اسلام بر فراز کاخ ظلم و ستم و بیدادگرى صلوات. (صلوات مردم). / براى موفقیت و پیروزى نهایى مسلمین صلوات. براى آزادى آقاى طالقانى صلوات.

در این موقع دسته اى از مدرسه فیضیه نیز خارج شدند و در خیابان ها به شکل دمونستراسیون به سوى منزل آقاى خمینى به راه افتادند. در تمام طول مسیر تا منزل آقاى خمینى شعار داده مى شد. پس از ورود به منزل آقاى خمینى دانشجو شیرازى پیرامون پشتیبانى از آقاى خمینى و ادامه مبارزه علیه ظلم و ستم دستگاه و اعمال قرون وسطایى هیأت حاکمه و نقش روحانیون در جهت برقرارى آزادى و عدالت فردى و اجتماعى از صدر مشروطیت تا کنون اشاره نمود و گفت: ملت ها در عصر حاضر بساط بیدادگرى را در هم کوبیده اند و ملت ایران نیز به پیروى از هدف مقدس مراجع، به این مبارزه ادامه خواهند داد... سپس آقاى حجازى (واعظ) به نمایندگى از طرف آقاى خمینى از حاضرین تشکر کرد...».

نیز گزارش شده است که: «طبق اطلاع واصله، اخیراً از شهرستان هاى مختلف طبقاتى از مردم به طور انفرادى و یا دسته جمعى به شهرستان قم مى روند و ضمن دیدار از آیت اللّه  خمینى، پول هایى هم به وى هدیه مى نمایند. گفته مى شود چند روز قبل، از استان مازندران دستجاتى تحت سرپرستى دکتر اسماعیل طهماسبى ـ على حقوقى، وکیل دادگسترى و چند نفر دیگر به شهرستان قم عزیمت نموده اند...»

از رشت گزارش شده است که: «روز پنجشنبه 27/1/43 شش نفر به اسامى باذلى، رحیم مقصودى، عیسى طلوعى فرهمند، یداللّه  یزدانى براى ملاقات آیت اللّه  خمینى از رحیم آباد رودسر به قم رفته اند...». ساواک قم گزارش داده است: «... روز 10/2/43 ، 21 نفر از اهالى شاهى به قم وارد و به منزل خمینى رفتند؛ دو نفر آنها به اسامى شیخ فضل اللّه  دارایى و محمدطاهر محمدى، روحانى و بقیه بازارى مى باشند...». نیز «روز 3/2/43 در حدود 60 نفر از اهالى همدان به سرپرستى شیخ محمد على به قم وارد، بدون هیچ تظاهرى به منزل خمینى رفته و متفرق شدند...». نیز «در روز 22/1/43 در حدود یکصد نفر از کرمانشاه به قم آمده و آقاى خمینى را ملاقات کردند...». در گزارش دیگرى آمده است:

 ... بعداز ظهر روز چهارشنبه (2/2/43) قریب 400 نفر از اهالى اصفهان در معیت 15 نفر از طلاب آن شهرستان به قم عزیمت نموده و در صحن حضرت معصومه (ع) اجتماع کرده اند. نامبردگان دو عدد پرچم با خود حمل مى کردند که روى آنها نوشته بود: «جاءالحق و زهق الباطل»[7] «اهالى اصفهان ضمن اظهار تبریک، پشتیبانى خود را از مراجع تقلید، خصوصاً زعیم عالیقدر، آیت اللّه  خمینى اعلام مى دارند تا پیروزى نهایى را به دست آورند».

این جمعیت بدون دادن شعار و یا تظاهر دیگرى دسته جمعى به ملاقات آیت اللّه خمینى رفته اند...  .

ساواک قم گزارش داده است: ... عده اى اهوازى وارد به قم، به سرپرستى مرعشى به عده آقاى مروج پیوست و با دوپرچم که روى آنها نوشته شده بود «نصرمن اللّه  و فتح قریب» و «اهالى شهرستان اهواز عید سعید غدیر را به پیشوایان روحانى بالاخص حضرت آیت اللّه  خمینى، روحانى مجاهد تبریک و تهنیت مى گویند» به منزل روحانیون طراز اول قم رفتند و شعار داده نشد...  .

شهربانى اصفهان نیز در گزارشى اطلاع داده است: ... از اصفهان سه گروه به شرح زیر به قم عزیمت نموده اند: گروه اول به سرپرستى حاج آقا حسین خادمى به اتفاق چند نفر از بازارى ها و تعدادى از طلاب مدرسه صدر. گروه دوم به سرپرستى حاج شیخ عباسعلى ادیب و تعدادى از طلاب علوم دینى. گروه سوم به سرپرستى سید جمال مهرى واعظ و حاج آقا فخر کلباسى واعظ و تعدادى از طلاب علوم دینى و وعاظ... ضمناً هیأت هایى از نجف آباد به سرپرستى شیخ حسینعلى منتظرى و شیخ نعمت اللّه  صالحى و از خوراسکان به سرپرستى شیخ احمد ربانى و شیخ محمود ربانى، ابوالقاسم ربانى و شیخ مهدى قضاوى و تعدادى از طلاب شهرضا و همایونشهر نیز به قم عزیمت کرده اند...  .

بنا بر گزارش ساواک، یکى از شاهدان عینى درباره استقبال مردم از امام و سرازیر شدن سیل انسان ها به قم، چنین اظهار کرده است: ... هنگام ورود آقاى خمینى، خیابان ها و بازار قم چراغانى شد و کلیه علما به منزل او رفته اند و اکنون که از قم مى آمدم، سیل جمعیت از تهران به طرف قم براى دیدن ایشان روان بود، به طورى که ما از قم تا تهران را چهارساعته پیمودیم...  .

ساواک شیراز گزارش کرده است: ... روز جارى (19/1/43) ساعت 1300، 22 نفر از طلاب علوم دینى و مریدان شیخ بهاءالدین محلاتى به منظور ابراز مسرت و دیدار از آقاى خمینى به طرف قم حرکت نمودند...  .

تلگرام ها و اعلامیه هاى پشتیبانى

ملت ایران افزون بر برپایى جشن و چراغانى و مسافرت به قم به منظور دیدار امام، تلگرام ها، نامه ها و اعلامیه هایى نیز در پشتیبانى از امام صادر کردند و مراتب علاقه مندى، دلبستگى و وفادارى خود را نسبت به امام نشان دادند، برخى از آن تلگرام ها، نامه ها و اعلامیه ها که در آرشیو نگارنده قرار دارد، درپى مى آید:

 قم ـ 19/1/43 - حضور باهرالنور قبلة الانام کهف المسلمین و المدافع عن حریم الاسلام، آیت اللّه  العظمى آقاى حاج روح اللّه  خمینى ـ مدظله العالى على رؤوس الانام

در این اوان سعادت اختران که با توجه اعلیحضرت ولیعصر ـ  ارواحنا فداه   ابر حوادث ناگوار بر کنار و آفتاب هدایت و حمایت آن وجود مقدس از نو در افق تشیع آشکار و این موهبت، دل و دیده ارادتمندان را روشن نمود و این بشارت، ابواب رحمت الهى را بر همه شیعیان کشور و روحانیون شهرستان بابل گشود، از طرف عموم مسلمانان این شهرستان که از این مژده روحبخش غرق در نشاطند، بدین وسیله به عرض تبریک و تهنیت به آن وجود مقدس و قاطبه شیعیان مبادرت و از این نعمت شکرگزار و تأیید روزافزون مجاهدین اسلام را از منان متعال خواستارند.

امام اللّه  کریمى ـ زین العابدین عدنانى ـ محمد سالکى ـ نجف على فاضل استرآبادى ـ سید حسن استادزاده ـ محقق بهشتى ـ على موحد ـ ابوالحسن حسینى ـ جلال حایرى ـ محسن افشار...  .

*   *   *

قم ـ 25/1/43 - محضر مبارک حضرت آیت اللّه  العظمى آقاى خمینى ـ دامت برکاته

ضمن استعلام از صحت مزاج مبارک و تقدیم تحیات خالصانه و تبریکات صمیمانه، از خداوند متعال مسألت مى نماییم که لایزال در سایه عنایت حضرت ولى عصر ـ ارواحنا له الفداء ـ مؤید و منصور باشید و جامعه روحانیت با عظمت و مجد اسلام عزیز، در آسایش کامل باشند.

الاحقر حاج شیخ مصطفى صدوقى ـ الحاج رضا سعادت ـ الحاج سید محمد عظیمى ـ الحاج محمد تقى نظرى.

*   *   *

قم ـ محضر حضرت آیت اللّه  عظمى، زعیم شیعه، آقاى حاج آقا روح اللّه  خمینى ـ  دامت برکاته

پس از اهداى سلام، ورود حضرت آیت اللّه  را به قم تبریک عرض نموده، سعادت و نصرت عالى را از پیشگاه قادر متعال مسألت دارم.

از طرف جامعه روحانیت لنگرود - حاجى سید محمدصادق امامى

*   *   *

قم - حضور محترم آیت اللّه  عظمى، حضرت آقاى خمینى ـ مدظله

مقدم مبارک آن حضرت را به ارض اقدس قم تبریک عرض مى نمایم. لنگرود، حاجى شیخ جعفر حجت

*   *   *

قم - محضر مبارک حضرت آیت اللّه  العظمى آقاى خمینى ـ متع اللّه  المسلمین بطول بقائه

رجوع آن مرجع عالیقدر به قم براى ادامه زعامت روحانیت، موجب فرح و مسرت عامه مسلمین گردید.

با عرض تبریک، دوام ظل عالى را در تحت توجهات حضرت بقیة اللّه  ـ ارواحنا فداه ـ مسألت داریم. حاج شرفى ـ احسانبخش ـ حجتى ـ حاج ظهیرى ـ حاج فاطمى

*   *   *

قم ـ آیت اللّه  العظمى الامام الخمینى ـ دامت برکاته

جهادکم البطولى العظیم ضد الشذوذ و الانحراف و الخروج على الدین اعاد المسلمین آمالهم فى الحیات الاسلامیه المثلى بقیادتکم الحکیمه. بارک اللّه  فى جهودکم و جهادکم و ادام ظلکم.الکاظمیه. محمدحسن آل یاسین

*   *   *

قم ـ حضرت آیت اللّه  العظمى آقاى خمینى

با اظهار پشتیبانى از اهداف مقدسۀ مراجع اسلام، جامعۀ روحانیت مرند خلاصى آنجناب را از بازداشت تأسف آور شکرگزارى مى نماید.

على اکبر المرندى ـ على الحسینى ـ سید حسن موسوى ـ سید خلیل المحسنى ـ عبدالرحمن جوادى ـ محمدحسن مبشر ـ رضا فقهى ـ عباس رضایى ـ سید محمد فیض حسینى ـ محمد مرندى ـ احمد ملائى ـ حسن رحمتى.

*   *   *

ساواک رشت گزارش داده است:

... آقاى سید محمد هادى روحانى از رودسر و آقاى میرعبدالحسن هاشمى از کلاچاى، تلگراف تبریکى به آیت اللّه  خمینى به مناسبت ورود به قم مخابره نموده(اند)...  .

در گزارش دیگر ساواک رشت آمده است: آقاى محمدى امام جماعت کپورچال از شهرستان بندر پهلوى ،تلگراف تبریکى براى آیت اللّه  خمینى به قم مخابره و تلگراف تشکر نیز از طرف خمینى... به بندر پهلوى مخابره گردید...  .

ساواک در گزارش دیگرى از رشت آورده است: ... از شهرستان رشت، آقایان: حاج سید شفیع واحدى، پیشنماز مسجد بادى اللّه  و سید رضوى رودبارى، پیشنماز مسجد ساغرى سازان بندر پهلوى، احمداکبر سلطانى واعظ، به عنوان آیت اللّه  خمینى، و آقاى جواد حسنى نجف آبادى، پیشنماز مسجدامامزاده صالح غازیان، علاوه بر آیت اللّه  خمینى به آقایان شریعتمدارى و گلپایگانى تلگراف تبریکى به مناسبت ورود به قم مخابره نموده اند...  .

ساواک در گزارشى اعتراف کرده است: ... طبق اطلاع از طرف اکثر روحانیون، تلگرافات تبریکى به آیت اللّه  خمینى مخابره شده و در آن به مشارٌالیه تبریک گفته اند...  .[8]

سازمان دانشجویان «جبهه ملى ایران» نیز در اعلامیه خود آورد: ... اکنون که پس از مدت ها توقیف غیرقانونى، دستگاه استبداد ناگزیر از رفع بازداشت از روحانى مجاهد و مرجع تقلید عالم تشیع، حضرت آیت اللّه  خمینى گردید، سازمان دانشجویان پایان این توقیف را به عموم شیعیان مبارز تبریک و تهنیت مى گوید...  .

 سروده ها

پشتیبانى توده ها از امام، تنها از راه برپایى جشن و چراغانى و تلگرام و نامه و پیام و دیدار دسته جمعى با او نبود بلکه با سرودن شعر و قصیده نیز راه امام را ستودند و پیروى بى چون و چراى خود را از اهداف و آرمان هاى او اعلام کردند و مراتب وفادارى خود را نسبت به او به نمایش گذاشتند. اشعارى که در پى آزادى امام از طرف مردم سروده شده، بیشتر از آن است که در این دفتر گنجانده شود و به تنظیم و تدوین دفترى مستقل نیاز دارد. از این رو، برخى و بخش هایى از آن سروده ها را به عنوان نمونه در پى مى آوریم، باشد که پایه شیفتگى، دلدادگى و پاکباختگى ملت ایران نسبت به امام تا حدى روشن شود:

 طلوع آفتاب در دل شب

 مژده که ایام غم آمد به سر                         مهر نشاط از افق آمد به در

آتش دل، ساکن و خاموش شد                     محنت ایام، فراموش شد

گشته طبیعت لبش از خنده باز                     خاک نموده است بر افلاک ناز

نقش زده بر رخ هستى نشاط                      غرق شده در فرح و انبساط

گشته زمان، دیگر و عالم، دگر                      مژدۀ رحمت رسد از بام و در

دلبر ما گشته برون از حجاب                         در دل شب، کرده طلوع آفتاب

یوسف زندانى دور از نظر                             رسته ز زندان و شده جلوه گر

راحت دل، مایه عشق و امید                       ماه صفت در دل ظلمت دمید

موج طرب روى زمین ریخته                          خنده و گریه به هم آمیخته

گریه کند دیده ز شوق وصال                       خنده زند لب ز سر وجد و حال

قهقهه پیچیده میان فضا                             سیل طرب کنده زمین را زجا

اى گل آمال و بهار امید                              رهبر آزاده زعیم رشید

بى تو جهان، برگ و نوایى نداشت                سبزه و گل بى تو صفایى نداشت

بهر کسى بى تو، بهارى نبود                      شادى و امید و قرارى نبود

زانکه بهار دل ملت تویى                             عید حقیقى به حقیقت تویى

آیت حق، روى دل افروز تست                      راز شرف، نهضت پیروز تست

شد دل تو معدن اسرار حق                         جان تو سرچشمه انوار حق

علم و شجاعت به تو نازد همى                   دست توسل به تو یازد همى

دین و خرد زنده ز اقدام تست                      روح خدا جلوه گر از نام تست

دیدنت اى رهبر بیدار ما                             هست شفاى دل بیمار ما

داد قیام تو به ما آبرو                                 جامعه را برد به عزت فرو

مثل تویى را چو جهان آفرین                       ساخت عیان، گفت به خود آفرین

 فرشته رحمت

 گل مراد شکفت و بخنده لب واکرد                  ز نغمه، بلبل عشق و امید، غوغا کرد

بهار بود و گل و سبزه بود و نیمۀ شب              که ماه طلعت ما چهره را هویدا کرد

جهان به ظلمت شب آب زندگانى یافت             زمانه گوهر مقصود خویش پیدا کرد

دمید مهر درخشنده اى چو ماه به شب            زاشک شوق؛ رخ خلق پر ثریا کرد

فرشته اى که به زندان ظلم؛ پنهان بود             قیامتى ز تجلاى خویش برپا کرد

رسید یوسف و چشمان تیرۀ همه را                ز جلوۀ رخ زیباى خویش بینا کرد

به پرده چند سرایم سخن، بگویم فاش             که فاش روح خدا در جهان تجلا کرد

بزرگ آیت یزدان، خمینى محبوب                     ز در آمد و بر چشم دوستان جا کرد

فضاى کشور جم را ز شور جذبۀ خویش            لبالب از هیجان و خروش و غوغا کرد

چو عاشقى که پس از سالیان به دوست رسد   ستاد خلق و به صد دیده اش تماشا کرد

بسوخت گلشن علم از خزان، ولى بازش           بهار چهرۀ او خرم و دل آرا کرد

ز شور نهضت خود زنده کرد ایران را                   بر او درود که کار دم مسیحا کرد

کسى شنید که از انبیاى اسرائیل                    به است عالم اسلام و سخت حاشا کرد

بگفتمش که چه حاشا کنى مدار عجب             وجود رهبر ما حل این معما کرد

مگر نکرد چو موسى به ضد ظلم قیام؟!             مگر نه اهل ستم را ذلیل و رسوا کرد؟!

مگر نرفت به زندان تیره یوسف وار؟!                 مگر نه جان، سپر عدل و دین و تقوا کرد؟!

نه باک داشت ز سر دادن و فشاندن جان           نه از شکنجه و زندان و زجر، پروا کرد

اگر چه هست به یوسف بسى شبیه ولى        میان یوسف و خود فرقى آشکارا کرد

بخواست یوسف کنعان کمک ز ساقى شاه        نجات خویش، بدین ره زشه تمنا کرد

ولیک یوسف ما از پى رهایى خویش                 کسى شنید که کوچکترین تقاضا کرد؟

نه او نکرد تقاضا فقط، که گفت بلند:                 در این زمینه کس ار دم زند نیم خرسند

منبع: نهضت امام خمینی، ج1، ص 839-868