پرتال امام خمینی(س): یادداشت ۸۲۷/محسن آقایی قمصری
مهم‌ترین نهادهای انقلابی که با دستور غیرمستقیم امام خمینی، یعنی با موافقت، حمایت و یا پس از برخی سخنرانی‌های ایشان بنیان نهاده شدند، در مجموع به ۱۳ مورد می‌رسند:
شورای نگهبان (قانون اساسی)
پیشینه نهادی با وظایفی کم و بیش شبیه شورای نگهبان، به عصر مشروطیت بازمی‌گردد؛ اما در نظام جمهوری اسلامی، شورای نگهبان شورایی متشکل از شش فقیه و شش حقوقدان است که برای تطبیق قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی ایران با احکام اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تأسیس شد.
امام خمینی در ۳۰ بهمن ۱۳۵۸ش، شش فقیه را برای عضویت در شورای نگهبان انتخاب کرد و با انتخاب شش حقوقدانِ شورا در ۲۶ تیر ۱۳۵۹ش توسط نمایندگان مجلس، اولین جلسه این شورا تشکیل شد.
مجلس خبرگان رهبری
طبق اصول قانون اساسی تعیین رهبر و برکناری او بر عهده مجلس خبرگان رهبری که نمایندگان آن منتخب مردم هستند، می‌باشد. چون برای تشکیل مجلس خبرگان رهبری به انتخابات و قانون برگزاری انتخابات نیاز بود؛ فقهای نخستین دوره شورای نگهبان تدوین قانون مربوط به تعداد و شرایط نمایندگان مجلس خبرگان رهبری و چگونگی انتخاب آنان و آئیننامه داخلی جلسات را از سال ۱۳۵۹ آغاز کردند که در ۸/۲/۱۳۶۱ به تصویب نهایی اکثر آنان رسید و امام‌خمینی در ۱۴/۲/۱۳۶۱ آن را امضا کرد. با حمایت امام‌خمینی، نخستین انتخابات مجلس خبرگان رهبری در ۱۹/۹/۱۳۶۱ برگزار شد. مجلس خبرگان، با حضور نمایندگان برگزیده در دور نخست انتخابات و شخصیت‌های کشوری و لشکری و قرائت پیام امام‌خمینی در ۲۳/۴/۱۳۶۲ و برای مدت هشت سال افتتاح شد.
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نهادی تبلیغی، آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در حوزه علمیه قم است که بعداز انقلاب اسلامی ایران با موافقت امام خمینی در ۱۶ اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ تأسیس شدو این دفتر در آغاز با نام «دایره تبلیغات امام» سپس «دفتر تبلیغات امام» و سرانجام «دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم» آغاز به کار کرد. مکان این مرکز در قم متعلق به دارالتبلیغ اسلامی بود که به دنبال کودتای نوژه و خلع مرجعیت از آیت‌الله شریعتمداری توسط جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۶۱، دادستان وقت طی نامه‌ای دارالتبلیغ را با تنفیذ امام خمینی به دفتر تبلیغات واگذار کرد.
دانشگاه آزاد اسلامی
دو سال پس از انقلاب فرهنگی در نظام جمهوری اسلامی، اردیبهشت ۱۳۶۱، به پیشنهاد هاشمی رفسنجانی و با حمایت امام خمینی دانشگاه آزاد اسلامی تأسیس گردید. آذر سال ۱۳۶۱ اساسنامه دانشگاه نوشته شد و به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید. این دانشگاه با سرمایه اولیه یک میلیون تومانی امام خمینی فعالیت خود را نخست در تهران آغاز کرد.
دانشگاه شاهد
در پی صدور فرمان تاریخی امام خمینی در ششم فروردین ۱۳۶۵ مبنی بر لزوم رسیدگی به امور فرهنگی و تحصیل فرزندان شهدا، آزادگان، مفقودان و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، برای ایجاد عرصه آموزشی و تحقیقاتی لازم در سطح عالی (صحیفه امام، ج ۲۰، ص ۲۸ـ۲۹)
مقدمات تشکیل دانشگاهی تحت عنوان دانشگاه شاهد آغاز شد و این دانشگاه در ۱۳۶۹ رسماً تأسیس گردید. در همان سال اساسنامه‌ای برای آن تهیه و تصویب شد.
از شورای عالی تبلیغات اسلامی تا سازمان تبلیغات اسلامی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تأسیس نهادی برای ایجاد هماهنگی بیشتر در فعالیت مساجد و مراکز دینی و تبلیغی متعدد در داخل و خارج از کشور، مقرر گردید شورایی تشکیل شود. ۲۵ بهمن ۱۳۵۹، به پیشنهاد محمد امامی کاشانی و موافقت امام خمینی (صحیفه امام، ج ۱۴، ص ۱۱۰) شورایی از روحانیان با نام «شورای عالی تبلیغات اسلامی» تأسیس شد. تیر ۱۳۶۰، سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان بازوی اجرایی شورای عالی تبلیغات اسلامی، با هدف نشر و گسترش حقایق اسلام و تبیین مواضع و اهداف انقلاب اسلامی در داخل و خارج از کشور فعالیتش را آغاز کرد و از آن پس، اول تیر به عنوان «روز تبلیغ و اطلاع رسانی دینی» در تقویم کشور ثبت شد.
شورای عالی تبلیغات اسلامی در آغاز شورایی اداره می‌شد و مهم‌ترین وظیفه آن، تبیین خط مشی کلی تبلیغات در سراسر کشور بود و کارکرد دیگری نداشت، ازهمین رو پس از هشت سال اداره شورای عالی تبلیغات اسلامی، غیرشورایی شد و در ۱۴ فروردین ۱۳۶۸ امام خمینی احمد جنتی را به ریاست آن منصوب کرد و نام آن نیز به سازمان تبلیغات اسلامی تغییر یافت.
از دفتر همکاری حوزه و دانشگاه
تا پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
پژوهشکده حوزه و دانشگاه در سال ۱۳۶۱ با نام «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» و به منظور اجرای طرح مقدماتی بازسازی علوم انسانی تأسیس شد. این طرح در پی درخواست ستاد انقلاب فرهنگی از امام خمینی و ارجاع ستاد به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم از سوی امام، توسط این جامعه تهیه شد و پس از تصویب ستاد انقلاب فرهنگی به تأیید امام خمینی رسید.
ستاد تبلیغات جنگ
ستاد تبلیغات جنگ، نهادی بود که برای نظارت بر پخش اخبار جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، اطلاع‌رسانی مسائل و حوادث جنگ و خنثی‌کردن تبلیغات دشمن در سال ۱۳۶۰ تأسیس شد.
در جلسه ۲۵ اردیبهشت ۱۳۶۰ شورای عالی دفاع ملی، مقرر شد ستاد تبلیغات شورای عالی دفاع، از آن پس با عنوان ستاد تبلیغات جنگ در ارتباط با دفتر فرماندهی کل قوا در نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، کار خود را ادامه دهد.
مأموریت و ساختار ستاد تبلیغات جنگ پس از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت تغییر کرد و به معاونت فرهنگی ستاد فرماندهی کل قوا منتقل شد و ریاست آن به عهده سید محمد خاتمی وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی گذاشته شد.
دانشگاه تربیت مدرس
این دانشگاه سال ۱۳۶۰ با عنوان مدرسه تربیت مدرس و با هدف تربیت کادر هیئت علمی دانشگاه‌ها بعد از انقلاب فرهنگی، به‌عنوان تنها دانشگاه تخصصی تحصیلات تکمیلی ایران تأسیس شد. ایده و هدف تشکیل برگرفته از اندیشه امام خمینی به خصوص پیام نوروزی ۱۳۵۹ معظم‌له بود. سال۱۳۶۰ اساسنامه دانشگاه (با نام مدرسه تربیت مدرس) تصویب شد و سال ۱۳۶۵ به دانشگاه تربیت مدرس ارتقا یافت.
از بنیاد جنگزدگان
تا بنیاد امور مهاجرین جنگ تحمیلی
بنیاد امور مهاجرین جنگ تحمیلی، نام بعدی «بنیاد جنگزدگان» که در ۱۳۶۰، برای برنامه‌ریزی و هماهنگی فعالیت‌های کمک‌رسانی و تأمین نیازهای مادی و معنوی مهاجران جنگ عراق با ایران تأسیس شد. «بنیاد جنگزدگان» به دستور محمدعلی رجایی، نخست‌وزیر وقت، زیرنظر وزارت کشور ایجاد شد و اساسنامه آن به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این بنیاد بعداً با نام «بنیاد امور مهاجرین جنگ تحمیلی» در چارچوب نظام تشکیلاتی دولت و زیرنظر وزارت کار و امور اجتماعی به انجام وظایف خود ادامه داد و پس از پایان جنگ و بازگشت تدریجی مهاجران به مناطق خود، در ۱۳۶۹ ش در «ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌زده» ادغام شد. ستاد مزبور از ۱۳۷۶ ش با عنوان «دفتر امور مناطق بازسازی شده جنگ تحمیلی» به کار خود ادامه داده است.
شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، ارگان‌ها و نهادهایی همچون شورای عالی تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات قم، واحد تبلیغات حزب جمهوری اسلامی و... به فعالیت‌های تبلیغی می‌پرداختند؛ اما با یکدیگر هماهنگ نبودند. در ۱۲ مرداد ۱۳۵۹، دفتر هماهنگی تبلیغات اسلامی تأسیس شد که هماهنگی لازم انجام گیرد. پس از رسمی شدن این دفتر، نام آن به علت تشابه با دفتر هماهنگی رئیس‌جمهور وقت، به شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی تغییر پیدا کرد. از اولین اقدامات این شورا می‌توان به تشکیل ستاد بزرگداشت دهه فجر در بهمن ۱۳۵۹، اعزام مبلغان مذهبی به کشورهای مختلف جهان و برنامه‌ریزی و هدایت برنامه فرهنگی در دوران جنگ اشاره کرد.
مرکز اسناد انقلاب اسلامی
این نهاد به‌عنوان مؤسسه پژوهشی تاریخ انقلاب اسلامی ایران و به‌منظور گردآوری اسناد و مدارک مربوط به نهضت امام خمینی جهت انجام تحقیقات مستند تاریخی و سندیت تدوین و نگارش تاریخ انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۶۰ فعالیت خود را آغاز نمود. سال ۱۳۶۷ امام خمینی در نامه‌ای به سید حمید روحانی، رییس وقت مرکز، ضمن قدردانی از تلاش‌های انجام گرفته، با ابراز عدم رضایت از انتشار تاریخ‌های غیرواقعی، ضمن تشویق به نگارش تاریخی واقعی و مستند، پیگیری جدی‌تر در خصوص گردآوری همه اسناد اعم از نوشته، صدا و تصویر را مورد تاکید قرار دادند.
از مرکز جهانی علوم اسلامی تا جامعة المصطفی العالمیة
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، حضور طلاب غیرایرانی در حوزه علمیه قم، به صورت اندک و از طریق دارالتبلیغ اسلامی انجام می‌شد. با پیروزی انقلاب و علاقمندی برخی برای تحصیل علوم دینی در ایران، مسؤولان حوزه «شورای سرپرستی طلاب غیرایرانی» را ایجاد کردند. این شورا در شهریور سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۵ ادامه داشت. در این سال، شورای سرپرستی با تحول در ساختار به «مرکز جهانی علوم اسلامی» تغییر نام یافت.
مرکز جهانی علوم اسلامی تا سال ۱۳۷۲ به شیوه سنتی رایج در حوزه‌های علمیه اداره می‌شد و از آن تاریخ به بعد با انتصاب مدیر از سوی آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر نظام جمهوری اسلامی، از حالت شورایی و غیرمتمرکز خارج و فعالیت آن تحت نظارت دفتر رهبری قرار گرفت و با نام جامِعَةُ الْمُصْطَفَی الْعالَمیة خوانده شد. از این پس نظام آموزشی و مدارک مرکز، مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. منبع: حریم امام
.
انتهای پیام /*