وَ کَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِذَا نَظَرَ إِلَی الْهِلَالِ

أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ، الدَّائِبُ السَّرِیعُ، الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ، الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیر

دعای حضرت سجاد علیه السلام هنگامی که به هلال ماه نگاه می کرد:

«ای آفریده فرمان بردار، ای رونده شتابان، ای رفت و آمد کننده در منزل های تعیین شده، ای تصرف کننده در چرخ گردان.»

مخاطب امام علیه السلام در اینجا می تواند هلال ماه، یا همه کره ماه باشد. امام علیه السلام وی را مورد خطاب قرار داده و جایگاه او را در نظام هستی بازگوی می کند، جایگاهی که حق جلّ جلاله برای وی قرار داده و ماه نیز آن را پذیرفته است.

أَیُّهَا الْخَلْقُ الْمُطِیعُ؛ با این عبارت به آفریده بودن ماه و فرمانبرداری وی اشاره دارد، و همچنین نفی می کند، دیدگاه هایی که ماه را «الهه» می پنداشتند، چه آنکه مخلوق هم نباشند، و چه آنکه مخلوق باشد ولی دارای استقلال باشد.

الدَّائِبُ السَّرِیعُ؛ دأب، دوام کار به صورت مستمر است؛ و سخرّ لکم الشمس و القمر دائبین؛ خورشید و ماه را که همواره روانند، رام شما کرد.» (ابراهیم / ۳۳)

ماه که قمری است که بر دور زمین می گردد، دارای سه حرکت است، گردش به دور زمین، گردش به دور خود، گردش به دور خورشید. ماه در مدتی قریب به ۲۷ روز و سه دهم روز، یک دور در مدار خود بر گرد زمین می گردد. (البته گردش هلالی وی به تقریب، بیست و نه و نیم روز است). سرعت گردش وی ۳۶۵۹ کیلومتر در ساعت است.

الْمُتَرَدِّدُ فِی مَنَازِلِ التَّقْدِیرِ؛ این حرکت رفت و آمدی ماه، که در منزل های معین است که در این مورد در کتاب های نجومی توضیحاتی داده اند، این منزل های معین شده در هر دوره حرکت تکرار می شود که همان رفت و آمد در این منزل هاست.

الْمُتَصَرِّفُ فِی فَلَکِ التَّدْبِیر؛ در این عبارت امام اشاره به نقش این سیاره در تدبیر دارد، که تأثیر ماه را در حیات و زندگی در کره زمین و انسان به آن اشاره می کند.

در این چهار گزاره، امام علیه السلام، هم اندیشه بت پرستان قدیم و هم مادی گرایان قدیم و جدید و هم اندیشه تفویضی معتزله و هم نگاه جبرگرایانه اشعری را نفی می کند؛ ماه را مخلوق می داند که تسلیم فرمان آفریدگار خود ُو در نظام هستی تأثیرگذار است، ولی استقلال ندارد. و موجودی است آفریده شده که در نظام هستی برای وی جایگاهی تعریف شده است و آن در جایگاه خود دارای نقشی است که به وی داده شده است و از نقش خود سر باز نمی زند، و نه در وجود خود و نه در جایگاه و نقش خود استقلال ندارد و وابسته به خالق هستی است.

. انتهای پیام /*