پرتال امام خمینی(س): یادداشت۴/ هنر هفتم از بدو پیدایش، راه پرفراز و نشیب و عبرت آموزی را پشت سرگذاشت. هنری که به ابتکار اروپایی ها و آمریکایی ها، قبل از اثربخشیِ گسترده رسانه های تصویری، به سرعت جایگاهی ویژه در عامه مردم پیدا نمود و جای خود را بعنوان یک رسانه محبوب بخوبی باز و روند تکاملی(از باب تکنیک) را طی کرد. پای این رسانه برای نخستین بار پس از سفر ناصرالدین شاه قاجار به فرنگ، به ایران بعنوان وسیله ای برای تفریح و سرگرمی درباریان باز شد؛ رسانه ای که در شکل و عملکردش همچنان به مصدرِ تولدش تعلق داشت و بی دریغ از آن فرهنگ پیروی می کرد؛ و همزمان با رونق این صنعت در ایران و نمایش فیلم های خارجی، بسیاری از مفاهیم و مضامین فرهنگ غربی به ایران هجوم آورد. با انتخاب شهر تهران بعنوان پایتخت قاجار، این شهر به مرکز سیاسی و تجاری تبدیل شد. استقرار سفارتخانه های غربی در تهران، و رشد روزافزون اروپا رفته ها و حضورکمپانی های اروپایی در تهران زمینه ظهورِ مظاهر تمدن غربی را در این شهر بیش از پیش فراهم کرد و به لطف پهلوی دوم کافه ها، کازینوها و کاباره ها در تهران رشد فزاینده ای پیدا کرد. تبلیغات روزانه رادیو، سبب رونق شبانه کافه رستوران‌ها و کاباره‌ها گردیده و روز به روز بر شهرت و محبوبیت خوانندگان و رقاصان کوچه بازاری افزوده می شد. فساد و فحشا در قالب هنرِ نمایش در سطح جامعه رو به توسعه نهاد. ترویج رقص و موسیقی لهوی و شهوت انگیز، با عبور از مرزهای اخلاقی، بر اخلاق مسلط و بر جامعه دهن کجی می کرد؛ نمایش های موزیکال و رقص در سینما، ایجاد آموزشگاه رقص و موسیقی، تمرکز بر ایجاد و گسترش فرهنگ رقص بعنوان یکی از شقوق هنر تن‌کامه یا هنر اروتیک از برنامه های دیگر پربارتر کردن!! سینما بود. با شروع انقلاب اسلامی و فروپاشی ارکان فکری طاغوت، سینمای ایران نیز به مانند دیگر نهادهای فرهنگی و هنری نیازمند پالایش جدی بود، چراکه نمی توانست به رسم گذشته در تحولات اجتماعی و فکری مردم و جوانانِ آزاداندیش و تحول خواه نقش بازی کند. پیشآهنگی امام خمینی(س) در مبارزه با سینمای منحط و جایگزین شدن مفاهیمی چون آزادی خواهی، استقلال طلبی، مبارزات اسلامی، جهاد، انقلاب اعتقادی، الگوهای اسلامی، قانون الهی، جمهوری اسلامی، بجای عناصری نامتجانس با فرهنگِ انقلابی مانند بی بندوباری، انحطاط، خشونت، پرده دری های هتاکانه، گسترش اماکن فسق و فجور، شاکله این تغییر بزرگ را تشکیل می داد. تغییراتی که سه ویژگی مهم داشت: اول: عنصر ایمان دوم: هویت یابی سینمای ایران بر اساس دیدگاههای امام خمینی(س) سوم: نهادسازی.
سینمای ما مدیون و مرهون الطاف بی‌دریغ امام خمینی(س) در اصالت، شکل و محتوای است؛ از آنجاکه تولید فیلم های بیوگرافیک جزو پرطرفدار‌ترین ژانر‌های سینمایی محسوب می شود، اما جای فیلم درخور شان و منزلت ایشان همچنان در سینمای ایران خالی است. شخصیتی که کارگردان فیلم محمدرسول الله، مصطفی عقاد در بازدید از خانه ساده امام در حسینیه جماران در سادگی و مظلومیت او گریست؛ (حمید مجتهدی، مدیر دبله فیلم محمد رسول الله، روزنامه دنیای اقتصاد، شماره خبر ۲۹۷۲۵۹۴). باید در نظر داشت که همواره تغییرات بزرگ، محصولِ تفکر بزرگ است و مرور بر کلام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران(که بهانه تدوین این یادداشت است) می تواند بیش از پیش این نکته را تبیین کند که سینمای ایران توان تغییرات بزرگتر را در خود دارد. تغییراتی که [حداقل] توان ساخت یک فیلم ماندگار برای بنیانگذارخود را داشته باشد.
شجاعت در دفاع از هنر و هنرمند
سیره امام خمینی(س) در دفاع از هنر و هنرمندان و ابزارهای فرهنگی و احترامی که برای ذات هنر قائل بودند در زمانه ای که فرهنگ و هنر با قمار و شراب هم ردیف انگاشته می شد، زمینه ساز رشد فرهنگ و هنر در همه عرصه های هنری شد. همان سال‌های ابتدای انقلاب فیلمی تهیه کردند که برخی از بدترین صحنه‌های فیلمهای فارسی قبل از انقلاب را بریده و کنار هم چسبانیده و پخش کردند که سینما را بد معرفی کنند! امام در آن شرایط درباره سینما اظهار نظر مثبت کردند و نمونه ای هم ارائه دادند، بعدها درباره سریال پاییزصحرا گفتند: آموزنده است و پخش آن اشکالی ندارد. صحیفه امام، ج ۲۰، ص ۴۴۶
امام در برابر جریانی که می‌گفت فرهنگ قبل از انقلاب مطلقا قابل قبول نیست، عملا ایستادند و از فیلمی تعریف کردند که قبل از انقلاب ساخته شده بود و نویسنده، کارگردان و بازیگران آن هم مربوط به آن دوران بودند. ایشان در روز نخست ورودشان به کشور مهمترین موضع‌گیری را درباره سینما کردند که: ما با سینما مخالف نیستیم، ما با مرکز فحشا مخالفیم. همان، ج۶، ص ۱۵ وطبیعی هم بود که با فحشا مخالف باشند، اما حساب سینما را از آن جدا کردند.
ایستادگی در برابر تخریب سینما
سینما یکی از ابزار اصلی دین‌زدایی از جامعه در طول حکومت پهلوی شده بود. رویگردانی مردم از سینما در سال‌های آخر حکومت پهلوی باعث افت شدید تولید فیلم فارسی و بیکاری بسیاری از بازیگران شد. در هنگامه پیروزی انقلاب، مردم انقلابی سعی می‌کردند تمامی مظاهر غربزدگی جامعه از جمله خانه‌های فساد، مشروب‌فروشی‌ها و حتی سینما‌ها را از بین ببرند. اما امام خمینی(س) در مقابل تخریب سینما‌ها ایستادند. شاید مهمترین دلیلی که امروزه ما هنر سینما را در کشورمان داریم همان یک جمله معروف اول باشد. ...سینما یکی از مظاهر تمدن است که باید در خدمت این مردم، در خدمت تربیت این مردم باشد؛ و شما میدانید که جوانهای ما را اینها به تباهی کشیدهاند. و همین طور سایر این [مراکز]. ما با اینها در این جهات مخالف هستیم. اینها به همه معنا خیانت کردهاند به مملکت ما. همان، ج۶، ص ۱۵
نظر امام خمینی(س) در مورد فیلم های ایرانی
اولین نظری که امام خمینی(س) در مورد یک فیلم ایرانی به صورت مشخص بیان نموده‌اند، فیلم «گاو» ساخته داریوش مهرجویی است. امام(س) در سخنرانی روز ۲۳ اردیبهشت سال ۵۹ می‌فرمایند:« ما بحمد اللَّه گویندگان و نویسندگان خوب داریم. ما همه چیز داریم. من غالباً فیلمهایی که خود ایرانیها درست میکنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلًا فیلم «گاو» آموزنده بود. اما حالا این فیلمها باید حتماً از امریکا و یا از اروپا بیاید با یک بیبند و باری، تا روشنفکران غربزده شاد شوند. فیلمهایی که از خارج به ایران میآید اکثراً استعماری است. لذا فیلمهای خارجی استعماری را حذف کنید مگر صد در صد صحیح باشد. همان، ج۱۲، ص ۲۹۲
بازسازی تصورات غلط توسط امام
ذهنیتی در باره اکران و پخش فیلم"محمدرسول الله" پیش آمد که یک فیلمساز غیرشیعی آنرا ساخته که در این فیلم شاید مواردی به ذائقه مردم سال ۵۷ خوش نیاید که دوستان صلاح و مصلحت کردند و تصمیم گرفتند از طریق دفتر حضرت امام این مشکل را حل کنند. بهار ۵۹ بود و امام(س) تازه از بیمارستان قلب مرخص شده بودند؛ قرار شد فیلم را برای ایشان پخش کنند، امام(س) این فیلم را دیدند و فیلم که تمام شد پرسیدند:آقا شما مشکلی در این فیلم ندیدید؟ امام(س) فرمودند: نه اشکالی ندارد، چطور مگر؟ یکی گفت آخه گفته می‌شود در این فیلم وقتی بلال در مدینه و همچنین در زمان فتح مکه بر بام کعبه اذان می‌گوید «اشهد ان علیا ولی الله» را نمی‌گوید که امام گفتند: در زمان پیامبر(ص) که «اشهد ان علی ولی‌الله» نبوده و این جزو مستحبات اذان است نه واجبات آن و این فیلم اشکالی ندارد و فیلم پخش شود. عقاد نسل ما را با این فیلم تغذیه کرد. خاطره حسین بهزاد، محقق تاریخ جنگ تحمیلی
گریمور محرم باشد!
نمونه دیگری از حمایت امام خمینی(س) از هنرمندان را می‌توان در قضیه نمایش سریال پاییز صحرا دید. این سریال در اواسط دهه ۶۰ از تلویزیون پخش می‌شد و برخی از علما و مراجع به نمایش این سریال اعتراض داشتند و خواستار جلو‌گیری از ادامه نمایش آن بودند. در یکی از خطبه‌های نماز جمعه آیت‌الله محمدی گیلانی در مورد پخش موسیقی، چهره مجریان سیما و بسیاری از مسائل دیگر مسائلی را بیان کرده و خواستار استفاده مدیران سیما از رساله امام(س) در مورد احکام این امور می‌شوند. این مسئله جو سنگین علیه صدا و سیما را خراب‌تر کرد. محمد‌هاشمی رئیس وقت سازمان صدا و سیما به دیدن امام خمینی(س) رفت تا از ایشان کسب تکلیف کنند. هاشمی این ماجرا را اینگونه روایت می‌کند: شرفیاب خدمت امام شدم و عرض کردم که «حتماً خطبه‌های روز گذشته را شنیده‌اید؟ تکلیف ما چیست؟ ما که نمی‌خواهیم آخرتمان را به دنیای دیگران بفروشیم و اینکه برخی فقهای شورای نگهبان ما را تکفیر کنند برای ما سنگین است. امام فرمودند: سؤال کنید پاسخ آن را کتباً به شما ارسال کنم و بنده هم این کار را انجام دادم و راجع به تمامی سریال‌هایی که در آن زمان پخش می‌شد مانند پاییز صحرا که در آن زمان بسیار مورد مناقشه بود و برخی برنامه‌های ورزشی مانند کشتی که گفته می‌شد خانم‌ها نباید نگاه کنند از ایشان پرسیدم. حضرت امام(س) نیز در پاسخ بدین مضمون مرقوم فرمودند: نظر نمودن به این قبیل فیلمها و نمایشنامه ها هیچ یک اشکال شرعی ندارد و بسیاری از آنها آموزنده است و پخش آنها نیز اشکالی ندارد. و همین طور فیلمهای ورزشی و آهنگها اکثراً بیاشکال است. گاهی خلاف به طور نادر دیده می‌شود، که باید بیشتر مواظبت کرد. لکن دو نکته باید مراعات شود: اول آنکه کسانی که گریم میکنند باید محرم باشند و اجنبی حرام است چنین کاری را انجام دهد. دوم آنکه بینندگان از روی شهوت نظر نکنند. صحیفه امام، ج۲۰، ص ۴۴۶
سالم سازی اولویت اول
...به وسائل مختلفه کوشش میکنند که نسل جوان را به تباهی بکشند که از مسائل روز و از مسائل زندگی کنار باشند. وسائل متعدد، از قبیل ... سینما، تئاتر...همه چیزهایی بودند که جوانهای ما را منحرف کنند. همان؛ ج ۹، ص ۱۹۹
سینما نقش آموزشی دارد
سینما یک دستگاه آموزشی است. باید دستگاهها را به طور مسالمت، به طور صحیح، به طور سلیم اداره کرد همان، ج ۶، ص ۴۱۲ فیلم ها باید ... آموزنده باشد. فیلم هایی که وقتی نگاه کنند جوانهای ما، منحرف بشوند، اینها را باید از آن احتراز کرد. همان، ج۱۱، ص ۱۹۶
نقش نظارتی سینما
همین طور فیلمهای بالاتر [فیلمهایی که مخاطبان بزرگسال را شامل می شود] باید خیلی توجه به آن شود که رسیدگی بکنید، نظارت بکنید. نگذارید دست اشخاصی که متعهد نیستند. اگر پیدا شدند اشخاص، باید به آنها حالی کنید. اگر نمی شود، تصفیه کنید و این یک امر ضروری و لازم است. همان، ج ۱۱،ص ۱۹۷
سینما و توجه به مصالح اسلام
...فیلمها ممکن است یک نتایجی بدهد که نتایج را اشخاص عادی نتوانند درست بفهمند. کارشناس ها در آن فکر کنند، تأمل کنند تا اینکه یک فیلم صحیحی باشد که مناسب با جمهوری اسلامی و با مصالح اسلام، با مصالح کشور خودتان باشد. همان، ج۱۶، ص ۱۲۰
نظارت جدی بر فیلم های خارجی
من غالباً فیلمهایی که خود ایرانی ها درست می کنند به نظرم بهتر از دیگران است. مثلاً فیلم گاو آموزنده بود. اما حالا این فیلمها باید حتماً از آمریکا یا از اروپا بیاید با یک بی بند و باری تا روشنفکران غربزده شاد شوند. فیلمهایی که از خارج به ایران می آید اکثراً استعماری است لذا فیلمهای خارجی استعماری را حذف کنید. مگر صددرصد صحیح باشد. همان، ج۱۲، ص۱۹۱ فیلمها باید آموزنده باشد...فیلمهایی که از خارج میآید درست تفتیش بشود... آنها با شیطنت ممکن است به اینجا فیلمهایی را بفرستند که بخواهند فاسد کنند جوانهای ما را. اینها باید همهشان اداره بشود، درست بشود، اسلامی بشود، روی مقصد کشور باشد، روی مصالح کشور باشد. همان، ج۱۲، ص ۳۲۶
اولویت با فیلم ایرانی است
باور کنیم که خودمان دارای یک فرهنگ بزرگ انسانی با ارزشهای اسلامی هستیم و ... ساختن تئاتری که مطابق با اخلاق انسانی- اسلامی باشد زحمت دارد و سینما هم اگر بخواهد چنین باشد نیازمند به صرف مدتها وقت است. همان، ج۱۸، ص ۲۱۷
اگر سینما اخلاقی باشد...
سینما ... اگر یک سینمای اخلاقی باشد و علمی باشد، چه کسی جلویش را میگیرد؟ همان، ج۴،ص۳۴
... سینما اگر اخلاقی باشد، اگر آزادی باشد، اگر برای تربیت جوانهای ما باشد، خوب این هم یک راه تربیت است. این هم مثل یک معلم خانه، مثل مدرسه میماند... همان، ج۴،ص۳۵
سینما ذاتا مفید است
ما با اصل سینما، اگر چیزهایی را که انجام میدهد، کارهایی را که انجام میدهد کارهایی باشد که برای ملت مفید است، بچه ما را تربیت می‌کند؛ رشد میدهد؛ مخالف نیستیم. همان، ج۴،ص۵۴
مدرسه عمومی
...فیلمی که شما نشان میدهید، اگر فیلم سازنده باشد، این در سرتاسر کشور سازندگی دارد و اگر یک فیلم- خدای نخواسته- انحرافی باشد، در سرتاسر کشور نقش دارد. ... اگر انحراف در اینها باشد، آنها را از همان بچگی منحرف می‌کند. این از مدرسه ها بالاتر است، این مدرسه عمومی سرتاسری کشور است ... مسئولیت این، یک مسئولیت بسیار بزرگی است. همان، ج۱۶، ص ۱۱۸
.
انتهای پیام /*