روز قــدس،
استراتژی دفاعی امام خمینی در حمایت از فلسطین
□ فاطمه هوجان علی آبادی
چکیده
روز جهانی قدس، میراث ابتکاری رهبرکبیر انقلاب در راستای دفاع و حمایت از حقوق مستضعفان و مبارزه با استکبار جهانی است. دراین سطور- به صورت مختصر- اهمیت وادی بیت المقدس و چگونگی اشغال آن توسط رژیم صهیونیستی و پیش زمینه ها و دلایل اعلام این روز توسط حضرت امام و مشخصه های آن به رشته تحریر کشیده شده است. همچنین روز جهانی قدس به عنوان استراتژی دفاعی امام در حمایت از فلسطین ثمرات درخور توجهی داشته که واکنش مخالفان را نیز در برابر عظمت این روز برانگیخته است.
مقدمه
فلسطین سرزمینی است که در ساحل دریای مدیترانه، در مجاورت لبنان، صحرای سینا و صحرای سوریه واقع شده است. در طول تاریخ، اقوامی از یهودیان در کنار سایر ساکنان این سرزمین زندگی می کردند. ولی پس از آغاز جنگ جهانی اول وگسترش آن تا نواحی فلسطین، این کشور تحت نظارت انگلستان درآمد و به این دلیل شمار زیادی از یهودیان به آنجا مهاجرت کردند. با قدرت یابی نازیسم، شمار یهودیان مهاجرت کننده به این سرزمین افزایش یافت که در این راستا دول غربی، پشتیبان صهیونیست ها بودند. (ر.ک:مناسبات ایران و اسرائیل دردوره پهلوی دوم ،ص 21-19) در واقع صهیونیسم یک پدیده غربی با هدف بلند مدت سلطه بر خاورمیانه است.
نخستین بار این نام توسط تئودور هرتزل در اولین کنگره یهود در شهر بال سوئیس بیان شد. (اعراب و اسرائیل،ص13-12). به دنبال آن درآستانه جنگ جهانی دوم، تبدیل فلسطین به یک کشور یهودنشین، قسمتی از سیاست خارجی بریتانیا بود. در سال 1256 ه.ق دولت استعمارگر انگلستان به منظور حمایت از یهودیان، منطقه وسیعی در حوالی یافا را به آنان واگذار کرد. (ر.ک:مقاله عالمان دین و قدس شریف،س28). با وقوع جنگ جهانی دوم، جامعه عربی فلسطین از هم گسسته شد و صهیونیسم گسترش یافت. (ر.ک:مناسبات ایران و اسرائیل دردوره پهلوی دوم ،ص22)
طی مذاکراتی در نخستین کنگره صهیونیسم، قرار برآن شد که برای رفع سرگردانی و پراکندگی قوم یهود، فلسطین به عنوان پایگاه و مرکز صهیونیسم واقع شود. (ر.ک: اسرائیل و قدس عزیز، ص19؛روز جهانی قدس،ص14؛مقاله عالمان دین و قدس شریف 29ص29و31؛ مناسبات ایران و اسرائیل دردوره پهلوی دوم،ص20) زیرا که فلسطین طبیعیترین قلمرو جغرافیایی برای صهیونیسم به حساب می آمد که خارج از مرزهای غربی وسرزمین های اروپایی قرار گرفته بود. (ر.ک:اعراب و اسرائیل،ص13) و تشکیل دولت یهود دراین سرزمین، به هم ریختگی وحدت جغرافیایی ممالک عربی را نیز در پی داشت. (ر.ک:اسرائیل و قدس عزیز،ص45)
برخورد امام خمینی درمواجهه با صهیونیسم
با اوج گیری مبارزات در طول پانزده سال نهضت و سال های بعد ازپیروزی انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام، همواره بر مبارزات ضد صهیونیستی خود تاکید داشتند.
ایشان با شناخت دقیق هویت اسرائیل، این دولت را فاقد هرگونه مشروعیت اعلام کردند (ر.ک:صحیفه امام ج19 ص28) و از این رژیم با نامها و القابی چون: جرثومه فساد، ماده فساد، غده سرطانی، اسرائیل غاصب، ولیده فاسد و... تعبیر نموده اند. (ر.ک:صحیفه امام ج2 ص482؛ج5 ص139؛ج2 ص195؛ ج12 ص318؛ ج19 ص28)
مبارزات حضرت امام در برابر نظام شاهنشاهی، نشان از هویت ضد استبدادی و ضد سلطنتی ایشان دارد. در عین حال وابستگی شاه به غرب و روابط او با اسرائیل، انگیزه قیام را تشدید می کرد. (ر.ک:صحیفه امام ج5 ص73؛ ایران و تحولات فلسطین، ص262). حمایت شاه از اسرائیل موجب اعتراض سایر علمای اسلام نیز شده بود. (ر.ک: ایران و انتفاضه فلسطین،ص7)
در این میان، نخستین تظاهرات عمومی در اعتراض به اشغال فلسطین، درسال1326ه.ش به دعوت آیت الله کاشانی در مسجد سلطانی صورت گرفته بود.(ر.ک:سه جمهوری،ص165) ایشان طی اعلامیه ای در تاریخ 11 / 10 / 1326 خطر تشکیل دولت غاصب اسرائیل را به تمامی مسلمانان هشدار داد و همواره ملت مسلمان ایران را به حمایت از فلسطین فرا می خواند. (ر.ک:عالمان دین و قدس شریف ص،32-31؛بازتاب جهانی انقلاب اسلامی،ص253-251؛تحولات نظام بین المللی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ص162)
حضرت امام نیز،کراراٌ خطر اسرائیل غاصب راگوشزد می کرد. (ر.ک:صحیفه امام،ج6ص410؛ج9 ص267؛ج3 ص7) از جمله در عاشورای 1342 شاه و اسرائیل مورد اعتراض قرار داد و این رژیم غاصب را دشمن اسلام و ایران معرفی نمود. (ر.ک:صحیفه امام،ج1 ص244-243) ایشان در سال 1343 تمام گرفتاریهای ملت را ناشی از اسرائیل دانستند. (ر.ک:صحیفه امام،ج1 ص422) و این غده سرطانی را به عنوان خطر جدی برای تمام مسلمین قلمداد نمودند. (ر.ک:صحیفه امام، ج1، ص221 و ج3 ص7، ج20، ص320)
حضرت امام، هدف استعمارگران را تنها اشغال فلسطین نمی دانست بلکه به نظر ایشان هدف این رژیم سلطه بر تمام ممالک اسلامی و تبدیل آنها به سرنوشت قدس است. (ر.ک:صحیفه امام ج12 ص318، ج13 ص72)
اعلام روز جهانی قدس
حضرت امام در سال 1357 بر مواضع ضد صهیونیستی خود تأکید نمود و اسرائیل را رژیم نامشروع معرفی کرد.(ر.ک:عالمان دین و قدس شریف،ص66؛ایران و انتفاضه فلسطین،ص56)
کمتر از یک هفته پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی در دیدار با مقامات بلند پایه فلسطین، شعار"امروز ایران، فردا فلسطین" را در اولویت سیاستهای خارجی خویش قرار داد.(ر.ک:بازتاب جهانی انقلاب اسلامی،ص253؛ عالمان دین و قدس شریف،ص66)
اعلام روز جهانی قدس، شش ماه پس از پیروزی انقلاب صورت گرفت. امام، طی پیامی در تاریخ 16 / 5 / 1358 آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به عنوان روز قدس اعلام نمودند.(امت و ملت دراندیشه امام خمینی،ص260)
در متن این پیام چنین آمده است:
«من در طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد مسلمین نمودم، که اکنون این روزها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است، و بویژه در جنوب لبنان به قصد نابودی مبارزان فلسطینی، پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران میکند. من از عموم مسلمانان جهان و دولتهای اسلامی میخواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند. و جمیع مسلمانان جهان را دعوت میکنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است، و میتواند تعیینکننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب، و طی مراسمی همبستگی بین المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان اعلام نمایند. از خداوند متعال پیروزی مسلمانان را بر اهل کفر خواستارم.»( صحیفه امام ج9،ص267)
اعلام روز جهانی قدس در جمعه آخر ماه مبارک رمضان به دلیل قرابت با شبهای قدر از قداست ویژه ای برخوردار است، همچنین به عنوان اولین ماه پیروزی اسلام در جنگ بدر از نشانه های اسلامی بودن این روز جهانی است.(ر.ک:اسلام و صدور انقلاب،ص38) ظلم به فلسطین و قدس شریف یعنی اولین قبله مسلمانان، از دلایل اهمیت دادن و توجه مسلمانان به قضیه فلسطین می باشد و عنایت به اینکه روز جهانی قدس در جمعه آخر ماه مبارک رمضان واقع شده است
فارغ از وابستگی های مذهبی شیعه وسنی است. و این نیز یکی دیگر از نشانه های اسلامی بودن این روز است(ر.ک:سه جمهوری،ص167)
با اعلام روز قـدس، فلسطـین به عنوان مسـئله اول جهان اسـلام مطـرح شد و اقدامـی بسیار مهـم در احیای این سـرزمین اسـلامی و صحـنه ای عظیم در بـرابر مطامـع استـکبار جـهانی به شمار آمد.(ر.ک:صحیفه امام،ج9 ص277؛ حضرت امام خمینی و انقلاب اسلامی،ص138-137) روز قدس، همیشه مورد توجه رهبران انقلاب اسلامی ایران بوده است. حضرت امام امیدوار بودند که بازنده نگه داشتن این روز، بی تفاوتی ها نسبت به قدس شریف زائل شود. (ر.ک:صحیفه امام،ج15 ص61) علاوه بر این از نظر امام، روز قدس، زمینه ای برای تشکیل حزب جهانی مستضعفین به حساب می آمد که گامی اساسی در جهت مقاومت مستضعفین در برابر استکبار است. (رک:صحیفه امام ،ج9 ص280؛ بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، ص34)
امام خمینی در راستای حمایت از فلسطین، تمام ملت های مسلمان را به اتحاد و قیام و ایستادگی در برابر استعمارگران دعوت می کنند. (ر.ک:صحیفه امام ج6 ص503-502؛ج9 ص339؛ ج13 ص90-89 و98) و عامل اشغال فلسطین و دچار شدن ملت های اسلامی به این وضعیت را، سستی و فتور سران دولت های اسلامی قلمداد نموده اند. (ر.ک:صحیفه امام ج7 ص198؛ج10 ص284) امام، سرنوشت قدس را تنها متعلق به این سرزمین نمی دانند بلکه آن را سرنوشت تمام ملت های مسلمان و حادثه ای دردناک برای تمامی موحدین جهان اسلام معرفی می کنند که عاملی اساسی در وحدت جهان اسلام است. (ر.ک:صحیفه امام ج9 ص278؛ج16 ص190).
به دلیل جایگاه استراتژیکی قدس در اندیشه دفاعی امام خمینی، سرزمین فلسطین از یک مقوله عربی به مقوله اسلامی تبدیل شد. (ر.ک:ایران و انتفاضه فلسطین،ص59؛سه جمهوری ص168-167)که خارج از گستره زمان و مکان و دارای جایگاه ویژه و خاص است.(ر.ک:ایران و انتفاضه فلسطینص7-6)
ویژگی های روز جهانی قدس
حضرت امام، ازروز قدس به عنوان روز همبستگی و تعیین سرنوشت ملت فلسطین (ر.ک:صحیفه امام،ج9 ص267) یادنموده اند.
به نظر ایشان روز قدس، به عنوان یک روز جهانی برای کلیه ملت های اسلامی است که روز مصاف استکبار و استضعاف و قطع ایادی مستکبران از سرزمینهای اسلامی است. (ر.ک:صحیفه امام، ج9 ص276؛ج20 ص368 ؛ فلسطین فی الخطاب الامام الخمینی، ص165-163 امام در برابرصهیونیسم ص113-109 ) روز قدس روز پرده برداری از جنایت آمریکا و عمال این دولت و روز احیای اسلام و سایه افکنی قوانین اسلامی به منظور حمایت از مسلمین در تمام ملت های اسلامی است. (ر.ک:صحیفه امام، ج9 ص277)
در منظر حضرت امام، روز قدس روزی است که ملتها درسایه دین اسلام و قرآن از هیچ ابرقدرتی شکست نخواهند خورد و در برابر آنها ایستادگی خواهندکرد. ایشان روز قدس را روز رسول اکرم(ص) و انفکاک حق از باطل نامیدند. (ر.ک:صحیفه امام، ج9 ص279-278) از منظر حضرت امام، روز قدس روز بسیج عمومی ملتهای اسلامی است و این روز مقدمه ای برای تشکیل حزب مستضعفین، به منظور احقاق حق همه ملتهای مظلوم می باشد.(ر.ک:صحیفه امام،ج9 ص280)
تکلیف ملتها در برابر فلسطین
وحدت جهان اسلام ودفاع از حقوق مسلمانان یکی از اصول سیاست خارجی ایران است. (ر.ک:درآمدی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران،ص140) وحمایت از مردم مظلوم یکی از اهداف حکومت اسلامی است. (ر.ک:ولایت فقیه،ص37؛گذری براندیشه سیاسی امام خمینی،ص134)
حضرت امام، راه نجات قدس را بازگشت به اسلام واقعی و اتکال به خداوند و معنویات میدانستند. (ر.ک:صحیفه امام ج6 ص180) ایشان هرگونه سازش با دول استعمارگر را نفی و تنها راه مقابله با مطامع آنان را مبارزه معرفی میکنند. (ر.ک:صحیفه امام خمینی،ج20 ص320) و در راستای حمایت از فلسطین برتمامی ملتهای مسلمان واجب میدانند که از هرگونه کمک های مادی و معنوی دریغ نورزند. (ر.ک:صحیفه امام ج2 ص201)
و به همین جهت، جواز استفاده بخشی از وجوهات شرعی را برای آزادی فلسطین صادرکردند. (ر.ک: صحیفه امام ج2 ص194-195) و به دلیل قیام مسلحانه علیه ممالک اسلامی، هرگونه روابط با اسرائیل ـ از جمله خرید و فروش اسلحه و نفت ـ را حرام و مخالف با اسلام شمردند.(ر.ک:صحیفه امام،ج2 ص139؛ رساله توضیح المسائل ص457) ایشان در راستای مقابله با اقدامات جنایتکارانه رژیم صهیونیستی، مبارزه نظامی و استفاده از سلاح نفت در برابر جنایتکاران را لازم شمرده اند. (ر.ک:صحیفه امام،ج16 ص381)
روز قدس و صدور انقلاب
حضرت امام بر تمامی ملتهای مسلمان واجب میدانند که از انقلاب ایران سرمشق بگیرند و در راه آزادی و کیان سرزمین خود و مبارزه بادشمنان از سلاح ایمان و توکل به منبع لایزال خداوندی بهره مند گردند. (ر.ک:صحیفه امام ج13 ص81؛ج16 ص329)
ایشان عامل ضعف ملتها در برابر ابرقدرت ها را عدم خودباوری آنها قلمداد مینمایند و به تمامی ملت ها توصیه میکنند که با الگو قرار دادن ملت ایران و رسیدن به خودباوری در بـرابـر استعمارگران ایستادگی کنند.(ر.ک:صحیفه امام ج13 ص85-86)
ایران به عنوان ام القرای جهان اسلام، پس ازپیروزی انقلاب، پیشتاز مبارزات ضد صهیونیستی بوده است که با اعلام روز قدس مبارزه با این رژیم غاصب را قوتی و حیاتی تازه بخشید.اساساً امام خمینی، همواره بیداری و تنبه ملت ها را در برابر اندیشه ها و توطئه های استعمارگران لازم می شمارند. (ر.ک:صحیفه امام ج13 ص78 و ص72) و ملتها را به اتحاد و قیام در برابر استکبار دعوت می کنند. (ر.ک:صحیفه امام ج5 ص186؛ج13 ص81-80؛ج15 ص37وص62-59؛ج16 ص381)
ایشان به تمام ملت های مسلمان توصیه می کنند که در راهپیمایی روز قدس شرکت کنند و این مراسم را هرچه باشکوهتر برگزار نمایند. راهپیمایی روز قدس منحصر به ملت ایران و حتی فقط مسلمانان نمی باشد و از دیدگاه امام، روز تمامی مستضعفان عالم است. (ر.ک: صحیفه امام،ج9،ص276)
در این روز فلسطینیان نیز با وجود خطرات فراوان از اقصی نقاط سرزمین خود، خود را به مسجدالاقصی می رسانند تا در راهپیمایی روز قدس شرکت کنند. به همین دلیل قدس، جنبه انسانی - اسلامی به خود می گیرد و این روز در عصر جهانی شدن و گسترش ارتباطات به عنوان مظهر مظلومیت فلسطین و تمامی مستضعفان در برابر استکبار قلمداد می شود.
واکنش مخالفان در برابر روز قدس
حضور پرشور مردم در روز جهانی قدس، نشان از تاثیر ناپذیری تهدیدات و تبلیغات دشمنان بر ملتها است و اینکه هیچ عاملی نمی تواند سد راه مبارزات مسلمانان در برابر استکبار باشد. (ر.ک:صحیفه امام ج19 ص287-290 و ص302)
حضرت امام، حضور پرشور مردم را نعمتی قابل شکرگزاری و عظمت و شکوه این روز را مایه رعب و وحشت استعمارگران معرفی می کنند.(ر.ک:صحیفه امام،ج20 ص320 و54) این است که راهپیمایی های روز جهانی قدس، واکنش دشمنان انقلاب را نیز در پی داشته است. (ر.ک:اسلام و صدور انقلاب،ص39-38؛ ارمغان انقلاب،ص61-60)
همزمان با راهپیمایی روز قدس در سال 1361، رژیم صهیونیستی به مردم لبنان حمله کرد و در این اقدام وحشیانه بسیاری از آن ها را به شهادت رساند. امام خمینی با اظهارتاسف از این فاجعه، عاملان این قضیه را دول خود فروخته به ابر قدرتها معرفی نمودند. (ر.ک:صحیفه امام، ج16ص379-378) در این راستا و هماهنگ با رژیم صهیونیستی - بر اثر پیام برائت از مشرکین حجاج در حج به سبب حمایت از فلسطین- رژیم آل سعود نیز به حجاج ایرانی حمله کرد و جمعه خونین مکه را رقم زد. (رک:صحیفه امام ج20 ص369-368؛ج21 ص85-84)
آثار روز قدس
اولین راهپیمایی روز جهانی قدس در تاریخ 26 مرداد1358 - همزمان با اعلام ضرورت تاسیس حزب مستضعفین از جانب امام- در ایران و سایر کشورهای اسلامی برگزار شد که در سالهای بعد از آن نیز با قوت بیشتری ادامه یافت. (ر.ک:صحیفه امام ج9 ص280؛شناخت صهیونیسم بین المللی و انقلاب اسلامی ایران،ص391-386)
آثار روز قدس در اندیشه بسیاری از شخصیتهای سیاسی- اجتماعی کشورهای گوناگون انعکاس یافته و آنان این میراث ابتکاری حضرت امام را روزی بزرگ و با اهمیت قلمداد نمودند. (ر.ک:حضرت امام خمینی و انقلاب اسلامی،ص145-141)
از دیگرآثار روز قدس که با استقبال ملل مسلمان و نیز بسیاری از غیرمسلمانان روبرو شد اینکه حتی کشورهای مرتجع عرب نیز تا حدود زیادی - ولو به ظاهر - از آزادی قدس شریف و مردم فلسطین حمایت کردند. (دستاوردهای انقلاب اسلامی،ص83-82)
نتیجه
روز جهانی قدس میراث ابتکاری امام خمینی درایجاد وحدت جهان سالم می باشد. در این روز مسئله فلسطین از یک مقوله عربی پا فراتر نهاد و به یک مقوله انسانی و اسلامی تبدیل شد. روز جهانی قدس گامی مهم در جهت صدور انقلاب ایران و الگوی نافذی برای ملتهای مسلمان در حفاظت از کیان و سرزمین های خود می باشد. روز قدس، روز همبستگی جهان اسلام و حمایت از مستضعفین است. دفاع از قدس شریف و حمایت از مظلومان و شرکت در راهپیمایی این روز از توصیه های موکد امام خمینی است.
منبع: حضور، ش 89، ص 110.
منابع و مآخذ
1.قدیری، مجید، روز جهانی قدس، تهران، سروش،1360.
2.هاشمی رفسنجانی، اکبر، اسرائیل و قدس عزیز، قم، آزادی.
3.ولایتی، علی اکبر، ایران و تحولات فلسطین، تهران، وزارت امورخارجه، چاپ اول 1380.
4.فلاح نژاد، علی، مناسبات ایران واسرائیل در دوره پهلوی دوم، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول1381 .
5.حاج سید جوادی، علی اکبر،اعراب و اسرائیل،تهران،رواق،1349.
6.یاشارپور، مجید، ایران وانتفاضه فلسطین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1381.
7.خمینی، روح الله، صحیفه امام، تهران، موسسه تنظیم ونشرآثار امام خمینی، چاپ دوم، 1379.
8.خمینی، روح الله، رساله توضیح المسائل.
9.یزدی، ابراهیم، سه جمهوری، تهران، جامعه ایرانیان، چاپ اول، 1379.
10.ستوده، محمد، تحولات نظام بین الملل وسیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، 1385.
11.دستاوردهای انقلاب اسلامی، تهران، موسسه قدر ولایت، چاپ اول،1382.
12.بابایی زارچ، علی محمد، امت وملت در اندیشه امام خمینی، تهران، مرکز اسنادانقلاب اسلامی، چاپ اول،1384.
13.رحیمیان اصفهانی، اسلام وصدورانقلاب، قم،پاسدار انقلاب، چاپ اول،1360 .
15.امیدوار، احمد، یکتا، حسین، حضرت امام خمینی وانقلاب اسلامی، تهران،سازمان عقیدتی سیاسی ناجا، چاپ اول، 1379.
16.محمدی، منوچهر، بازتاب جهانی انقلاب اسلامی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ واندیشه، چاپ اول، 1385.
17.اسحاقی، ارمغان انقلاب، قم، مرکز پژوهشهای صداوسیما،1386.
18.امام در برابر صهیونیسم، تهران، دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
20.ابوناصر، عدنان حسین، فلسطین فی خطاب الامام الخمینی، دمشق، الصادره عن جمهوری العربیه السوریه،1420ه.ق.
21.امام خمینی، ولایت فقیه، تهران، موسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی، چاپ بیست و دوم،1382.
22.ایزدی، بیژن، درآمدی برسیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، قم، دفترتبلیغات اسلامی، چاپ دوم،1377.
23.صادقی، حجت الله، گذری براندیشه سیاسی امام خمینی، تهران، عصمت، چاپ اول،1379.
25.گلی زواره، غلامرضا، عالمان دین وقدس شریف، فرهنگ کوثر، ش11،بهمن 1376.
.
انتهای پیام /*