فهرست تفصیلی
مقدمه .......................................................................................................................................... 3
فهرست اجمالی .............................................................................................................................. 7
جامعیت و جاودانگی اسلام و احکام آن
با توجه به عنصر زمان و مکان
مقدمه ..................................................................................................................................... 11
مبحث اولبررسی علل جامعیّت و جاودانگی شریعت اسلام و احکام آن
گفتار اوّل: رمزهای جامعیّت و جاودانگی شریعت اسلام و احکام آن
الف) تناسب با فطرت انسانها
1 ـ دلیل تناسب در بیان خالق
2 ـ بررسی تطبیقی بعضی از احکام اسلام با فطرت بشر
ب) تناسب با فطرت انسانها به حکم عقل و علم
1 ـ تناسب شریعت با عقل
2 ـ تناسب شریعت با علم
نتیجه ...................................................................................................................................... 34
کتابجامعیت شریعت: مجموعه مقالاتصفحه 445
گفتار دوّم: بنای شریعت اسلام و احکام آن بر مصالح و مفاسد
الف) جامعیّت و جاودانگی، لازمۀ ذاتی شریعت و احکام آن
1 ـ بعد از پذیرش ختم نبوّت و قطع رابطۀ وحی برهان خلف و نقض غرض
2 ـ برهان دور و تسلسل
ب) مسیر بودن اسلام در هدایت انسان به سوی حق
نتیجه ................................................................................................................................ 49
گفتار سومکیفیّت قضایای شرعی
الف) عام بودن عناوین خطابات احکام و قوانین اسلامی.
ب) حقیقی بودن قضایای شرعی
مبحث دوّم: بررسی ادلّه و اقوال دانشمندان دربارۀ جامعیّت و جاودانگی اسلام
گفتار اوّل: بررسی اقوال دانشمندان دربارۀ جامعیت و جاودانگی اسلام
الف) قلمرو دین اسلام (از جهت محتوا)
ب) جهانشمولی اسلام (از جهت افرادی)
ج) خاتمیّت و جاودانگی شریعت و احکام آن
گفتار دوّم: دلایل عقلی
الف) حکم عقل به عدم جواز نسخ حکمی از احکام شریعت به طور کلی
ب) مقتضای طبیعت و ماهیّت (وظیفه خالق و مخلوق، رابطه بین عبد و معبود، نیاز مطلق انسان و فیض مطلق الهی) 76
گفتار سوّمدلایل شرعی
الف) آیات و روایات.
1 ـ آیات
2 ـ روایات
کتابجامعیت شریعت: مجموعه مقالاتصفحه 446
ب) ضرورت دین و اتفاق کل
خاتمه و نتیجه گیری
پاورقی ...................................................................................................................................... 89
جامعیت دین
مقدمه ................................................................................................................................... 101
(1)جامعیت و ادلۀ آن
1 ـ 1 ـ منظور از جامعیت
2 ـ 1 ـ اثبات جامعیت
توضیحی در باب خاتمیت
(2) تفاوت امت اسلامی با سایر امتها
1 ـ 2 ـ حرکت تکاملی و سیر تعادلی دین اسلام
2 ـ 2 ـ صیانت از زمینه های تحریف
3 ـ 2 ـ همگامی با پیچیده شدن روابط و تحول و تکامل اجتماعی
4 ـ 2 ـ دسترسی به منبع پایان ناپذیر
5 ـ 2 ـ داشتن نقشۀ کلی و جامع و تعیین راهها
ـ جمع بندی و نتیجه گیری
(3) قلمرو دین و تفسیر جامعیت
پرسشهایی دربارۀ جامعیت و قلمرو دین
1 ـ 3 ـ اقوال و نظریات
2 ـ 3 ـ مفسرین و جامعیت
3 ـ 3 ـ جامعیّت در اندیشه مفسرانِ معاصر
(4) ملاکهای جامعیّت
کتابجامعیت شریعت: مجموعه مقالاتصفحه 447
1 ـ 4 ـ جنبۀ اول: جامعیت در منابع دین
2 ـ 4 ـ جنبۀ دوّم: جامعیت در آموزه ها و دستورات
3 ـ 4 ـ خصایص و ملاکهای جامعیت
نتیجه گیری
(5) جامعیّت در علوم اسلامی
1 ـ 5 ـ جامعیت در فقه و اصول
2 ـ 5 ـ جامعیت در علم کلام
3 ـ 5 ـ جامعیت و علوم قرآن
کتابنامه ............................................................................................................................... 219
جامعیت و جهانی بودن و جاودانگی دین از نظر قرآن
(1) جامعیت، جهانی بودن و جاودانگی دینو نقش زمان و مکان
1 ـ 1 ـ پیام امام و بیان مقصود ایشان
2 ـ 1 ـ مراد از جامعیت دین
3 ـ 1 ـ زمان و مکان و جامعیت، جهانی بودن و جاودانگی دین
(2) اثبات جامعیت دین از دیدگاه قرآن
1 ـ 2 ـ اهداف و قلمرو موضوعات قرآن کریم
2 ـ 2 ـ تفسیر «تبیاناً لکلّ شیئ» و «کلّ شیئ فصّلناه تفصیلاً»
نقد و نظر
3 ـ 2 ـ تفسیر «تبیاناً لکلّ شیئ» در روایات
(3) جامعیت، جهانی بودن و جاودانگی اسلام و راههای شناخت واثبات آن
1 ـ 3 ـ معنی صحیح «جامعیت دین» و اثبات آن
2 ـ 3 ـ راههای شناخت جهانی بودن اسلام
کتابجامعیت شریعت: مجموعه مقالاتصفحه 448
جهانی بودن اسلام از نظر قرآن
3 ـ 3 ـ جاودانگی اسلام و راه های اثبات آن
کتابنامه ............................................................................................................................... 264
عمومیت و جاودانگی اسلام
مقدمه ................................................................................................................................... 269
1 ـ ادلّه عمومیت و جاودانگی اسلام
(1 ـ 1) دلایل عمومیت اسلام
(2 ـ 1) دلایل جاودانگی اسلام
2 ـ شبهۀ عمومیت و جاودانگی و نقد آن
3 ـ اسلام دین جامع و کامل
(1 ـ 3) دلایل جامعیت و کمال
(2 ـ 3) مراد از جامعیت و کمال
(3 ـ 3) نظر نهایی در مسألۀ جامعیت و کمال
4 ـ اسلام و مسألۀ زمان و مکان
5 ـ ثابت و متغیر
6 ـ آراء و نظریات در مورد تغییر احکام
(1 ـ 6) آراء منکرین هرگونه تغییر در احکام
(2 ـ 6) آراء معتقدین به ثبات در دین و تغییر در... .
(3 ـ 6) بررسی و نقد آراء
7 ـ نتیجه گیری و نظر نهایی
کتابنامه .................................................................................................................................. 313
بحثی دربارۀ نسخ
مقدمه
1 ـ نقش زمان و مکان در نظام آفرینش
2 ـ موارد تأثیر پذیری نظام تشریع از مقتضیات زمان و مکان
3 ـ نسخ
(1 ـ 3) معنا و مفهوم نسخ
(2 ـ 3) موارد استعمال نسخ در قرآن
4 ـ انساء
(1 ـ 4) انساء و شرایع آسمانی
(2 ـ 4) انساء و شریعت یهود
5 ـ علل استنکاف یهود از پذیرش نسخ
کتابنامه .................................................................................................................................. 331
نسخ و زمان و مکان
پیشگفتار
گفتار اول: کلیات
1 ـ 1 ـ اهمیت عنایت به نسخ
2 ـ 1 ـ معنای نسخ
3 ـ 1 ـ تفاوت نسخ با تخصیص و تقیید
4 ـ 1 ـ تفاوت بداء با نسخ
5 ـ 1 ـ شرایط نسخ
6 ـ 1 ـ تعالیم دین و قلمرو نسخ
کتابجامعیت شریعت: مجموعه مقالاتصفحه 450
7 ـ 1 ـ نسخ، امری اجتهادی یا توقیفی
8 ـ 1 ـ محدودۀ زمانی نسخ
9 ـ 1 ـ اقسام نسخ
10 ـ 1 ـ شبهات نسخ
گفتار دوّم: دلایل وقوع و اثبات نسخ
1 ـ 2 ـ آیاتی که بصراحت دربارۀ نسخ است.
2 ـ 2 ـ نمونه هایی از ناسخ و منسوخ در شرایع پیشین
3 ـ 2 ـ مواردی از نسخ در احکام اسلام
گفتار سوّمفلسفه نسخ و زمان و مکان
1 ـ 3 ـ فلسفۀ نسخ در احکام اسلام
2 ـ 3 ـ مصلحت در نسخ
3 ـ 3 ـ اقسام مصلحت
جمع بندی
کتابنامه .................................................................................................................................. 421
سنّت و بدعت
مقدمه
1 ـ مرز میان بدعت و نوآوری
2 ـ تلقّی مفهوم بدعت از دیدگاه اسلام بعثت و از دیدگاه اسلام خلافت و سلطنت
3 ـ بدعت از نظر حضرت علی(ع)
4 ـ بدعت در قرآن
(1 ـ 4) ـ بدعت و تحریف دین، سهمگین ترین جنایت
(2 ـ 4) ـ بی ریشه بودن بدعت
کتابجامعیت شریعت: مجموعه مقالاتصفحه 451
(3 ـ 4) ـ زمینه های بدعت و تحریف
(4 ـ 4) ـ نقش ویژۀ یهود در بدعت و تحریف
(5 ـ 4) ـ لفاظی و اصطلاح بافی بدعت گذاران
5 ـ سیره پیامبران بویژه پیامبر خاتم در قرآن
نتیجه
کتابنامه .................................................................................................................................. 444
کتابجامعیت شریعت: مجموعه مقالاتصفحه 452