مقدمه

‏‏انّما بُعثت لاُتممَ مکارم الاخلاق‏

‏‏«پیامبر اعظم(ص)»‏

‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏مقدمه‏

‏‏انسان در کانون عالم هستی قرار دارد و برای رهایی از گمراهی و سرگردانی و شناخت طریق‏‎ ‎‏هدایت و نیل به کمال و نیز به منظور جلوگیری از تباه سازی خود و دیگران نیازمند به مربیانی‏‎ ‎‏است که خود در علم و عمل به کمال رسیده باشند و از طرفی «انسان» و راه رشد وی را در‏‎ ‎‏تمام ابعاد آن به خوبی بشناسند.‏

‏‏     پس از انبیای الهی و ائمه معصومین(ع) که مسئولیت اصلی این مأموریت عظیم بر عهده‏‎ ‎‏آنان است و اصولاً فلسفه نهضت و دعوت آنان تربیت و تهذیب نفوس است، انسانهای‏‎ ‎‏صالحی که در وادی علم و عمل راهها پیموده و جان خویش را به زیور آگاهی و تهذیب نفس‏‎ ‎‏آراسته باشند، به تناسب رفعت جایگاه، قدرت انجام این مهم را خواهند داشت. از جمله‏‎ ‎‏نوادر این بزرگمردان الهی حضرت امام خمینی(س) است که از عنفوان جوانی تا واپسین‏‎ ‎‏روزهای زندگی دنیوی خود در تهذیب نفس و تحصیل معرفت، سعی وافر داشت و با‏‎ ‎‏موقعیت ممتازی که کسب کرد، توانست جانهای مستعد و مشتاق بسیاری را در این مسیر آب‏‎ ‎‏زندگانی نوشاند و در مقام رهبر کبیر انقلاب اسلامی، امتی را دگرگون کند و جانهای فراوانی‏‎ ‎‏را به قلّه های بزرگ و والای انسانی رهنمون سازد.‏

‏‏     در دنیای اسلام آثار اخلاقی و تربیت نفس و سیر و سلوک معلمان و مربیان این رشته با‏‎ ‎‏حفظ وحدت مقصد، دارای روشهای مختلف است؛ ولی آثار حضرت امام(س) در این زمینه‏‎ ‎‏به گونه ای است که نمی توان آن را در یک مشرب خاصّ قرار داد، بلکه امام(س) از تمامی این‏‎ ‎
‏‎

‎‏روشها برای بیان مقصود و وصول به مقصد سود می برد و در تنگنای یک روش و مشرب‏‎ ‎‏خاصّ باقی نمی ماند ولی آنچه برای ایشان «اصل و مبنا» است راه و روش «تهذیب» از طریق‏‎ ‎‏قرآن و سنّت می باشد و آن حضرت مطالب دیگر را در خدمت آن قرار می دهد.‏

‏‏     در بحثهای اخلاق، انسان و شناخت وی و چگونگی نگرش معلّم و مربّی اخلاق و تربیت‏‎ ‎‏به آن سهم بسزا دارد و این خود مبنایی برای دیگر مطالب است. به همین دلیل است که در‏‎ ‎‏ابتدای ارائه مباحث اخلاقی حضرت امام(س) اولین دفتر به بحث «انسان» اختصاص یافته‏‎ ‎‏است تا خود مبنایی برای بحثهای بعدی در این حوزه باشد.‏

‏‏ ‏

‏‏ویژگیهای این مجموعه‏

‏‏     ‏‏1. این مجموعه زیر نظر و با اشراف گروه معارف اسلامی حوزه معاونت پژوهشی‏‎ ‎‏مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) استخراج و تبویب گردیده و در هشت فصل تنظیم‏‎ ‎‏یافته است.‏

‏‏     2. بحث «انسان» بسیار گسترده است و شامل بسیاری از مطالب اعتقادی و اخلاقی دفاتر‏‎ ‎‏بعدی هم هست، ولی هدف در این مجموعه گزینش و گردآوری مطالبی است که دربردارندۀ‏‎ ‎‏مباحث نظری پیرامون انسان و آفرینش و تواناییها و تربیت پذیری وی می باشد، و می توان‏‎ ‎‏گفت مطالب این دفتر، مقدمه سایر مباحث خواهد بود.‏

‏‏     3. بحث «انسان کامل» در این مجموعه به اختصار آمده است و تفصیل آن را باید در کتاب‏‎ ‎‏امامت و انسان کامل از دیدگاه امام خمینی(س)‏‏ (تبیان ـ دفتر چهل و دوم) که توسط مؤسسه تنظیم‏‎ ‎‏و نشر آثار امام خمینی به چاپ رسیده است پیگیری کرد.‏

‏‏     4. برخی مطالب که در تبیانهای دیگر آمده است به تناسب بحث این دفتر، در اینجا تکرار‏‎ ‎‏شده است.‏

‏‏     5. مطالب این دفتر از آثار قلمی و سخنرانیها و پیامها و تقریرات درس امام(س) برگزیده‏‎ ‎‏شده است به همین دلیل دارای یکسانی در قلم و بیان نیست.‏

‏‏     6. در گردآوری و تنظیم این دفتر تلاش بر استقرای تامّ مطالب یک عنوان از تمامی آثار‏‎ ‎‏حضرت امام(س) است و سعی شده است آنچه ارائه می شود جامع و نتیجه نظر ایشان در هر‏‎ ‎
‏‎

‎‏موضوع باشد به گونه ای که تمامی نکات اصلی و دیدگاههای ایشان را شامل شود ولی نباید‏‎ ‎‏فراموش کرد که مباحث اخلاقی و بحث انسان در آثار ایشان بسیار مورد توجه بوده و به طور‏‎ ‎‏گسترده در همه آثار ایشان به آن پرداخته شده است، به همین دلیل به ناچار برای جلوگیری از‏‎ ‎‏افزایش حجم و حذف مفاهیم و معانی تکراری، گزینش صورت پذیرفته که بی شک خالی از‏‎ ‎‏کاستی و نقص نخواهد بود.‏

‏‏     7. به دلیل چند وجهی بودن موضوعات و بنا به ضرورت، برخی مطالب در فصول‏‎ ‎‏مختلف تکرار شده است و در مواردی به فصول دیگر ارجاع داده شده است.‏

‏‏     8. متن تمامی مطالب از حضرت امام(س) می باشد، ولی مقدمه، فهرستها و ترجمه های‏‎ ‎‏متنهای عربی از تهیه کنندگان می باشد، و بسیاری از پاورقیها برگرفته از آثار حضرت‏‎ ‎‏امام(س) ـ که توسط مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) نشر یافته ـ است.‏

‏‏     در پایان لازم می دانیم از همۀ افرادی که در مراحل مختلف کار ما را یاری کرده اند بویژه از‏‎ ‎‏خانم دکتر شایسته شریعتمداری و خانم دکتر مرضیه اخلاقی که در استخراج و تدوین‏‎ ‎‏موضوعات سهم بسزایی داشته اند صمیمانه تشکر کنیم. و سپاسگزار خواهیم بود اگر با اعلام‏‎ ‎‏راهنماییهای خود ما را در ادامه این راه و تکمیل و چاپ شماره های بعدی این مجموعه یاری‏‎ ‎‏رسانید.‏

‏‏ ‏

‏‏مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(س)‏

‏‏معاونت پژوهشی‏

‏‏گروه معارف‏

‎

‏‎ ‎

‏‎

‎