همسر مکرمه حضرت امام خمینی (س) سرکار علـّیه خانم "خدیجه ثقفی" در سال 1292 ه. ش در تهران، در خانواده علم و ادب دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم "آیت‏ الله میرزا محمد ثقفی" صاحب تفسیر روان جاوید، از علمای متجدد تهران و از شاگردان مرحوم "آیت الله العظمی حائری یزدی" بود. جد ایشان "میرزا ابوالفضل تهرانی" صاحب کتاب مشهور شفاء الصدور در شرح زیارت عاشورا از نوابغ دوره خود بوده است.

ایشان از نعمت هوش و استعداد ذاتی، حافظه‌ای فوق العاده، پشتکار و علاقه وافری به تحصیل دانش برخوردار بودند و تحصیلات کلاسیک علوم جدید را در دبیرستان‌های تازه تأسیس در آن دوره کسب کرده بودند. زبان فرانسه را به خوبی در مدرسه و زبان عربی را نزد حضرت امام آموخته بودند. بر شعر و ادب فارسی، مانند غزلیات حافظ و سعدی یا کتاب بوستان و گلستان سعدی و کلیله و دمنه و دیگر کتب ادبی تسلط داشتند و تا اواخر عمر نیز بسیاری از اشعار ایشان را در خزانه حافظه خویش داشتند. پس از ازدواج نیز دروس حوزوی را به مدت 15 سال نزد حضرت امام فرا گرفتند. با ارتحال حضرت امام، اگر چه ایشان همدمی الهی و پشتیبانی عزیز را از دست دادند، اما به دلیل شخصیت و روحیه محکم و مستقل و نیز جایگاه ویژه بانوی انقلاب و "قدس ایران" در میان خانواده و فرزندان موقعیت ممتاز ایشان با عزت و احترام حفظ گردید. ایشان پس از سال ها فراغ از همدم شصت ساله اش در اول فروردین 1388 دار فانی را وداع گفتند. پیکر ایشان در کنار مرقد مطهر امام به خاک سپرده شد.