گفت و گو با دكتر محمد مقدم، ‌معاون بين‎الملل موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(س)

زبان، عنصری ‌برای انتقال‌ اندیشه‎های ‌امام

معاونت بين الملل موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(س) يكي از چهار معاونت این موسسه است كه با رويكردي فراملي به معرفي انديشه ها و آثار بنيان گذار جمهوري اسلامي ايران و نيز گسترش مباني انقلاب اسلامي پرداخته است. با اين رويكرد، گفت وگويي را با حجت الاسلام والمسلمين دكتر محمد مقدم، معاون بين الملل موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(س) انجام داده ايم كه در زير مي خوانيد.

در آغاز ممكن است درباره رويكرد معاونت بين‎الملل در معرفي شخصيت و انديشه‌هاي حضرت امام خميني(س) توضيحاتی ارائه فرمایید؟

به نامه خدا. از آن جايي كه شخصيت رهبر كبير انقلاب از نظر ما شخصيتي ملي است، رويكرد اصلي اين معاونت را بر اين مبنا قرار داده ايم. از نظر ما مسئوليت معرفي انديشه‎هاي حضرت امام، فقط با موسسه نيست بلكه همت عالي و ملي را طلب مي‎كند. از همين روي، شورايي را متشكل از نهادهاي بين‎المللي داخلي همچون وزارت امور خارجه، ‌سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي، جامعه المصطفي، ‌دارالتقريب، ‌وزارت ارشاد، ‌مجمع اهل البيت، ‌معاونت برون مرزي صدا و سيما تشكيل داده‌ايم با نام "شوراي عالي بين‎الملل". رويكرد اين شورا در 3 فاكتور خلاصه مي‎شود؛ نخست اين كه به همه يادآوري كنيم كه امام خميني (س) شخصيت ملي است بنابراين همه موظفند در جهت معرفي ايشان گام بردارند. دوم افزايش مسئوليت‎پذيری نهادهاي بين‎المللي در قبال رهبر كبير انقلاب است. سوم با اين رويكرد راندمان كار را بالا برده ايم؛ به اين معني كه بعنوان مثال، چاپ كتابي با مشاركت اعضای اين شورا در حوزه بين‎الملل هم قوت كار را بالا مي‎برد و هم در بخش نشر و توزيع كالاي فرهنگي چون كتاب، ‌سرعت را افزايش داده و مدت زمان و هزينه‌ها را پایین می‎برد. بنده به شخصه از زمان تشكيل شورا، از راندمان خوب آن راضي بوده‌ام زيرا در شوراي عالي بين‎الملل، همه با هم كار مي‌كنيم نه همه با من.

در چه حوزه‌هاي زباني اين شورا فعاليت مي‌كند؟

بيشتر در حوزه‎هاي زبان‎هاي محلي مثل كردي، ‌سواحلي و يا حتي آلبانيايي. البته بیشتر تمرکز بر زبان‎هاي فراگير است.

خود معاونت موسسه چطور؟ گستره فعاليت آن چگونه است؟

اگر بخواهيم به طور خلاصه فعاليت‎هاي حوزه معاونت بين‎الملل را دسته بندي كنيم، ‌مي‎توان گفت بخش‎های ترجمه، ارتباطات، مخاطب‎شناسي، آرشيو و نيز ارائه خدمات و منابع پ‍ژوهشي عمده فعاليت‎هاي ما را در بر مي‌گيرد.

در بخش ترجمه كه يكي از گسترده‎ترين بخش‎هاست، ‌وظيفه ما برگرداندن آثار امام خميني(س) به زبان‎هاي فراگيري چون فرانسه و آلماني و اسپانيايي و حتی انگلیسی و نيز برخي زبان‎هاي بومي و محلي است. هرچند تمركز ما بر زبان‎هاي فراگير بیشتر است و ترجمه به زبان‎هاي بومي و محلي را با مشاركت ديگر ارگان‎ها پيگيري مي‎كنيم. تاكنون در اين بخش به 25 الي 26 زبان دنيا آثار حضرت امام خميني (س) براي علاقمندان به انديشه‎های رهبر كبير انقلاب منتشر و توزيع شده است. نكته‌اي كه بايد عرض كنم اين است كه از اين جهت، اين بخش اهميت بسياري دارد زیرا زبان، عنصر مهمي براي انتقال انديشه و فكر است.

در بخش ديگر يعني ارتباطات،‌معاونت بين الملل وظيفه برقراري ارتباط با مجامع آكادميك،‌نهادهاي فرهنگي،‌ديني واسلام را داراست.در اين بخش یعنی بخش ارتباطات، معاونت بین‎الملل وظیفه وظبفه برقراری ارتباط با مجامع آکادمیک، نهادهای دینی، فرهنگی، و اسلامی را داراست.ما دو رويكرد را در این بخش دنبال مي‎كنيم؛ نخست، استفاده از داشته‎هاي آنها و دوم در اختيار قرار دادن آثار توليدي مان به آن‎ها.در بخش ارتباطات است كه با كتابخانه‌هاي مركزي و اصلي دنيا ارتباطات برقرار كرده‎ايم و توانسته‎ايم آنها را با آثار منتشر شده در موسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني(س) تجهيز كنيم؛ مثل کتابخانه مرکزی هامبورگ.

بخش ديگري كه فعاليت آن براي ما بسيار حائز اهميت است، مخاطب شناسي است؛ در اين بخش، تحقيق و بررسي و شناخت مخاطبين، ‌تلقي ذهني و فرهنگي آنها و نيز پیگیری نوع استقبال از توليدات مختلف موسسه انجام مي‎گيرد.

مخاطب شناسي از آن روي براي ما داراي اهميت است كه مي‎تواند براي شناسايي اين موضوع كه چه نوع آثاري از آثار امام خميني(س) در يك حوزه جغرافيايي مفيد است کمک کند زيرا، آثار متفاوت در كشورها و حوزه‎هاي مختلف فرهنگي و جغرافيايي، تاثيرات متفاوتي را از خود بروز مي‎دهند.

بعنوان مثال، در كشورهاي اروپايي، آثار اخلاقي و عرفاني رهبر كبير انقلاب، مخاطبان بسياري دارد درحالي كه در كشورهايي چون هند و پاكستان، آثاری با محوريت وحدت و در كشورهايي چون لبنان و فلسطين كتاب‎هايی با موضوعات مقاومت و مبارزه طرفداران بسياري دارند.

بنابراين داده‎هاي بخش مخاطب شناسي است كه ما را در شناخت ضرورت‎هاي هر جامعه كمك مي‎كند و بر مبناي آن مي‎توانيم كارهايمان را اولويت‎بندي كنيم.

بخش ديگر معاونت بين‎الملل بخش آرشيو است؛ در اين بخش ما بر اساس كليد واژه هايي كه تدارك ديده ايم، بر مبناي کلید واژه‎هایی چون امام خميني(س)، انقلاب و اسلام سياسي و حتي تروريسم ديني، ‌كتبي را انتخاب خريداري ونگهداري مي‎كنيم و از اين نظر منابع غني را در اختيار داريم.

بخش آخر كه مي‎تواند جزوي از بخش آرشيو باشد، بخشي است كه براي کمک تحقيق و پژوهش اشخاص حقيقي و حقوقي بيرون سازماني فعاليت مي‎كند. در اين بخش، ما چه از نظر منابع و چه از نظر هدايت و راهنمايي پژوهشگراني كه مي‎خواهند درباره انقلاب اسلامي و يا امام خميني(س) و يا همان كليد واژه‎هاي كلي تحقيق كنند را حمايت خواهيم كرد كه اين حوزه حتي پايان‎نامه‎ها را نيز شامل مي‎شود.

آیا برگردان کتب از زبان‎های دیگر به فارسی نیز بر عهده شماست؟

خیر بر عهده ما نیست. البته در صورت درخواست بخش انتشارات و یا پژوهشکده، این معاونت می‎تواند در ارزیابی کتب انتخابی کمک کنیم.

حضور در عرصه‎های بین‎المللی چطور؟ حضور در نمایشگاه‎های کتاب و یا همایش‎های بین‎المللی؟

تمامی همایش‎های بین‎المللی که به موضوع انقلاب اسلامی و امام خمینی(س) در داخل برگزار می‎شود، یا مسئولیت آن باماست و یا با همکاری این معاونت انجام می‎شود.

در نمایشگاه‎های بین‎المللی داخلی نیز این معاونت مسئولیت اجرایی را بر عهده دارد؛ اما در بعد برون مرزی باید عرض کنم که این معاونت در نمایشگاه‎های بین‎المللی حضور موثر داشته است. و نیز این آمادگی در اینجا وجود دارد تا هم در نمایشگاه‎های بین‎المللی شرکت کرده و هم کارشناسان آشنا با حوزه‎های معرفتی و اندیشه‎ای بنیان‎گذار جمهوری اسلامی و انقلاب و اسلام را معرفی کند.

در یکی از پاسخ‎ها درباره کلید واژه‎های انتخابی سخن گفتید؟ آیا در این مبحث تحقیقاتی نیز درباره درصد کاربرد این واژه‎ها و برنامه‎ریزی برای تغییر کاربری آنها و یا تصحیح انحرافات معانی در واژگان خارجی در حوزه انقلاب و امام انجام می‎شود؟

اصل هدف‎گذاری ما در تعیین منابع و نیز تولید بولتن‎های ویژه همین است؛ البته امیدواریم سایت اینترنتی ما نیز به زودی آغاز به کار کند تا بتوانیم با شناسایی رویکردهای منفی در کابرد واژگان ترکیبی مثل تروریسم دینی و غیره فعالیت‎های موثری را انجام دهیم. همچنین یکی از اهدف معاونت بین‎الملل شناسایی شبهات ایجاد شده در باره اسلام، انقلاب و رهبر کبیر انقلاب و فعالیت در جهت پاسخ‎گویی به آن‎هاست.

در بحث ترجمه چه نظارت‎هایی انجام می‎شود تا اثر تولید شده بتواند با اصل مباحث طرح شده بسیار نزدیک باشد؟

بحث ترجمه مثل بحث کپی فیلم است. هر چقدر هم در آن دقت،شود درصدی در آن اختلاف نظر وجود دارد. با این حال ما با تهیه فرهنگ‎نامه‎هایی ویژه درباره کلماتی چون ولایت فقیه و یا وحدت وجودی و.... پیشنهادهای خود را ارائه کرده ایم و مترجمان چه در داخل و چه در خارج واژگانی را بکار گیرند که مدنظر موسسه است و در‌این‌باره وحدت رویه وجود دارد.

همچنین روند چاپ کتاب به زبان غیرفارسی به گونه‎ای است که معاونت بین‎الملل هم در مرحله ویرایش و هم نمونه خوانی در آن دخالت دارد و در هر بار چاپ، کتب ارزیابی شده و تصحیح می‎شود؛ تا این لحظه از فعالیت این معاونت، سعی بر این بوده که در آثار تولیدی ضایعات کمتری را شاهد باشیم.

در بحث سالگرد بزرگداشت امام خمینی(س) فعالیت‌هاي معاونت بین الملل چه گستره‌اي را در بر می‎گیرد؟

معاونت بین‎الملل موسسه در شش الی هفت سال گذشته، مسئولیت ستاد خارجی بزرگداشت را نیز بر عهده داشته است. بنابراین شناسایی اندیشمندان فرهنگی، دانشگاهی، دینی و حتی سیاسی، دعوت از آنان و نیز امرشناساندن اندیشه‎های رهبر کبیر انقلاب و انقلاب اسلامی چه در طی برگزاری مراسم و نیز در طول سال بنابر مراودات انجام شده و بر عهده معاونت بین‎الملل موسسه خواهد بود.