فعالیت نمایندگی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در قم در گفتگو با حجت الاسلام والمسلمین حبیب‌الله موسوی

تدوين‌دانشنامه امام‌خميني(س)

موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)به منظور گردآوری،طبقه بندی،حفظ و نگهداری،تنظیم و ترجمه و نشر آثار و‌اندیشه‌هاي امام خمینی(س) و همچنین فراهم آوردن امکانات لازم جهت ارائه خدمات تحقیقاتی و آموزشی پیرامون انقلاب اسلامی و سیره امام خمینی(س) تشکیل شده است.دفتر این موسسه در قم، در سال 1370، به منظور تصحيح، تحقيق و عرضه تأليفات حوزوي حضرت امام(س) و نیز تقريرات دروس ایشان و شروح تدوين شده بر كتب آن حضرت، دفتر نمایندگی مؤسسه در قم، تأسيس گردید. اين دفتر تاكنون توانسته است دهها جلد از تأليفات علمي و حوزوي و نيز تقريرات شاگردان حضرت امام(س) را با تحقيقات متقن و مورد نياز، به­‌دست چاپ و نشر برساند. دفتر قم در کنار فعالیت‌هاي تحقیقاتی و پژوهشی، در حوزه آموزش و اطلاع‌رساني و نیز ترویج ‌اندیشه‌هاي امام خمینی(س) فعالیت دارد. در همین زمینه با حجت الاسلام و المسلمین حبیب الله موسوی رئیس نمایندگی موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) در قم به گفت و گو نشستیم که آن را از نظر مي‌گذرانید

در مورد فعالیت هاي دفتر موسسه تنطیم و نشر آثار امام خمینی(س)در قم توضیحاتی را بفرمایید؟

موسسه قم در سال 1370 به عنوان موسسه‌اي علمي، پژوهشي و آموزشي تاسيس شد و زير مجموعه مؤسسه تنظيم و نظر آثار امام خميني (س) در تهران است.اين موسسه نسخه‌اي از موسسه تهران نيست كه هر آنچه آنجا انجام مي‌شود اينجا نيز مي‌شود بلكه بخشي از فعاليت‌هاي علمي، پژوهشي و آموزشي به اين موسسه واگذار شده است.در اصل به منظور آماده‌سازي، ويرايش، تصحيح و تحقيق كتاب‌هاي امام خميني (س) اين موسسه تاسيس شده و همين‌طور به منظور برخي اهداف درسي، پژوهشي و آماده‌سازي تقريرات درس‌هاي امام (س) كه توسط شاگردان ايشان در قم يا نجف به رشته تحرير درآمده و شرح‌هايي كه بر كتاب‌هاي امام نوشته شده ايجاد شد.علاوه بر آن دفتر قم كتاب‌هايي كه پيرامون امام، ارتباط با‌انديشه‌هاي امام،‌انديشه‌هاي كلامي، فلسفي، سياسي، عرفاني، اخلاقي، تفسيري، فقه و اصول هستند را گردآوري مي‌كند.

در زمینه آموزشی فعالیت‌هاي این موسسه را برایمان تشریح کنید؟

آموزش چندين سال است در دفتر قم انجام مي‌شود و اين امر در دو فاز صورت مي‌گيرد.

فاز نخست كوتاه‌مدت که حداکثر شش ماه است كه بيشتر شامل دوره‌هاي آشنايي با افكار و‌انديشه‌هاي امام است و فاز دوم‌انديشه‌هاي امام به صورت تخصصي آموزش داده مي‌شود كه معمولا دو ساله است. در اين بخش، دفتر قم فعاليت‌هاي خوبي داشته است. حتي در سطح كشور نيز اين مساله دنبال شده و سرفصل‌هايي را دفتر قم آماده كرده و به وزارت علوم ارايه كرده است.اين سرفصل‌ها به تصويب وزارت علوم رسيده و اين وزارت به دانشگاه‌ها ابلاغ كرده است كه رشته‌اي را به عنوان شناخت‌انديشه‌هاي امام در سراسر دانشگاه‌هاي كشور تاسيس كنند و از طريق كنكور سراسري دانشجو بپذيرند. همچنين در بخش آموزش حركت جديدي انجام داديم و آن اينكه همين آموزش را به صورت تخصصي آكادميك به تصويب شوراي عالي حوزه علميه قم رسيد،و از امسال ما مي‌توانيم مدرسه تخصصي شناخت‌انديشه‌هاي امام در چندين رشته با نزديك به 90 واحد درسي داشته باشيم كه مدرك كارشناسي ارشد داده مي‌شود و اين اتفاق براي نخستين‌بار است كه شوراي‌عالي حوزه قم تصويب كرده است اميد مي‌رود كه اول مهر دانشجويان این رشته پذيرفته و راه‌اندازي شود.دانشجويان اين رشته از ميان طلاب حوزه علميه قم پذيرفته مي‌شوند.

در زمینه همایش‌ها این دفتر چه فعالیت‌هايي داشته است؟

دفتر قم با هماهنگي با موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمینی(س) در تهران هميشه در زمينه‌ همايش‌ها همكاري و هماهنگي مي‌كند. چندين همايش تاكنون برگزار شده كه حاصل آن 50 جلد كتاب بوده و این کتاب‌ها به چاپ رسيده‌اند. اين همايش‌ها در سال‌هاي گذشته برگزار شده است.

لطف کنید بخش‌هاي مختلف موسسه را توضیح دهید؟

دفتر قم بخش‌هاي مختلف دارد. 1-بخش پايان‌نامه: پايان نامه‌هايي كه هم بيرون و هم داخلي و حوزوي و هم غيرحوزوي و در دانشگاه‌هاي قم هستند را شامل مي‌شود، حتي اگر از دانشگاه‌هاي مختلف كشور ارسال مي‌شود، مورد بررسي و ارزيابي قرار مي‌گيرد، اگر كار قوي باشد براي چاپ به تهران ارسال مي‌شود و اگر ضعيف باشد در آرشيو نگه داشته مي‌شود.

2-بخش دوم بخش خاطرات:در این بخش خاطرات شاگردان امام، آنهايي كه در قم مستقر هستند يا علما و‌انديشمنداني كه خارج از قم هستند را شامل مي‌شود. دفتر قم در اين حوزه فعال است و ما آرشيوي بسيار قوي داريم از مصاحبه‌هايي كه با شاگردان امام در رابطه با خاطراتي كه از ايشان داشتند كه به شكل‌هاي مختلف فيلم و نوار ضبط شده است. اينها بررسي مي‌شوند و آنهايي كه قوي هستند تبديل به كتاب مي‌شود و منتشر مي‌گردد.

3-کتابخانه:ما كتابخانه بسيار غني داريم. كتاب‌هايي كه در سراسر دنيا با موضوع امام(س) چاپ مي‌شود را در حد توان فراهم مي‌كنيم. در مجموع كتابخانه تخصصي قوي و خوبي داريم كه در طول روز محققان و پژوهشگران حوزوي و غیر حوزوی به آن مراجعه مي‌كنند. اگر محققان مسائلي پيرامون امام و انقلاب بخواهند مي‌توانند اينجا بيايند و از كتابخانه استفاده كنند. البته بخش پژوهش ما نيز كتابخانه اختصاصي دارد كه بيشتر كارهاي پژوهشي در آن انجام مي‌شود.

در زمینه پژوهش چه فعالیت‌هايي دفتر قم دارد و آیا در این زمینه با موسسات دیگر همکاری دارید؟

تا كنون بيش از 100 جلد كار پژوهشي به چاپ رسيده است. بيش از 50 جلد نيز الان در دست چاپ داريم، همين حدود نيز در حال تحقيق و پژوهش است كه به تدريج وارد عرصه ويرايش و نهايي‌شدن مي‌شود و پس از آن به تهران مي‌رود تا منتشر گردد.برخي از فعاليت‌هاي علمي در دفتر قم با همكاري موسسات ديگر با حوزه علميه قم صورت مي‌گيرد و دفتر قم همكاري بسيار خوبي با موسسات ديگر به ويژه با جامعه المصطفي دارد كه حوزه طلاب خارج از كشور مي‌باشد و در قم مستقر است.

همچنین در این بخش آثار حاج آقا مصطفي در حال جمع‌آوري و آماده براي چاپ است.

علاوه بر این،در بخش پژوهش دو فعاليت عمده در حال انجام است: يك فعاليت مربوط به مجموعه آثار امام است كه شايد حدود 60 جلد ‌شود؛اين فعاليت شامل جمع آوري كليه آثار امام به صورت يكجا با حروفچيني جديد بازخواني و ويرايش جديد به صورت يكنواخت است و اميدواريم تا پايان سال این کار تكميل شود و براي چاپ بدهيم. احتمال مي‌رود براي سالگرد بزرگداشت ارتحال امام در سال‌90 رونمايي كنيم يا در نمايشگاه بين‌المللي تهران به معرض نمايش بگذاريم.همچنين روی شرح‌هاي مربوط به امام نیز کار مي‌کنیم كه بهترين و كامل‌ترين شرح، شرح تحريرالوسيله است كه مرحوم آيت العظمي فاضل لنكراني انجام داده و حدود 20‌جلد آن آماده است و هفت جلد ديگر نيز در حال آماده‌سازي است. اين كار به صورت بيست و هفت، هشت جلدي تحت عنوان «تفسير الشريعه» در شرح تحرير الوسيله ان‌شاءالله امسال تمام مي‌شود و براي چاپ ارسال مي‌گردد.

دانشنامه امام خمینی(س)که گویا کار آن چندین سال پیش کلید خورده اکنون در چه مراحلی به سر مي‌برد؟

در مورد دانشنامه بايد بگويم كه كار آن از هشت سال پيش آغاز شده ولي به دلايل گوناگون به صورت كج‌دار و مريز پيش مي‌رفته يا برخي سال‌ها كاملا متوقف بود، از سال گذشته تاكنون با هماهنگي صورت گرفته با تهران و همكاري آقاي دكتر حميد انصاري که کار دانشنامه را فعال کردند و از هفت هشت‌ماهه آخر سال 88 با ساختاري جديد كار آن در حال پيش رفتن است. شوراي عالي علمي براي آن تعيين شد همچنین هيات علمي 12 نفره از صاحبنظران و‌انديشمندان براي آن مشخص گردید. اين دانشنامه مربوط به شخص خود امام است.

در دنيا دايره‌المعارف يا دانشنامه‌هاي مختلفي وجود دارد ولي دانشنامه يا دايره‌المعارف شخص كم است. شخصي همانند امام كه جايگاه بسيار مهمي در تاريخ و ميان ملل دارد طبيعي است كه بايد دايره‌المعارف و دانشنامه جامعي پيرامون وي تدوين شود. به همين خاطر حدي را مشخص كرديم در شوراي عالي و آن اينكه دانشنامه در حدود هزار مدخل و مقاله شود، يعني اين دانشنامه در حدود هزار مدخل در رشته‌هاي مختلفی که برنامه‌ريزي شده است. اكنون چند گروه كارهاي دانشنامه را پيش مي‌برند.

گروه اول: پرونده‌ساز است كه براي هر گروه ديگر پرونده علمي ايجاد مي‌كند و گروه بسيار مهمي است.

گروه دوم: گروه فلسفه، عرفان و كلام.

گروه سوم: گروه فقه و اصول.

گروه چهارم: گروه تاريخ و حوادث.

گروه پنجم: گروه آثار و كليات است.

قرار است دانشنامه طي دو سال در هزار مدخل با متوسط 1500 تا دو هزار كلمه‌اي تحويل داده شود.

بودجه دانشنامه سال گذشته تصويب شده و مشكلي در اين زمينه وجود ندارد.

آقاي دكتر حميد انصاري به عنوان رئيس دانشنامه همكاري بسيار خوبي كرده‌اند.تا كنون بيش از 400 مدخل دانشنامه تدوين شده و در حال بررسي است ولي هنوز نهايي نشده‌اند.

در مورد جشنواره‌انديشه جاويد مختصری برایمان توضیح دهید؟

اين جشنواره،جشنواره‌اي است كه در حوزه‌هاي علميه سراسر كشور برگزار مي‌شود و دفتر قم آن را برگزار مي‌كند. تاكنون دوبار برگزار شده است. دو سال پيش و امسال.در ابتدا بحث بر سر برگزاري دو سالانه آن بود ولي به علت استقبال خوبي كه از‌ آن شده و توصيه بزرگان در حوزه باعث شد كه ما سالانه آن را برگزار كنيم. اكنون سايت آن فعال است و در حال برنامه‌ريزي براي برگزاري آن در سال آينده و به شكل سالانه هستيم.

اين جشنواره با همكاري حوزه علميه قم، دفتر سازمان تبليغات و جامعه المصطفي برگزار مي‌شود ولي بهترين همكاري را دفتر خدمات حوزه علميه قم داشت. اين جشنواره در 96 شهرستان كشور همزمان در يك روز میان طلاب برادر و خواهر برگزار شد و اين رويداد بزرگي بود. امسال در رشته‌هاي مختلفي برگزار شد. در سال‌هاي قبل منحصر بود به كتابخواني، كتاب حديث بيداري و منشور روحانيت.امسال جشنواره شامل آثار كتابخانه‌اي مربوط به امام شد و نیز دو عنوان كتاب به علاوه كتاب سوم كه مربوط به حضرت امام شد،كتاب انقلاب اسلامي كه در دو جلد است. در اين جشنواره استقبال خوبي از كتابخواني شد. وي گفت:بيش از هشت هزار نفر شركت‌كننده داشتيم. 500 جايزه داشتيم كه بيش از 200 جايزه مربوط به عمره مفرده بود كه با هماهنگي حوزه انجام شد جشنواره علاوه بر كتابخواني در حوزه تاليف كتاب، پايان‌نامه، مقاله، زندگي‌نامه، شعر، خط، نقاشي و طراحي نيز بود كه 200 اثر با توجه به پراكندگي كار به دبيرخانه جشنواره رسيد و مورد ارزيابي قرار گرفت و از رتبه يكم تا چهارم مشمول جوايز شدند. اين جوايز شامل عمره، عتبات عاليات، مشهد مقدس و سكه بهار آزادي و صحيفه حضرت امام ‌شد. اميدواريم كه سال آينده پربارتر شود و نتایج بهتری را بگیریم.

کارهای جنبی نیز دفتر قم دارد؟

علاوه بر کارهای مختلف که ذکر شدموسسه کارهای جنبی نیز انجام مي‌دهد از جمله كارهاي جنبي دفتر قم رايزني با بزرگان و علماي حوزه علميه قم براي چگونگي نشر‌انديشه‌هاي امام هم در بعد پژوهش هم در بعد آموزش هم فكري مي‌شود و به مرحله اجرا مي‌رسد..

همچنین بخش روابط عمومي داریم که این بخش، برنامه ستاد ارتحال امام، همايش و برنامه‌هاي در طول سال را انجام مي‌دهد.توزيع اقلام فرهنگي نيز از جمله اقدامات اين بخش است.از نخستین شماره‌هاي حضور دفتر نمایندگی موسسه در قم به لحاظ ارتباط با فضلا و محققان حوزه علمیه قم و برخی مراکز دانشگاهی با حضوری فعال منبعی علمی و مهم برای بخش مقالات نشریه حضور گردید.

موسسه قم یک ویژگی نیز دارد و آن بودن بیت شماره یک امام است روزانه مراجعات فراوانی حتی از ملیت‌هاي مختلف جهان را شاهد هستیم.گاهی وقت‌ها مراجعه کنندگان بویژه در تابستان به هزار نفر مي‌رسند.بنابراین ما جزوه‌هايي را به زبان‌هاي فارسی،عربی،اردو و انگلیسی تهیه کرده ایم.نمایشگاه دائمی آثار امام هم در اين مكان تاسيس شده و کسانی که مي‌آیند به این مکان برایشان توضیحات لازم داده مي‌شود.

از سوی دیگر بیت شماره دو امام را داریم که بعد از بازگشتشان از پاریس در آنجا اقامت داشتند و بعد از تعمیرات انجام شده امیدواریم به زودی درش به روی بازدید کنندگان گشوده شود.همچنین حجره امام در دارالشفای فیضیه است که از آن نگهداری مي‌شود. از مسجد سلماسی که محل درس امام بود و از دیگر اماکنی که منتسب به امام هستند نيز نگهداری مي‌کنیم.