مقدمه
حفظ محیط زیست چیست؟
به مجموعه کارهایی که برای نگهداری محیط زیست یا جلوگیری از تخریب آن انجام می گیرد، حفظ محیط زیست گفته می شود. تلاشی است برای حفظ سلامتی محیط و انسانها،
در سطوح شخصی، سازمانی یا دولتی و...
با این تعریف هر عقل سلیمی با حفظ محیط زیست همداستان است. همۀ ادیان الهی و غیر الهی نیز بدان توصیه می کنند. در همه ادیان الهی و آیینهای بزرگ، پاکی و عدم آلودگی جزء وظایف دینی شمرده شده است. «النظافه من الایمان» که به حفظ پاکی در همه زمینه ها اعم از انسان، زمین، آب، هوا و غیره اشاره می کند؛ بنابراین جلوگیری از آلودگی ها که از اهداف حفاظت محیط زیست است، مسئله امروزی نبوده، بلکه مسئله ای است که در طول تاریخ بشر اهمیت داشته است.
خداوند در قرآن می فرماید:
«اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَکُمْ مِنْ إِلَهٍ غَیْرُهُ هُوَ أَنْشَأَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَکُمْ فِیهَا»
خدا را پرستش کنید، که معبودی جز او برای شما نیست! اوست که شما را از زمین آفرید، و آبادی آن را به شما واگذاشت! »
شمایی که از زمین و خاک آفریده شده اید، «إِسْتَعْمَرَکُمْ فِیهَا » توان آباد نمودن زمین و محیط زیست نیز به شما داده شده است. پس حفظ و آباد کنید زمین را! خداوند، توان و استعدادِ آباد کردن زمین را به آدمیان بخشیده و آنها را به سوی آبادانی گرایش داده است. این خود نعمت بزرگی است و خداوند را شایستۀ بندگی و عبادت می کند. پس یکی از بهترین عبادتها حفظ محیط زیست است، همانطور که آلودگی و تخریب آن نیز گناه است و عقوبت دارد.
حفظ محیط زیست از دیدگاه امام خمینی
با توجه به تأکید آیات و روایات دینی، حفظ محیط زیست در سیرۀ نظری و عملی امام خمینی نیز آشکار است. ایشان در طول زندگی خویش به ویژه پس از انقلاب اسلامی، بارها بر آن تأکید کرده است. دقت در نظرات و زندگی حضرت امام، نشانگر توجه ویژۀ ایشان بر حفظ محیط زیست است. چنانچه در پاسخ به نامۀ یکی از علمای قم، ضمن اعتراض به ایشان می نویسد:
آیا «امروز هم شیعیان می توانند بدون هیچ مانعی با ماشین های کذایی جنگل ها را از بین ببرند و آنچه را که باعث حفظ و سلامت محیط زیست است را نابود کنند و جان میلیونها انسان را به خطر بیندازند و هیچکس هم حق نداشته باشد مانع آنها باشد؟... بالجمله آن گونه که جنابعالی از اخبار و روایات برداشت دارید، تمدن جدید بکلی باید از بین برود و مردم کوخ نشین بوده و یا برای همیشه در صحراها زندگی نمایند! »
(صحیفه امام، ج 21، ص: 151)
همچنین در نامه ای به یکی از علاقه مندان توضیح می دهد:
«در حفظ محیط زیست و سالم سازی طبیعت و جلوگیری از قطع درختها حتی در منازل و املاک اشخاص، در مسائل اطعمه و اشربه، در... همه اینها گوشه ای از هزاران مسئله مورد ابتلای مردم و حکومت است... اگر بعضی از مسائل در زمانهای گذشته مطرح نبوده است و یا موضوع نداشته است، فقها امروز باید برای آن فکری بنمایند. » (صحیفه امام؛ ج 21، ص: 177 )
پس می بینیم که از دیدگاه امام خمینی محیط زیست و حفظ آن یکی از اقتضائات روز است که فقها و علما باید به آن پرداخته و اجتهاد کنند. وارد این موضوعات شده و سعی کنند از ابعاد و زوایای مختلف فقهی به مسائل مربوط به محیط زیست و آسیب هایی که ناشی از تخریب محیط زیست می شود وارد شده و جنبه های فقهی و حقوقی آن را بیان کنند. این دیدگاه امام خمینی به محیط زیست اختصاص به پس از انقلاب و دوران نظام جمهوری اسلامی نداشت، بلکه ایشان پیش از انقلاب نیز دغدغۀ محیط زیست داشت. در دوران پهلوی نیز تأکید بر ملی کردن مراتع و جنگل ها را داشت، نه به اسم ملی کردن، به نفع دربار و اطرافیان مصادره شود. به گونه ای که ملی کردن، سرپوشی بر غارت ذخایر کشور نباشد؛ لذا می فرمود: «این زاغه نشینهای ما و این بدبختهایی که در ایران هست. از آن طرف، با اسم ملی کردن جنگل ها، ملی کردن مراتع، ملی کردن آبها، ملی کردن رودخانه ها، آبهای زیرزمینی، تمام جاهای خوب را به شرکت های بزرگ امریکایی یا صهیونیستی یا انگلیسی دادند. »
(صحیفۀ امام؛ ج 3، ص 410)
نتیجه آن که امام خمینی برای حفظ محیط زیست ارزش فراوانی قائل بود و همگان را به توجه به این موضوع مهم سوق می دادند. اکنون امید است همه بتوانند عملاً در جهت تحقق آرمانهای بلند امام راحل و ارزشهای والای انقلاب اسلامی گامهای مؤثری بردارند، چرا که هر دستگاهی در دولت و هر مسئولی می تواند در رسیدن به آن آرمانها نقش داشته باشد، مشروط به اینکه یک پیوند و میثاق واقعی باشد.
.
انتهای پیام /*