مردم فریبی سیاستمداران یا سیاستمداران مردم فریب ویژگی کهن دموکراسیهاست. بسیاری از اندیشمندان کلاسیک بر این صفت، هم در سطح نظر و هم در سطح عمل، تأکید کرده اند. مشهور است که یک سناتور مجلس سنای امریکا زمانی گفته است همان طور که بازرگانان به تجارت کالا می پردازند، من هم به تجارت آرا مشغولم. در پرتو تبلیغات وسیع و جریان سازیهای فکری و عاطفی که اغلب در دموکراسیها وجود دارد، رأی دهندگان از موضع عمل خلاق خارج و به رفتار زیستی نزدیک می شوند. مارکس احتمالاً در این مورد درست می اندیشید که در جوامع بورژوایی، رأی دهندگان بر اثر همین جریان سازیها، خالی از خواسته های واقعی خود می شوند و در حالت از خود بیگانگی به پای صندوقهای رأی می روند. در دموکراسیهای کاذب، تقریباً همیشه در ارتباط میان رهبران و انتخاب کنندگان، عنصر آگاهی غایب است؛ به بیان دیگر رهبران بر حسب خواسته های واقعی انتخاب نمی شوند.
اندک اند رهبرانی که مردم را به خواسته های واقعی شان که در پس روزمرگیها نهان است متنبه می گردانند و از آن اندک تر رهبرانی اند که هم ملت را آیینه وجود خود می سازند و هم خود آیینه نمایش ملت می شوند. به نظر می رسد که امام خمینی(س) در رأس همین اندک رهبران قرار می گیرند. بدیهی ترین نتیجه این است که مردم ایران در ذهن و دل حضرت امام از جایگاه حساس و بلندی برخوردارند. از این روست که تأمل و تعمق بیشتری در خصوص ارتباط امام ـ این فرزانه عصر ـ و مردمی که آرمانهای ایشان را به تحقق رساندند ضرورت می یابد. تدوین مجموعه ای که اینک فرا روی شماست، تمهیدی بر اجابت همین ضرورت است.
آنچه از ابتدا روشن است اینکه از دیدگاه امام خمینی(س) مردم و حکومت اسلامی جدای از یکدیگر نیستند. در این راستا ایشان به نقش محوری مردم در شکل گیری حکومت تأکید می کنند و می فرمایند: «از حقوق اوّلیه هر ملتی است که باید سرنوشت و تعیین شکل و نوع حکومت خود را در دست داشته باشد.» (صحیفه امام؛ ج 4، ص 367 )
امام(س) از اراده و حضور مردم به عنوان عامل اساسی در مشروعیت مردمی حکومت یاد می کنند و بر این اساس هرگونه دیکتاتوری را برخلاف اسلام تلقی و رد می کنند. بدین جهت است که ایشان، در پاسخ به دلیل مخالفت خود با سلطنت مشروطه و شاه، چنین بیان می دارند: «ارادۀ ملت نقشی در روی کارآمدن شاه نداشته، بنابراین سلطنت وی از اساس غیرقانونی و از مشروعیت برخوردار نیست».( همان؛ ج 5، ص 173)
در نظام اسلامی همه مردم موظفند که بر امور جامعه اسلامی نظارت داشته باشند. کُلُّکُمْ راعٍ وَ کُلُکُّم مَسْئول. چه آگاهی مردم و مشارکت و نظارت و همگامی آنها با حکومت منتخب خویش، خود بزرگترین ضمانت حفظ امنیت در جامعه می باشد و این مطلب می تواند مؤید این نکته نیز باشد که وجدان عمومی بهتر از هر فرد و جناحی خیر و صلاح خود را تشخیص می دهد.
ایشان با اعتقاد به نبوغ سیاسی و معرفتی مردم اعلام می دارند: «در ایران اسلامی مردم تصمیم گیران نهایی تمامی مسائلند».(همان؛ ج 16، ص 266) و در جای دیگر با عنایت به تجلی خواسته های مردم در شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی می فرمایند: «سیاست ما همیشه بر مبنای آزادی، استقلال و حفظ منافع مردم است که این اصل را هرگز فدای چیزی نمی کنیم». (همان؛ ج 4، ص 364)
از منظر امام حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش از ضرورتهای نظام جمهوری اسلامی است، لذا شوراها به عنوان یکی از روشن ترین نمودهای جلوۀ حاکمیت مردم توسط امام در ایران اسلامی بنیان نهاده شد: «در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که از ضرورتهای نظام جمهوری اسلامی است، لازم می دانم بی درنگ به تهیه آیین نامه اجرایی شوراها برای ادارۀ امور محل شهر و روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به دولت ابلاغ نمایید تا دولت بلافاصله به مرحله اجرا درآورد».(همان؛ ج 7، ص 167)
امام خمینی(س) احترام و تواضع به مردم را همواره به مسئولان گوشزد نموده و به صراحت می فرمایند که بدون مردم در انجام کاری موفقیت حاصل نمی آید. به همین جهت امام حفظ مردم را عظیم ترین پشتوانه و سرمایه برای پیشبرد و نیل به اهداف بلند انقلاب می دانند. ( همان؛ ج 16، ص 491)
از مجموعۀ رهنمودهای امام چنین استنباط می شود که پس از اتکا و اتّکال به خدا، محور اصلی و نقش آفرین در پیروزی انقلاب و شکل گیری حکومت اسلامی در ایران حضور و پشتیبانی مردم بوده است که ایشان همواره بر آن تأکید داشته اند. امروز نیز که قویترین پشتوانه انقلاب و نظام همان مردمند بدون تردید حفظ وحدت و حضور دائمی آنها اصل مهم و کارساز در تداوم و بقای نظام و انقلاب اسلامی خواهد بود.
کتاب "جایگاه مردم در نظام اسلامی از دیدگاه امام خمینی(س)" دفتر سی و پنجم از آثار موضوعی تبیانهاست که رهنمودهای امام خمینی (س) درباره این موضوع طی پنج فصل ذیل تدوین شده و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است:
1ـ حق حاکمیت مردم در نظام اسلامی؛ 2ـ مسئولیت و نقش مردم در برپایی نظام اسلامی؛ 3ـ توطئه های دشمنان علیه مردم مسلمان؛ 4ـ تأثیر پشتیبانی مردم در نظام اسلامی؛ 5ـ ویژگی های مردم در نظام جمهوری اسلامی ایران.
نقش مردم از دیدگاه امام(س) تا حدی است که ایشان کل ارکان اجرایی و حکومتی را از یک سو و مردم را از سوی دیگر در جهت تعامل و تعادل و در راستای یکدیگر قرار می دهند؛ و از آنجا که انقلاب اسلامی ایران برخلاف سایر انقلابها متکی به توده های مردم است؛ جایگاه و نقش مردم از اساسی ترین موضوعاتی است که در مجموعۀ حاضر به آن پرداخته می شود.
.
انتهای پیام /*