فرهنگ پهلوانی

آنچه می خوانید گزیده ای از رهنمودهای حضرت امام (س) خطاب به پهلوانان و ورزشکاران است.

‏معرفی نهضت با آداب و اخلاق اسلامی

 من امیدوارم که در پناه اسلام، همه قدرتها، همه قوه ها قدرتمندتر بشوند، قوّت دارتر بشوند. و شماها ان شاءالله برای مملکت، آبرومندی تهیه کنید و مملکت ما را معروف کنید در همه جا؛ چنانکه در این نهضت بحمدالله همه جا معروف شد و همه با چشم احترام به این ملت نگاه می کنند. و عمده این است که از این به بعد هم ما این احترام را حفظ بکنیم به اینکه همه با اخلاق اسلامی و با آداب اسلامی باشیم؛ تا ان شاءالله این قدرت و این قوه در جای خودش خرج بشود و نهضت اسلامی ما به ثمر برسد. ۱

 ***

 صدور انقلاب و خنثی سازی توطئه ها با اعمال و کردار اسلامی

 این چهره های شما و آن حال بشاشتی که در چهره های شما دیده می شود، این خودش پیروزی است و من امیدوارم که شماها انقلاب ایران را عملًا صادر کنید به کشورهای دیگری که می روید و امیدوارم که در جهان شما پیروز باشید و مهم این است که در کنار این پیروزیها همان طور که توجه داشتید و دارید- ان شاءالله - پیروزی بر نفس خودتان هم داشته باشید. ... شما با اخلاق خوش خودتان و با رفتار خودتان و با کردار خودتان، ان شاءالله که این وجهه اسلامی جمهوری اسلامی را صادر کنید به خارج. وقتی که شما پهلوانهای عزیز و شما قهرمانان در خارج از کشور رفتید و پیروزی چشمگیر به دست آوردید و دیدند مردم که شما وضع روحیتان هم یک وضع خاصی است، با دیگران فرق دارد، اعمالتان هم با دیگران فرق دارد، این موجب این می شود که اینهمه بوقهایی که بر ضد اسلام و مسلمین و بر ضد ملت ما هست اینها خنثی بشود. شما می دانید که الآن همه کوششهای قدرتهای بزرگ این است که ایران را منزوی کنند بکلی و اصلًا از نقشه دنیا ساقطش کنند و آنها نمی دانند که خدا را نمی شود منزوی کرد، اسلام را نمی شود منزوی کرد و این جوانهای اسلام که بحمدالله در صحنه حاضرند و برای اسلام کوشش می کنند، برای پیروزی اسلام فداکاری می کنند، اینها را نمی شود منزوی کرد. و شما جای خودتان را در دنیا ان شاءالله باز می کنید و نام ایران و نام اسلام را همه جا مشهور می کنید و بیرق اسلام را سرافراز می کنید و ملت مسلمان را مفتخر می کنید. و آنی هم که قسمت من هست این است که دعا کنم به شما و من دعا می کنم و سلامت و سعادت و توفیق همه شما را از خدای تبارک و تعالی خواستارم و پیروزی شما را خواستارم. خداوند این پهلوانهای اسلامی را بر همه نقاط دنیا پیروز کند. خداوند تأییدتان کند ان شاءالله. ۲

 ***

تقویت جمهوری اسلامی در مجامع بین المللی با رفتار اسلامی

 شما نمونه باشید در کشورهای دیگر که شماها از جمهوری اسلامی هستید. ما امروز احتیاج به این داریم که اسلام را در هر جا تقویت کنیم و در هر جا پیاده کنیم و از مملکت خودمان اسلام را به جاهای دیگر به آن معنایی که در مملکت الآن حاصل شده است صادر کنیم و یکی از وجه صدورش همین شما جوانها هستید که در سایر کشورها می روید و جمعیتهای زیادی به تماشای شما می آیند، به تماشای قدرتهای شما می آیند. باید طوری بکنید که این جمعیتهای زیاد را دعوت کنید عملًا به اسلام. در اعمالتان، در رفتارتان، در کردارتان طوری باشید که نمونه باشد برای جمهوری اسلامی و جمهوری اسلامی با شما به جاهای دیگر هم ان شاءالله برود. ۳

***

 عرضه ارزشهای اخلاقی به ملتها

 ما در بین دولتهای مرتجع و دولتهایی که مردم را می خواهند چپاول کنند، ما در بین دولتها منزوی هستیم؛ برای اینکه آنها همه بر ضد ما هستند، لکن بین ملتها اینطور نیست. ملتها با حقند، ملتها با چیزهایی هستند که، ارزشهایی هستند که ارزشهای انسانی است. این دولتها هستند که بسیاری از آنها از این ارزشهای انسانی هیچ اطلاعی ندارند. شما هم وقتی که آنجاها می روید با ملتها تماس دارید و ملتها به تماشای شما می آیند. همان طوری که عرضه می دارید ارزشهای بدنی خودتان را، قدرتهای بدنی خودتان را و برای ایران ارزش قائل می شوید و ارزش ایران را به آنها حکایت و نمایش می دهید، ارزشهای اخلاقی، ارزشهای اعمالی، ارزشهای عقیدتی، اینها هم توسط خود شما ان شاءالله در آنجاها منتشر بشود. ۴

***

 صدور انقلاب در تمامی ابعاد آن

 ان شاءالله هر جا می روید قهرمان باشید و موفق شوید انقلاب را در تمام معانی آن صادر کنید. ۵

***

 الگوگیری از شخصیت فراگیر حضرت علی (ع)

 عقل سالم در بدن سالم است. ورزش  همان طور که بدن را تربیت می کند و سالم می کند، عقل را هم سالم می کند و اگر عقل سالم شد، تهذیب نفس هم دنبال او باید باشد. شما همان طور که ورزش  می کنید و اعصاب خودتان را قوی می کنید، و ان شاءالله برای مملکت و آتیه مملکت مفید واقع خواهید شد، لازم است که همه ابعاد وجودی خودتان را تحت تربیت ورزشی درآورید. این علی- علیه السلام- که در هر جا می رویم اسم او هست- پیش فقها وقتی می رویم فقه علی؛ پیش زاهدها وقتی که می رویم زهد علی؛ پیش صوفیها وقتی که می رویم آنها هم می گویند تصوف علی؛ پیش ورزشکاران هم که می رویم آنها هم می گویند که علی و با اسم علی شروع می کنند. این علی همه چیز است. یعنی در همه ابعاد انسانیت درجه یک است. و لهذا هر طایفه ای خودشان را به او نزدیک می کنند. و خاصیت هر طبقه را هم دارد. خاصیت قدرت ورزشکارها را به طور وافی دارد. می گویند که حضرت این بازوی ایشان مثل اینکه آهن بوده است! و قدرتهایی هم در شمشیرزنی به کار می برده است که ضربتهای علی را می گویند که «یکی بوده». از این طرف که می زده دو تا می کرده؛ از این طرف هم که می زده دو تا می کرده. یکدفعه اگر به فرد می زد، دو نیم می کرد. اگر اینطور هم می زد دو نیم می کرد، که  ضربات علی وتر[۱] این علی همه چیز است. و همه چیز ماست. و ما همه باید تابع او باشیم. در عبادت، فوق همه عبادت کنندگان هست؛ در زهد، فوق همه زاهدها هست، در جنگ، فوق همه جنگجویان هست؛ در قدرت، فوق همه قدرتمندان هست. و این یک اعجوبه ای است که جمع، مابین متضاد با هم کرده است. آدم عابد دیگر نمی تواند ورزشکار باشد؛ آدم زاهد دیگر نمی تواند جنگجو باشد؛ آدم فقیه دیگر نمی تواند از این کارها داشته باشد- این یک موجودی است که نمونه است- در عین حالی که زهدش را همه بالاتر از همه می دانند. طعامش را آنطوری که شنیدید و در همه تاریخ هست، که یک ظرفی ایشان می گویند داشته است که در آن ظرف آن چیزی را که خودش می خواسته بخورد می ریخته سرش را مهر می کرده است که مبادا این فرزندش، دخترش، برای دلسوزی به حال او توی این طعام یک روغنی، چیزی، بریزد که قوه داشته باشد! و سرش را مهر می کرده که اینها دست به آن نزنند. در همان شب آخر، که شب آخر حیاتشان بود، آنطور که نقل می کنند، ایشان میهمان حضرت کلثوم بودند. و برای ایشان افطار آوردند شیر و نمک. گفته می شود که فرمود که: چه وقت دیدید که من دو تا خورشت داشته باشم؟! خواست نمک را بردارد، گفت: نخیر، آن شیر را بردار، و افطار کردند با همان نمک. و خودشان می گویند که این تعجب است، می گویند تعجب است که با این خوردن، این قدرت هست! بعد می فرمایند که درختهایی که در بیابان است محکمتر هست. این درختهایی که در بیابان هست کم آب می خورند؛ اینها هم آتششان محکمتر است و هم صلابتشان زیادتر است. و اینطور نیست که انسان با خوردن قوّت پیدا می کند.[۲]

 در هر صورت، این علی ... که می گویند، این علی کیست، این علی است که همه چیز ماست. همه چیز است. و من امیدوارم که شما ورزشکارها همان طوری که قدرت بدنی برای خودتان تحصیل می کنید- و ماشاءالله با بازوهای ستبر اینجا الآن نشسته اید و من هم خیلی خوشم می آید- همان طور به علی- علیه السلام- اقتدا کنید در آن مطالبی که او داشته؛ در آن زهدی که او داشته در آن تقوایی که او داشته است. البته ماها هیچ کدام قدرت نداریم مثل او باشیم، ما تا یک اندازه ای که ماها قدرت داریم، تبعیت بکنیم از آن آقا، و تهذیب نفس بکنیم. و امیدوارم که برای ملت خودتان مفید باشید و موجب سربلندی کشور خودتان باشید. خداوند ان شاءالله به شما قدرت زیادتر، قوه ایمان، قوه تهذیب نفس، قدرت بر تسلط بر نفس، عنایت کند. سلام بر همه شما جوانان برومند. ۶

 ***

 تقویت روح و جسم به منظور هدایت و خدمت

 من وقتی که شما جوانها را می بینم، ماشاءالله جوانهای برومند و پهلوان، خیلی خوشم می آید و افتخار می کنم به اینکه این جوانها علاوه بر برومندی بدنی، توجه به دیانت و اسلام دارند و همان طوری که ورزش کردند برای تقویت بدن، ان شاءالله ورزش برای تقویت روح هم کرده اند و می کنند. وقتی این دو تا قوه با هم شد- قوه جسمانی و قوه روحانی- این ارزش خیلی پیدا می کند. قوه جسمانی برای خدمت و قوه روحانی هم برای هدایت. با قوه روحانی انسان هدایت کند خودش را و با قوه جسمانی خدمت کند. این دو قوه وقتی که مجتمع شد، یک انسان- به تمام معنا- انسان می شود. ۷

 ***

 تأثیرناپذیری از تبلیغات سوء

 امیدوارم از حیث اخلاقی هم قهرمان باشید که بحمدالله اخلاق خوب در ورزشکاران بسیار پیدا می شود. شما توجه داشته باشید که تمام تبلیغاتی که بر ضد ملت ایران می شود برای این است که کشور را برگردانند به صورت اول، سعی کنید که تحت تأثیر این تبلیغات قرار نگیرید. امروز کشور شما در دنیا مطرح است و این به خاطر قدرت شماست. کشور شما امروز یکی از قدرتمندترین کشورهای جهان است، باید سعی کنیم این قدرت را حفظ کنیم. ۸

 ***

 توجه به تأثیر ورزش در نشاط و آمادگی برای دریافت تعلیمات معنوی

 انسان دو جنبه دارد: یکی جنبه معنوی و یک جنبه ظاهری و مادی. انسانها در جنبه های معنوی یک نحو تعلیمات دارند، و در جنبه های ظاهری و مادی یک نحو دیگر. و اگر این دو تا با هم جمع بشوند، یک انسان به تمام معنا به وجود خواهد آمد. من از این خوشحالم که کسانی جهت معنوی را تقویت می کنند و اشخاصی هم جهت مادی را؛ و امید است هر دو آنها، دو جنبه مادی و معنوی را جمع بکنند. شما معلمان محترم و آقایان ورزشکاران عزیز اگر این دو جنبه را تقویت کنید، و همچنین در همه قشرهای کشور اگر این دو جنبه تقویت بشود: جنبه معنوی با آن تعلیمات معنوی که اسلام آورده است و جنبه های مادی با آن طرزهایی که لازم است، این ملت سعادتمند می شود. آنها که جنبه ورزشکاری و مادی را دارند، آنها جوانهایی هستند که قوای جسمی شان به خاطر همین ورزش نشاط و آمادگی پیدا می کند؛ آن وقت روح آنها معنویات و ایمان را زودتر قبول می کند. یک وقت است که ورزشکاری و تعلیم و تربیت در خدمت طاغوت است که این جز خسران برای یک کشور به بار نمی آورد. ۹

 ***

 اتکا و توجه به قدرت لایزال حق تعالی در تقویت روح

 ان شاءالله که خداوند همه را توفیق بدهد؛ و قدرت شما را- هم قدرت جسمی و هم قدرت روحی- عنایت کند. الآن مملکت ما احتیاج به قدرت روحی دارد، و هم احتیاج به قدرت جسمی. و امیدوارم که شما در هر دو مرتبه، هم در جانب روح و هم در جانب جسم، خودتان را تقویت کنید. و تقویت در جانب روح به این است که توجهتان به خدای تبارک و تعالی زیاد باشد؛ اتکایتان به قدرت لایزال حق تعالی باشد، و نظرتان نظر الهی باشد و تبعیت از احکام خدا بکنید؛ و در جسم و جان هر دو فداکار اسلام باشید؛ و همه فداکار اسلام باشیم. ۱۰

 ***

 حضور در صحنه های انقلاب

 همان طوری که در ورزشکاری دارید قدم برمی دارید، برای ملتتان هم قدم بردارید و این هم برای ملت است، لکن امروز احتیاجات زیادی ملت دارد، پشت جبهه، در خود جبهه و شما بازوان قدرتمند این جامعه هستید ... و در اینجا هم، و ایران هم که هستید به خدمت این جامعه باشید. جامعه ما احتیاج به جوانها دارد و خدمت جوانها. اسلام امروز احتیاج دارد به اینکه این جوانها که در اینجا هستند و زورمند هستند، قدرتمند هستند و قدرت روحی هم دارند، اینها همه کوشش کنند تا این کشور از شرّ مفسدین نجات پیدا کند. خداوند همه شما را موفق و مؤید و منصور کند و برای ما نگه دارد شما را. ۱۱

***

 تقویت جسم و روح، دو وظیفه ورزشکاران

 ورزشکارها دو وظیفه دارند: یک، ورزش جسمانی برای قوه پیدا کردن، قدرت پیدا کردن. وقتی قدرت جسمانی پیدا شد، دفاع از مملکت می توانند بکنند؛ دفاع از مخالفینی که می خواهند به آنها حمله کنند می توانند بکنند. و یکی هم پرورش روحانی که اگر پرورش روحانی در انسان پیدا بشود، آن وقت قدرت جسمانی اش هم مضاعف می شود و شما کوشش کنید که آن قدرت را هم، که قدرت الهی است، آن قدرت هم به برکت اسلام و به برکت مولا امیرالمؤمنین - سلام الله علیه - در شما پیدا بشود، که یک مرد روحانی قَوی و جسمانی قَوی بشوید که هم جانب روحتان قوی باشد؛ و هم جانب جسمتان قوی باشد. ۱۲

***

 سربلندی پهلوانان در اخلاق و آداب انسانی

 امیدوارم که پهلوانهای عزیز ما همه جا سربلند باشند، و همه جا با یک روح انسانی، یک روح اسلامی، یک نفس مهذب عمل کنند که هر جا بروند علاوه بر اینکه در پهلوانی مقدم بر دیگران بشوند، در اخلاق و در آداب و در انسانیت مقدم بر همه باشند. ۱۳

 ***

 عقل سالم در بدن سالم

 از خدای تبارک و تعالی خواهانم که شما جوانها را که ذخیره این کشور هستید و مایه امید ملت و اسلام هستید هرچه بیشتر موفق کند که در همه ابعاد انسانی ورزش کنید. یک بعدش این بعدی است که شما متخصص در آن هستید و امید است که بعدهای دیگری هم که انسان دارد و انسانیت دارد در شما رشد کند. ورزشکارها همیشه اینطور بودند که یک روح سالمی داشتند، از باب اینکه توجه به شهوات نداشتند، توجه به لذات نداشتند، توجه به یک فعالیت جسمی داشتند که عقل سالم در بدن سالم است. و شما اگر دقت کنید در حال جامعه ها و طبقات جامعه، می بینید که آنهایی که در عیش و عشرت می گذرانند، حقیقتاً عیش و عشرت نیست؛ بدنها افسرده، روحها پژمرده و کسالت سر تا پای آنها را گرفته است. اگر دو ساعت عشرت می کنند، بیست و دو ساعت در ناراحتی او هستند. و آنهایی که اهل خدا هستند، توجه به خدا دارند، ورزش جسمی می کنند و ورزش روحی، آنها در تمام مدت، اشخاصی هستند که پژمردگی در آنها نیست، افسردگی در آنها نیست و این یک نعمتی است از خدای تبارک و تعالی که خداوند نصیب همه بکند، ان شاءالله. ۱۵

 ***

 برجستگی ورزشکاران ایران قدیم در ذکر نام خدا و علی (ع)

 ان شاءالله ورزشکاران به همان صورتی که ورزش جسمی دارند، ورزش روحی هم داشته باشند. و از قدیم ورزشکاران ایران به یاد خدا و علی- علیه السلام- بوده اند و این از برجستگیهای آنان بوده است. ۱۶

 ***

 ج) توصیه ها

محبت و مردانگی و پرهیز از اختلاف

 من امیدوارم که خداوند به همه شما توفیق عنایت کند، و اختلاف  که ریشه همه مفاسد است کنار گذاشته بشود. همه با هم برادر، همه با هم برابر و دوست. در بین شما آن چیزی که از همه بیشتر به چشم می خورد محبتی است که در شماهاست. شماها اهل محبت هستید و محبت اقتضا می کند که اختلاف در کار نباشد. دو نفر که هم را دوست دارند با هم اختلاف نمی کنند، و شماها بینتان محبت رایج است و مردانگی. و امیدوارم که این صفت بزرگی- که هر دو آن صفت از طرف خداوند تبارک و تعالی است- این اسباب این باشد که اختلاف در کار نباشد. همه با هم، همه مان با هم. ۱۷

 ***

 قرآن، سرلوحه ورزشکاران

 مملکت ما همان طوری که به علما و دانشمندان احتیاج دارد، به این قدرت شما هم احتیاج دارد. این قدرت وقتی با ایمان باشد، وقتی که زورخانه با قرآن باشد، با ایمان باشد، پشتوانه یک ملت است. وقتی قهرمانها، قهرمانهای اسلامی باشند، پشتوانه یک ملت هستند؛ بازوی یک ملت هستند. آنها می خواستند قهرمان باشد، لکن قهرمان «آریامهری» باشد! آن پشتوانه ملت نمی توانست باشد. آنها همه چیز را می خواستند برای خودشان، و ما و شما همه چیز را می خواهیم برای خدا، برای اسلام. آنکه پشتوانه ملت است، پشتوانه اسلام است، آن، مردهای با ایمان هستند. ورزشکار با ایمان، روحانی با ایمان، دانشگاهی با ایمان، بازاری با ایمان، دهقان و کشاورز و کارگر با ایمان، اینها می توانند پشتوانه یک ملت باشند؛ و نگذارند دستهای خائنانه کسانی که می خواهند همه چیز ما را ببرند، قدرت مادی ما، قدرت معنوی ما را از بین ببرند، اینهایند که نمی گذارند. ۱۸

 ***

فداکاری ائمه (ع)، سرمشق ورزشکاران

 خداوند ان شاءالله همه ما را توفیق بدهد به اینکه این وحدت کلمه ای که موجب عزت اسلام شد از دست ندهیم. این وحدت کلمه، این قدرت ایمان، توجه به اسلام، شما را به پیروزی تا اینجا رساند. از این به بعد هم با همین قدرت پیش بروید؛ با همین قوه اسلامی، با همین وحدت کلمه. توجه به گرفتاریهای دنیوی خودتان کمتر بکنید؛ توجه به اسلام داشته باشید. توجه به گرفتاریهایی که اسلام الآن هم دارد از دست این قشرهایی که نمی خواهند بگذارند جمهوری اسلامی تحقق پیدا بکند، کوشش می کنند که جمهوری اسلامی نباشد، شما باید کوشش بکنید در مقابل همه کوششهای آنها، و همان طوری که با کوشش شما همه قدرتها درهم پیچیده شد و نتوانستند این قدرت شیطانی را نگاه دارند، با قدرت و قوّه و قدرت اسلامی شما، قوه ایمانی شما، ان شاءالله از این به بعد هم این راه را ما برویم .... من از خدای تبارک و تعالی قدرت جسمی و روحی شما را خواستارم، و همین طور قدرت روحی و جسمی همه ملت را، و قدرت روحی و جسمی رفقایی که در آستان قدس دارید و ورزشکارهایی که در آنجا هستند. ۱۹

 ***

 هوشیاری نسبت به توطئه ها و عدم غفلت از مسائل اساسی

 در همه قشرهایی که یک احتمالی می دادند که شاید یک مقاومتی در اینها باشد به یک وضعی وارد می شدند، و یا آنها را منحرف می کردند، و یا سرکوب می کردند. قشر شما پهلوانها هم مستثنا نبود، قشر ورزشکارها هم مستثنا نبودند از این، برای اینکه اینها هم یک جمعیت متدین بودند؛ علاقه مند به اسلام بودند و قدرتمند. اینها را هم به یک جوری سرگرم می کردند، نمی توانستند از اسلام منحرفشان کنند؛ گوش نمی دادند به حرفشان در آن باب؛ اما منحرف می کردند از مسائل اصلی، یک بساطی درست می کردند که سرگرم بشوند به آن بساط، و از مسائل اساسی مملکت غفلت بکنند. ۲۰

 ***

مأیوس نشدن از مسائل دلسرد کننده

شما قوی باشید، چنانچه هستید. شما ورزشکارید و ورزشکارها قوی اند و مؤمن. ایمانتان را حفظ کنید و از این حرفهایی که اینها می زنند و گفتگوهایی که می کنند ابداً خوف به خودتان راه ندهید. و توجه به این داشته باشید که مملکت مال خود شماست و مال خودتان را خودتان باید حفظ بکنید. و کسانی که در هر جا هستند باید مملکت را به عنوان اینکه مال خودشان است، خودشان حفظ بکنند. ۲۱

 ***

 حضور در صحنه های انقلاب

 همان طوری که در ورزشکاری دارید قدم برمی دارید، برای ملتتان هم قدم بردارید و این هم برای ملت است، لکن امروز احتیاجات زیادی ملت دارد، پشت جبهه، در خود جبهه و شما بازوان قدرتمند این جامعه هستید ... و در اینجا هم، و ایران هم که هستید به خدمت این جامعه باشید. جامعه ما احتیاج به جوانها دارد و خدمت جوانها. اسلام امروز احتیاج دارد به اینکه این جوانها که در اینجا هستند و زورمند هستند، قدرتمند هستند و قدرت روحی هم دارند، اینها همه کوشش کنند تا این کشور از شرّ مفسدین نجات پیدا کند. خداوند همه شما را موفق و مؤید و منصور کند و برای ما نگه دارد شما را. ۲۲

 ***

 منبع: صحیفه امام

 (۱) ۱/ ۴/ ۵۸- سخنرانی در جمع اعضای انجمن کاراته ج ۸، ص ۲۵۰

 (۲) ۲۱/ ۹/ ۶۰- سخنرانی در جمع اعضای تیم ملی کشتی آزاد ج ۱۵، ص ۴۲۲ - ۴۲۳

 (۳) ۱۶/ ۱۲/ ۶۰- سخنرانی در جمع ورزشکاران و تیمهای فوتبال منتخب تهران ج ۱۶، ص ۸۱

 (۴) ۱۶/ ۱۲/ ۶۰- سخنرانی در جمع ورزشکاران و تیمهای فوتبال منتخب تهران ج ۱۶، ص ۸۱

 (۵) ۴/ ۷/ ۶۲- بیانات در جمع ورزشکاران و وزنه برداران ج ۱۸، ص ۱۵۱

 (۶) ۲۳/ ۲/ ۵۸- سخنرانی در جمع اعضای تیم ملی و هیأت وزنه برداری تهران ج ۷، ص ۲۶۱- ۲۶۳

 (۷) ۸/ ۳/ ۵۸- سخنرانی در جمع ورزشکاران ورزش باستانی ج ۷، ص ۵۴۱

 (۸) ۴/ ۷/ ۶۲- بیانات در جمع ورزشکاران و وزنه برداران ج ۱۸، ص ۱۵۱

 (۹) ۳۰/ ۳/ ۵۸- سخنرانی در جمع ورزشکاران و فرهنگیان بابل ج ۸، ص ۲۲۲

 (۱۰) ۱/ ۴/ ۵۸- سخنرانی در جمع اعضای انجمن کاراته ج ۸، ص ۲۵۰

 (۱۱) ۱۶/ ۱۲/ ۶۰- سخنرانی در جمع ورزشکاران و تیمهای فوتبال منتخب تهران ج ، ص ۸۱- ۸۲

 (۱۲) ۱۷/ ۷/ ۵۸- سخنرانی در جمع ورزشکاران و قهرمانان کشور ج ۱۰، ص ۲۵۲- ۲۵۳

 (۱۳) ۲۰/ ۱۰/ ۵۸- سخنرانی در جمع کارکنان بیمارستان سهامیه قم و کشتی گیران ارتش ج ۱۲، ص ۱۰۴

(۱۴) ۲۱/ ۹/ ۶۰- سخنرانی در جمع اعضای تیم ملی کشتی آزاد ج ۱۵، ص ۴۲۲

 (۱۵) ۱۶/ ۱۲/ ۶۰- سخنرانی در جمع ورزشکاران و تیمهای فوتبال منتخب تهران ج ۱۶، ص ۸۰- ۸۱

 (۱۶) ۴/ ۷/ ۶۲- بیانات در جمع ورزشکاران و وزنه برداران ج ۱۸، ص ۱۵۱

 (۱۷) ۸/ ۳/ ۵۸- سخنرانی در جمع ورزشکاران ورزش باستانی ج ۷، ص ۵۴۴

 (۱۸) ۹/ ۳/ ۵۸- سخنرانی در جمع ورزشکاران ج ۸، ص ۳۴

 (۱۹) ۱۲/ ۴/ ۵۸- سخنرانی در جمع جامعه ورزشکاران باستانی مشهد ج ۸، ص ۳۷۴- ۳۷۵

 (۲۰) ۲۳/ ۴/ ۵۸- سخنرانی در جمع اعضای جامعه ورزشی اصفهان ج ۹، ص ۷۸- ۷۹

 (۲۱) ۱۲/ ۸/ ۵۸- سخنرانی در جمع ورزشکاران و اهالی قزوین ج ۱۰، ص ۴۵۷

(۲۲) ۱۶/ ۱۲/ ۶۰- سخنرانی در جمع ورزشکاران و تیمهای فوتبال منتخب تهران ج ۱۶، ص ۸۱ - ۸۲

 (۲۳) ۴/ ۷/ ۶۲- بیانات در جمع ورزشکاران و وزنه برداران ج ۱۸، ص ۱۵۱

 ( ۱).« ضربه‏ های علی تک است»؛ بحارالانوار؛ ج ۴۱، ص ۱۴۳.

 (۲). بحارالانوار؛ ج ۴۲، ص ۲۲۶ - ۲۳۸.