هیولا
استدلال بر هیولا از دیدگاه امام خمینی (س)
فلاسفه مشاء جسم را ترکیب یافته از ماده و صورت می دانند و در مقام اثبات هیولی براهینی از جمله برهان فصل و وصل و برهان قوه و فعل اقامه کرده اند. امام خمینی (س) براهین اثبات هیولی را بنابر مسلک مشاء تقریر می کند:
برهان اول (فصل و وصل): به اعتقاد امام خمینی (س)، جسم انفصال پذیر است و مجرد اتصال، انفصال پذیر نیست، پس جسم مجرد اتصال نیست؛ از طرفی اتصال خارج از حقیقت جسم نیست؛ اما تمام حقیقت جسم هم نیست، پس اتصال جزء جسم است. بنابراین برای جسم، جزء دیگری نیز هست که اتصال و انفصال را قبول می کند.(۱)
برهان دوم (قوه و فعل): به اعتقاد، امام خمینی (س) برای جسم صورت اتصالیه است و آن معنای بالفعل بودن جسم است؛ چون جسم بالفعل وجود دارد. همچنین برای جسم استعداد قبول حرکت و صورت نوعیه از قبیل صورت معدنی و نباتی و حیوانی نیز هست، پس در جسم دو جهت وجود دارد: یکی جهت فعلی و دیگری جهت بالقوه و شیء نمی تواند از آن حیث که بالفعل است، بالقوه هم باشد؛ زیرا مرجع فعلیت وجدان است و شیء واحد نمی تواند از جهت واحد مصحح دو حالت وجدان و فقدان باشد. پس آنچه جسم به واسطه آن بالفعل است، صورت است و آنچه جسم به واسطه آن بالقوه است، هیولی است.(۲)
امام خمینی (س) با بیان اینکه جسم مرکب از ماده و صورت است، خاطرنشان می کند؛ میان مشاء و اشراق درباره وجود هیولی، اختلاف است؛ مشاء به قوه ای که آن را مبدأ صورت نوعیه می دانند قائل هستند و تبدلات صورت نوعیه را مراحل ترقیات آن می دانند؛ اما اشراقیون به چیزی غیر از صورت قائل نیستند.(۳) امام خمینی (س) برخلاف اشراقیون هیولی را به عنوان جزء بالقوه جسم پذیرفته است.(۴)
(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۵۶-۴۵۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ پس از تمهید
(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۵۷-۴۵۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ اما حاصل این
(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۵۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ اشراقیین
(۴) خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۴، ص۸۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.
.
انتهای پیام /*