مکان
تعریف صحیح مکان حقیقی از دیدگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) همسو با حکما درباره حقیقت مکان قائل است، مکان بُعد موجودات است و دلیل آن همان قضیه فطری بین عقلا است؛ زیرا تمام مردم طبق فطرت از روی ایمان و یقین می گویند: «همانا آب در میان ظرف جا دارد و ما بین اطراف ظرف بعدی است که آن مکان آب است. »(۱) بنابراین مکان طبیعی جسم آن است که اگر قاسر|قاسری جسم را از آن مکان اخراج کرد و سپس قاسر زایل شد، آن جسم به آن مکان برگردد.(۲) تعبیر به مکان طبیعی برای آن است که مقتضای طبیعت نوعیه است و مقتضای جسمیت مشترکه یا هیولی یا فاعل نیست؛ زیرا نسبت آنها به همه مکان ها مساوی است.(۳)
امام خمینی (س) کلام متکلمان درباره حقیقت مکان مبنی بر اینکه مکان بعد موهومی است و در خارج تحقق ندارد را نقد می کند و معتقد است اگر مکان موهوم و معدوم بود، مورد اشاره قرار نمی گرفت.(۴) همچنین ایشان نظر حکمای مشاء را که حقیقت مکان را سطح باطن جسم حاوی که با سطح ظاهری جسم محوی متصل می باشد، نقد می کند و نیز کلام اشراقیون درباره اینکه حقیقت مکان دارای بُعد مجرد و تجرد مثالی است را نمی پسندد.(۵) بنابر نظر امام خمینی (س) مجموعه عالم طبیعت، مکان ندارد؛ زیرا مکان با مقایسه حاصل می شود در حالی که عالم طبیعت در خارج از خود، یک شیء هم عرض ندارد. همچنین عالم آخرت نیز مکان ندارد؛ از این جهت در آن تزاحم وجود ندارد تا جهتی و مکانی تصور شود؛ زیرا عالم آخرت فوق زمان و مکان می باشد.(۶)
(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۵۲۱-۵۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ ماهیت مکان
(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۵۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ اگر قاسری
(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۵۲۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ فاعل مفارق
(۴) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۵۱۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ بُعد موهومی
(۵) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۵۲۱-۵۱۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ جسم حاوی
(۶) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۵۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ عالم آخرت چون؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۴، ص۸۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.
.
انتهای پیام /*