عنصر بسیط
عناصر بسیط از دیدگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) عناصر را بر دو قسم تقسیم می کند: عنصر بسیط که همان آب، هوا، خاک و آتش است و عنصر مرکب که همان معدن، نبات، حیوان و انسان می باشد.(۱) البته عنصر مرکب به عناصر بسیط که طبق مشهور از حکمای سلف چهارتا است، باز می گردد. اما بنابر نظر امروزی ها سیصد عنصر است.(۲) از کسر و انکسار و غلبه عنصری بر عنصر دیگری مزاج حاصل می شود؛ مثلاً زرنیخ از غلبه عنصر خاک حاصل شده و بعد از تبخیر و تدخین دوباره به صورت دیگری از معادن درمی آید و بعد از این انقلاب و قلب و نفوذ و تاثیر، حقیقت دیگری حاصل می شود.(۳) امام خمینی (س) بنابر نظر مشاء عنصر عالم ماده را غیر از عنصر افلاک می داند که به آن عنصر خامس گویند.(۴) برخی نیز گمان کرده اند اصل عناصر اربعه آتش است و سه عنصر آب، خاک و هوا به واسطه تکاثف از آتش به وجود آمده اند. در مقابل گروهی دیگر معتقد هستند که اصل هوا بوده و از لطافت آن نار و از کثافت آن ماء و ارض پیدا شده است.(۵)
امام خمینی (س) همسو با حکمای سابق معتقد است، اولین صورت نوعیه عالم، صور عناصر است که بنابر عقیده قدما چهار عنصر بسیط است؛ این چهار عنصر علاوه بر صورت جوهری هیولای اولی، صورت جوهری جسمی به صورت نوعی دیگری نیاز دارند؛ زیرا حرارت آتش یا رطوبت آب به واسطه آن صورت نوعیه است. پس از صورت عنصری، صورت معدنی در هیولی حلول می کند و به حرکت جوهری این صورت عنصری رو به ارتقاء پیدا می کند؛ البته اگر اهل توقف نباشد؛ مثلاً اگر صورت نوعیه نامیه ای که در شجر است اهل توقف باشد، و منظور دیگری نداشته باشد تا از آن منزل بگذرد، بعد از مدتی توقف پیر شده و به باد خزان مرگ دچار می شود و زایل می شود؛ اما اگر به صورت عنصری دیگر منتقل شد و حرکت کرد و رسید به صورت حیوانی و از آنجا گذشته به صورت انسانی می رسد.(۶)
(۱) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۵۶۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ جسم عنصری؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۴، ص۸۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.
(۲) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۱۰۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ امروزی ها
(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۲۴۷؛ ج۲، ص۱۰۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ مثلاً زرنیخ؛ یک نحو ترکیب
(۴) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۴۰۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ عنصر خامص
(۵) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۲، ص۵۳۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ تکاثف
(۶) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۱، ص۱۹۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵/ اولین صورت
.
انتهای پیام /*