انسان شناسی فلسفی
امکان شناخت انسان از دیدگاه امام خمینی (س)
امام خمینی (س) معتقد است عقلای بشر هزاران سال برای شناخت انسان تلاش کرده اند؛ ولی به کنه حقیقت انسان دست نیافته اند؛(۱) زیرا شناخت انسان از راه علم|علمی و عقل|عقلی ممکن نیست و کسانی که گمان کرده اند که انسان را شناخته اند، در واقع شبحی از انسان را شناخته و گمان کرده اند، انسان در همین خلاصه می شود؛(۲) بلکه این شناخت باید با تعلیم الهی باشد، چنان که فرشتگان در پی تعلیم الهی به فیض معرفت انسان رسیدند؛ اما ابلیس به معرفت انسان دست نیافت و در برابر انسان سجده نکرد.(۳) به اعتقاد امام خمینی (س) شناخت واقعی انسان تنها برای حق تعالی و کسانی که وحی و الهام الهی به آنان شده است، ممکن است(۴) و تنها مکتب های توحیدی که به منبع وحی متصل هستند، می توانند با شناخت صحیح از انسان به تربیت صحیح و واقعی بپردازند؛ از این رو مکتب انبیاء تنها مکتب انسان سازی است.(۵) در دیدگاه امام خمینی (س) برای شناخت انسان نیاز به انسان شناسی وحیانی است تا به وسیله آن بتوان به کشف ابعاد بالقوه پنهانی انسان، پله های تکامل مادی و معنوی، فردی و اجتماعی فراروی انسان قرار داد و این در صورتی است که انسان ها به دعوت انبیاء الهی پاسخ مثبت دهند. امام خمینی (س) یکی از معانی روایت «من عرف نفسه فقد عرف ربه» این می داند که همان طور که انسان از شناخت کامل پروردگار عاجز است، از شناخت خود نیز عاجز است.(۶) در اندیشه امام خمینی (س)، انسان دارای مفهومی عمیق و جامع و دارای لایه های مختلف وجودی است؛ لایه هایی که دارای مرتبه قبل از طبیعت، طبیعت و مرتبه روحانیت است؛ پس دلیل دشواری شناخت انسان این است که او در یک افق بالایی قرار دارد و همه کس توان درک او را ندارند.(۷)
(۱) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۱۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۲. هزاران
(۲) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۴۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۹. شبحی
(۳) خمینی، روح الله، تقریرات فلسفه امام خمینی (س)، ج۳، ص۴۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۵. عدم عرفان
(۴) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۳۲۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۹. ملهمند به الهام او
(۵) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۸، ص۹۷-۹۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۹. انسان سازی
(۶) خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۱۴، ص۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۹ من عرف نفسه؛ خمینی، روح الله، دانشنامه امام خمینی (س)، ج۲، ص۳۷۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۴۰۰.
(۷) خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۲۶۱-۲۶۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، ۱۳۸۲. افق
.
انتهای پیام /*